20. Інтанацыя, яе кампаненты і роля ў маўленні.

Интанацы—гэта сукупнасць фанетычных сроджкау, якия служаць для афармлення фразы ци яе частак як адзинага цэлага. Такими сродками з’яуляюцца:1)мелодыка-змяненне тону голасу,2)интэнсиунасць-сила голасу 3)тэмбр 4)тэмп маулення5)пэунае размяшчэнне пауз. Интанацыя есць у кожным выказванни. З яе дапамогай маулення падзяляецца на пэуныя частки, чна служыць для выражэння эмацыянальнага стану гаворачага, яго адносин да прадмета гаворки и суразмоуцы.

Интанацыя выражае эмацыянальную накираванасць маулення, а таксама интанацыя з’яуляецца лагичнай асновай.

Асноунай интанацыйны аформленай адзинкай у бел. мове з’яуляецца фраза, интанацыйны малюнак цалкам рэализуецца у фразе як камуникатыунай адзинцы. Фраза у залежнасци ад сэнсу ,даужыни можа складацца з аднаго, двух и больш мауленчых тактау, на працягу яких и вымауляецца интанацыя.Менавита наяунасць интанацыи адрознивае мауленчы такт ад фанетычнага слова-адзинки нижэйшага узроуню, якая не мае асобнай интанацыи.

21. Арфаэпія. Прычыны адхіленняў ад арфаэпічнай нормы.

Тэрмін арфаэпія разглядаецца у вузкім і шырокім значэнні. Пры шырокім разуменні Арфаэпія –гэта сукупнасть вымауленчых нормаў нацыянальнай мовы якія забяспечваюць адзінства яе гукавога афармлення.Пры вузкім разуменні Арфаэпія –раздел мовазнаўства у якім вывучаюцца вымауленчыя нормы.

Арфаэпія вырашае наступныя задачы:

 Апісанне літаратурнага вымаўлення.

 Выпрацоўка правілаў аднастайнага вымаулення.

 Вывучэнне гукаў і іх размяшчэння у словах.

 Даследаванне арфаэпічных варыянтаў

 Выпрацоўка вымаўленчых рэкамендацый.

Арфаэпія ахоплівае літ вымаўленне, а таксама суперсігментнай фанетыкі(націск, тон і інш.) Арфаэпічные нормы складваюцца гістарычна разам с фарміраваннем нац мовы. Правілы вымаўлення становяцца абавязковымі нормамі толькі пасля унармовання арфаграфічнай сістэмы.Сярод арфаэпічных нормаў адрозніваюць: непасрэдна вымаўленчыя нормы, а так сама нормы суперсігментнай фанетыкі(нормы пастаноўкі націску і выкарыстання унтанацыйных сродкаў) Арфаэпія адрознівае месца націску у слове, у словах-амографах(словы якія пішуцца аднолькава, але вымаўляюцца па рознаму атлас ), у граматычных формах (сУшыць - сушЫць).Практычнае значэнне арфаэпіі заключаецца у выкарыстанні арфаэнічных ведаў у методыццы выкладання бел мовы і літ чыт пры навучэнні дзяцей гукавой і пісьмовай формам мовы. Арфаэпія вызначае правілы чытання літар іх спалучэнняў, вучыць правільна чуць літ маўленне, а таксама суадносіць націскные і ненацічкные склад. Арфаэпія вызначае пэўныя рысы гаворачага на выкарыстанне арфаэпічных норм грунуецца выр чыт і сцэнічнае майстэрства.

 Адной з асноўных прычын, якія парушаюць літаратурнае вымаўленне, - уплыў вымаўлення народных гаворак (дыялектаў).

 Адхіленні ад норм літ вымаўлення звязана з уплывам арфаграфіі.(літара чытаецца так як яна гучыць у алфавіце, не улічваючы злітнага чытання і уплыву сусудніх гукаў).

 Под уздеяннем рускай мовы таксама ідзе нарушэнне нормаў вымаўлення.( памылка пастаноўкі націску здАлі (рус) здалІ (бел))

Веданне арфаэпічных норм бел літ мовы вызначае правільнае, літ вымаўленне – істотны элемент культуры мовы, які сведчыць і аб культуры чалавека.