Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:

Сборник задач по высшей математике 2 том

.pdf
Скачиваний:
59
Добавлен:
15.03.2015
Размер:
27.38 Mб
Скачать

MeTO~ JIarpaJDKa

Haii,Il;eM CHa'IaJIa06rn;ee peIIIeHlle COOTBeTCTBYIOrn;erO O,Il;HOpO,Il;HOrO ypaB-

dy

HeHII.H y' + tg x . Y = 0, T. e. dx = - tg x . y. Pa3,Il;eJI.H.H nepeMeHHble, HMeeM

a: =

- tgxdx, In Iyl = In Icos xl + In ICI,

C ¥- 0,

T. e. y = C cos x.

06rn;ee peIIIeHHe 3a,n,aHHoro ypaBHeHII.H

lIrn;eM B BII,Il;e y =

= C (x) cos x (6YKBY C 3aMeHIIJIII Hell3BeCTHoii <PYHKIIHeii C (x)). TIO,Il;CTaBJI.H.H y II y' = C ' (x) cos x - C (x) sin x B ,Il;aHHOe ypaBHeHlle, nOJIy'IIIM

C'(x) cos x - C(x) sin x + tgxC(x) cos x = CO~X'

T.e.

C'(x) cos x = CO~X

(BTOPoe II TpeTbe CJlaraeMble B3allMHO YHH'ITO>KIIJIIICb).OTCIO,Il;a

dC(x)

1

dC(x) =~, C(x) = tgx + C.

dx

= -- ,

cos2 X

cos2 X

CJIe,Il;OBaTeJIbHO, 06rn;ee peIIIeHHe 3a,n,aHHoro ypaBHeHH.H eCTb

y = (tg x + C) cos x,

T. e. y = C cos x + sin x, KaK II B nepBOM CJIy'Iae.

6) ,I1;aHHoe ypaBHeHHe He .HBJI.HeTC.H JIHHeiiHbIM OTHOCIITeJIbHO y II y', HO

.HBJI.HeTC.H TaKOBbIM OTHOCHTeJIbHO x H x'. Y'IHTbIBa.H,'ITOy'

= ~, npHBe,Il;eM

ypaBHeHHe K BH,IJ;y (3.2):

 

 

 

 

 

 

 

x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

yl=.l =

_ y _

 

I

X+y2

 

x' -

1 x = y.

 

 

T.e.

x =

--y-,

HJIII

 

 

 

x'

x + y2'

 

 

 

 

 

 

y

 

 

 

PeIIIa.H MeTO,Il;OM

BepHYJIJIH,

nOJIaraeM

x

= uv,

r,Il;e u

= u(y),

v = v(y)

-

<PYHKIIIIII OT y. Tor,Il;a x' = u'v + uv' II

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

u'v + uv' -

t

uv = y,

 

 

 

 

 

 

HJIH

 

 

u'v + u(v' -

tv) = y.

 

 

 

(3.4)

 

 

 

 

tv = 0:

PeIIIaeM ypaBHeHlle c pa3,Il;eJI.HIOrn;IIMIIC.H nepeMeHHbIMII v' -

 

 

dv

v

 

dv

dy

 

 

In Ivl = In ICyl,

C ¥- o.

 

dy

= Y'

T.e.

v

Y'

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

BbI6HPa.H O,Il;HO 113 B03MO>KHbIX peIIIeHllii (caMoe npOCToe),

HMeeM: v =

y.

TIO,Il;CTaBJI.H.H v = y B ypaBHeHHe (3.4), nOJIy'IIIMu'y = y,

T. e. y'

= 1,

II,

3Ha'IIIT,u

= y + C. CJIe,Il;OBaTeJIbHO,

x

= uv = (y + C)y

= y2 + Cy, T. e.

x = y2 + Cy -

06rn;ee peIIIeHHe

3a,n,aHHoro ypaBHeHH.Hj y

= 0 -

oc060e

peIIIeHHe.

70

u) YpaBHeHHe npHBO,l1.HTCfI K BH,rry (3.2), T. e. 9TO ypaBHeHHe BepHYJIJm: y' - ~ y = xvy. CHoBa nOJIaraeM y = uv. IIoJIY'IaeMypaBHeHHe

u'v + uv' - ~ uv = xv'Uv

HJIH u'v + u(v' - ~ v) = x.,fUV. PernaeM nepBoe ypaBHeHHe v' - ~ v = 0, pa3,l1.eJIfIfI nepeMeHHbIe: d: = ~ dx, T. e. In Ivl = 4In Ixl + C. BbI6HPM npocTeitrnee perneHHe (npH C = 0), HaXO,l1.HM v = x4. PernaeM BTopoe ypaBHeHHe

C pa3,l1.eJIfllOm;HMHCfI nepeMeHHbIMH: u' x4

= x.,fU . x2, T. e.

~ = ~, OTKy-

,l1.a 2.,fU

= In Ixl + In ICI, C :f.

o. TaKHM

06pa30M, u = ~ In2lxcl, C :f. 0,

H, CJIe,l1.0BaTeJIbHO, y = uv =

~ x4 In2 lxCI,

r,l1.e C :f. 0, -

o6m;ee perneHHe

3a,l1.aHHoro ypaBHeHHfI, y = 0 -

 

oco6oe perneHHe.

PeVJ,umb

ypa6'He'H'U.R:

 

 

 

 

 

2.3.2.

y' - 2xy = eX2 .

 

2.3.3.

xy' + y -

3x2 = O.

2.3.4.

y2 dx + (x + 2) dy = O.

2.3.5.

(x + l)y' - 2y = y2(x + 1)5.

2.3.6. HaitTH KPHBYIO, npOXO,l1.f1~1O '1epe3TO'lKYP(I,O) H TaKYIO, 'ITO OTpe30K, OTceKaeMblit KaCaTeJIbHoit Ha OCH Op,l1.HHaT, paBeH a6cIIHCce TO'lKHKacaHHfI.

x.

Puc. 7

Q IIycTb AC -

KacaTeJIbHM K HCKOMOit KPHBOit B TO'lKeM(x,y) (pHC. 7).

COrJIaCHO YCJIOBHIO OB =

x = ~A. Hait,l1.eM 0p,l1.HHaTY TO'lKHA, nOJIO)J(HB

X = 0 B ypaaHeHHH KacaTeJIbHoit Y - y =

y'(X - x), r,l1.e Y =

~A. lfMe-

eM: Y - y =

-y'x, T.e. Y

= y -

y'x. TaKHM 06pa30M, nOJIY'lHJIHJIHHeitHoe

ypaBHeHHe x

= y - y'x,

HJIM y'

-

! y

=

-1. IIoJIo)J(HB y =

uv, pernHM

ero MeTO,l1.0M BepHYJIJIH: u'v + uv' -

~v

=

-1, T.e. uv' + v (u' -

¥) = -1.

HaXO,l1.HM y,:

~~ -

¥ = 0, ~u =

~, u

=

x. HaXO,l1.HM v, nO,l1.CTaBJIfIfI u:

xv' =

-1, HJIH v'

= -!, OTKY,l1.a v

= -Inlxl +InICI, T.e. v =

Inl~l, r,l1.e

C :f. O.

lfTaK, y = x Inl ~I, r,l1.e C :f.

0 -

ypaBHeHHe ceMeitcTBa HHTerpaJIb-

HbIX KpHBbIX. BbI,l1.eJIHM Cpe,l1.H HHX O,l1.Hy KPHBYIO, npOXO)J.fl~1O '1epe3TO'lKY

71

<PYHKIJ;H~ Y = ClYI + C2Y2

P(l,O): °=

1 . In ICI, a 3Ha'UiT,C = ±l. CJIe)J.OBaTeJIbHO, y =

x In I!I'T. e.

y = -x In Ixl

- ypaBHeHHe HCKOMOit KPHBOit.

2.3.7.

HaitTH KpHByID, npoxo)J.~IIU'ID 'Iepe3TO'IKY0(0,0), 3HM, 'ITOyrJIO-

 

BOit K09<P<PHIJ;HeHT B JIID60it ee TO'IKepaBeH cyMMe Koop)J.HHaT 9TOit

 

TO'IKH.

 

Pew,umb

au!Jj!Jjepe'Hiqua.llb'Hibl.e

ypa6'H.e'H.'I.LR:

 

 

 

2.3.8.

y' + 2y = 3ex .

 

 

 

2.3.9.

(1 + x 2)y' + 2xy = 3x2.

2.3.10.

2(x + y4)y' -

Y = 0.

 

 

2.3.11.

y2 dx + (xy -

1) dy = 0.

 

 

 

2

 

 

 

 

 

y' + 2xy = 2xy3.

2.3.12.

xy' + y = Y2

In x.

 

 

 

2.3.13.

2.3.14.

y' + Y cos x = sin 2x.

 

 

2.3.15.

x :~ + y = 4x3

2.3.16.

y'eX 2 - (xe X

2

- y2 )y = 0.

2.3.17.

x 3y2y' + X2y3 = l.

2.3.18.

y'x3 siny -

xy' + 2y = 0.

2.3.19.

y' -

y = (x + l) eX.

2.3.20.

y'+ _X_y =2.

 

 

 

2.3.21.

' - -y- =t

~

 

 

1- x 2

 

 

 

 

 

 

Y

sinx

g 2'

2.3.22.

xy' - Y -

x 3 = 0, y(2) = 4.

 

 

 

 

2.3.23.

y

, .

ycosx =

1

,y

(11")

1

 

 

 

 

smx -

 

4"

= J2.

 

 

 

I

2.3.24.2y2 dx + (x + eY) dy = 0, y(e) = l.

2.3.25.y' - ly = _y2, y(l) =-l.

2.3.26.x cos2 x y' + 2y cos2 X = 2xVY.

2.3.27.y dx + (4 In y - 2x - y) dy = 0.

2.3.28.(y' +y)(x2 + 1) = e- x , y(O) = l.

2.3.29.s' - ssint = 2sin2t, s(O) = l.

2.3.30.cpr' + r - e'P = 0, r(a) = 2a.

2.3.31.dx+ (xy -y3)dy = 0, y(-l) = 0.

2.3.32.y' + 2: = 3x2 W, y(l) = l.

2.3.33.IIycTb YI H Y2 - )J.Ba Pa3JIH'IHbIXperneHH~ ypaBHeHH~ y' +p(x)y = =g(x). IIpH KaKOM COOTHorneHHH Me)l{)J.y nOCTO~HHbIMH CI H C2

6Y)J.eT perneHHeM )J.aHHoro ypaBHeHH~? 2.3.34. MaTepHaJIbHM TO'IKaMaccoit m norpy)l{aeTc~ C HYJIeBoit Ha'IaJIb-

HOit CKOPOCTbID B )l{H)J.KOCTb. Ha Hee )J.eitcTByeT CHJIa T~eCTH H CHJIa conpOTHBJIeHH~ )l{H)J.KOCTH, npOnOpIJ;HOHaJIbHM CKOPOCTH no- rpy)l{eHH~ (K09<P<PHIJ;HeHT npOnOpIJ;HOHaJIbHOCTH k). HaitTH 3aBH-

CHMOCTb CKOPOCTH )J.BH:>KeHH~ TO'IKHOT BpeMeHH.

2.3.35. HaitTH KpHByID, npOXO~IIU'ID 'Iepe3TO'IKY A(1,2), KaCaTeJIbHM K KOTOPOit B npOH3BOJIbHoit ee TO'IKeOTceKaeT Ha OCH op)J.HHaT OTpe30K, paBHblit KBa)J.paTY op)J.HHaTbI TOQKH KacaHH~.

72

2.3.36. CllJIa TOKa

I B 3JIeKTpllqeCKoit

n;enll C conpOTllBJIeHlleM R, KD-

 

3<pqmn;lleHToM llH)JyKTllBHOCTll L 11 3JIeKTpo,n:BIDKyrn;eit CllJIOit E

 

y,n:OBJIeTBOp~eT ,n:ll<p<pepeHn;llaJIbHoMY ypaBHeHlllO

 

 

 

 

L d1 +R1= E.

 

 

 

 

dt

 

 

 

HaitTll 3aBllCllMOCTb CllJIbI TOKa 1= 1(t) OT BpeMeHll, eCJIll:

 

 

a) E 113MeH~eTC~ no 3aKOHY E = kt 11 1(0) = 0 (L, R, k -

nOCTO-

 

~HHbIe), k -

K03<P<Plln;lleHT nponOpn;IlOHaJIbHOCTllj

 

 

6) E M3MeH~eTC~ no 3aKOHY E

= Asinwt 11 1(0) = 0 (L,

R, A,

 

w - nocTO~HHbIe).

 

 

KOHTponbHble BonpOCbl III 60nee CnO)l(Hbie 3aAfl~1II

 

2.3.37.

HaitTll 06rn;ee peUIeHlle ypaBHeHll~ y' +y~'(x) -~(x)~'(x) = 0, r,n:e

 

~(x) -

3MaHHM <pYHKn;Il~.

 

 

2.3.38.

PeumTb ypaBHeHll~:

x

 

 

a) xy' -

xeY + 2 = OJ

6) y(x) = Jy(t) dt + x + 1.

Pewumb

awfitfiepeH'U,ua.n,b'H,'bl.e ypasHeH'U.R.:

o

 

 

 

2.3.39.y' - 2xy = 1 - 2x2 , y(O) = 2.

2.3.40.

2yVx

 

 

yx' + 2x = -- , y(O) = 1r.

 

cos2 y

 

 

2.3.41.

y' cos y + sin y = x.

 

 

2.3.42.

dx + (2x + sin2y -

2cos2 y) dy = 0, y(-I) = O.

2.3.43.

(64 y3 - x)y' - 2y = O.

2.3.44.

x - I

2

, y(O) = 2.

y' + xy = - 2 - eXy

 

2.3.45.

HaitTll Kp"Bble, y KOTOPbIX nJIOrn;Mb TpeyrOJIbHllKa, 06pa30BaHHD-

 

ro OCblO a6cn;Hcc, KaCaTeJIbHoit 11 pa,n:llycoM-BeKTopoM TOqKll Kaca-

 

Hll~, nOCTO~HHa 11 paBHa 4.

2.3.46.

KPllBM Y = f(x) npoxo,n:llT qepe3 TOqKY 0(0,0). HaitTH ee ypaB-

 

HeHlle, 3Ha~, 'ITOcepe,n:llHa OTpe3Ka ee HOPMaJIH OT JI1060it TOqKll

 

KPllBOit ,n:o OCll a6Cn;IlCC JIHlKllT Ha napa60JIe y2 = x.

 

Y"a3aHue. Cepe,n:llHa C OTpe3Ka HOPMaJIll llMeeT Koop,n:llHaTbI

( x + ~ yy', ~) .

2.3.47. HaitTll TaKlle <pYHKn;1l1l p(x) 11 g(x), qT06bI peIIIeHll~Mll ypaBHeHll~

y' + p(x)y = g(x) ~BJI~JIllCb <pYHKn;1l1l y = IllY = x 3 + 1.

2.3.48. MO)KHO JIll peIIIaTb ypaBHeHlle y' = y C nOMOrn;blO no,n:CTaHOBKll

y = uv?

2.3.49. MO)KeT JIll peIIIeHlle ypaBHeHll~ y' = y (y =j:. 0) llMeTb TOqKll Mll-

HllMYMa?

2.3.50.,II,.rr~ KaKOit KPllBOit KaCaTeJIbHM B K8.)K,n:Oit ee TOqKe nepneH,n:llKY- JI~pHa PMllyC-BeICTOPY TOqKll KacaIm~?

73

<PYHKIIHil: P(x, y), Q(x, y)

§ 4. YPABHEHLJlH B nOJlHblX ALJI<IJ<lJEPEHLI,LJlAJlAX

P(x, y) dx + Q(x, y) dy = 0

(4.1)

Ha3bIBaeTCH ypa6'He'HUeM 6 nOJl'H'btx aU¢¢epe'H'Il,UaJlaX, eCJIH ero JIeBaH 'IaCTbeCTb

rrOJIHbIil: ,lJ;H<p<pepeHIIHaJI HeKoTopoil: <PYHKIIHH U(x, y), T. e.

dU(x, y) = ~: dx + ~~ dy = P(x, y) dx + Q(x, y) dy.

(4.2)

YpaBHeHHe (4.1) C Y'IeTOM(4.2) MO)KHO.3arrHcaTb B BH,lJ;e dU(x, y) = 0, rro9ToMY ero o6IIIHil: HHTerpaJI HMeeT BH,lJ;

U(x,y) = C.

AnH TOro, 'ITo6bIypaBHeHHe (4.1) 6bIJIO ypaBHeHHeM B rrOJIHbIX ,lJ;H<p<pepeHIIHaJIaX, Heo6xo,lJ;HMO H ,lJ;OCTaTO'lHO,'ITo6bIBbIIIOJIHHJIOCb YCJIOBHe

(4.3)

cI>YHKIIHH U(x, y) MO)KeT 6bITb Hail:,lJ;eHa H3 CHCTeMbI YPaBHeHHil:

au

= P(x,y),

au

= Q(x,y)

 

ax

ay

 

JIH60 rro <popMYJIe

 

 

 

 

 

 

x

 

 

y

 

U(x,y) = jP(x,Y)dX+

 

jQ(XO,Y)dY,

(4.4)

 

 

 

YO

 

r,lJ;e (XO, yo) - HeKOTopaH

<pHKCHpOBaHHaH

TO'lKa H3 06JIacTH

HerrpepbIBHOCTH

H HX 'IaCTHbIXrrpOH3BO,lJ;HbIX.

3aMe"l,a'HUe. ECJIH YCJIOBHe (4.3) He BbIIIOJIHHeTCH ,!I;JIH ypaBHeHHH (4.1), TO B

pH,lJ;e CJIY'IaeBero MO)KHO CBeCTH K ypaBHeHHIO B rrOJIHbIX ,lJ;H<p<pepeHIIHaJIaX yMHO- )KeHHeM Ha HeKOTOpyIO <PYHKIIHIO t(x, y) = t, Ha3bIBaeMYIO «u'Hme~pupY'/OW,UM M'HO- ::HCUmeJleM». HHTerpHPYIOIIIHil: MHO)KHTeJIb JIerKO HaxO,lJ;HTCH B ,lJ;BYX CJIY'IaHx:eCJIH

t = t(x) HJIH t = t(y); B rrepBoM cJIY'Iae

 

 

 

 

t(x) = eJ

8P

8Q

 

 

 

..:8-"Y--,,-_8::...;X,- dx

 

 

 

Q

 

ap

 

aQ

 

 

 

ay-a;;

 

 

 

rrpH'IeMBblp~eHHe

Q

,lJ;OJI)KHO 3aBHCeTb TOJIbKO OT x; BO BTOPOM cJIY'Iae

 

 

 

8Q

8P

 

 

 

Jei -8ij

dy ,

 

 

t(y)=e

 

P

rrpH'IeMrrO,lJ;bIHTerpaJIbHOe Bbrp~eHHe ,lJ;OJI)KHO 3aBHCeTb TOJIbKO OT y.

74

2.4.1.PewHTb ypaBHeHHe eX+y+siny+y'(eY+x+x cos y) = 0, y(ln 2) = 0.

Q 3aIIHweM ypaBHeHHe B ,l1.Hq,q,epeHIl;Ha.rrbHoit q,opMe

(eX +

y +

sin y) dx + (eY + x +

x cos y) dy = 0.

 

3,L(eCb P(x, y) = eX +

y +

siny, Q(x, y) = eY +

x + x cosy. npoBepHM BbIllOJ1-

HeHHe YCJ10Bm:l (4.3):

 

 

 

 

aP

 

aQ

aP

aQ

ay =l+cosy, ax =l+cosy,

T.e. ay -

ax'

11, 3HaqHT, YCJ10BHe (4.3) BbIllOJ1HjleTCjI. CJ1e,L(OBaTeJ1bHO, ,L(aHHOe ,L(Hq,q,epeHIl;11a.rrbHoe ypaBHeHHe eCTb ypaBHeHHe B nOJ1HbIX ,l1.Hq,q,epeHIl;Ha.rrax. Hait,L(eM q,YHKIl;HID U, HCn0J1b3Yjl paBeHCTBa

aU = eX + y + sin y

H aU = eY + x + x cos y.

ax

ay

HHTerpHpYjl nepBoe paBeHcTBo no x

(CqHTaeM y nOCTOjlHHbIM), HaXO,L(HM

U(x, y) = !(eX+ y + siny) dx = eX + yx + xsiny + cp(y),

r,L(e cp(y) - npOH3B0J1bHaji ,L(Hq,q,epeHIl;HpyeM~ (no y) q,YHKIl;HjI. Hait,l1.eM cp(y). npO,l1.Hq,q,epeHIl;HpOBaB nOJ1YQeHHOe paBeHcTBo no y H YQHTbIBaji BTopoe

paBeHcTBo (~~ = eY + x + x cos y), nOJ1YQaeM

~~ = x + x cos Y + cp' (y) = eY + x + x cos y,

oTKY,L(a cp'(y) = eY, T. e. cp(y) = eY + Cl. CJ1e,l1.0BaTeJ1bHO,

U(x,y) = eX + xy + xsiny + eY + Cl.

06rn:HM HHTerpa.rroM jlBJ1j1eTCjI COOTHoweHHe eX + xy + x sin y + eY + Cl = C2

I1J1H eX +

xy + x sin y + eY = C, r,L(e C = C2 -

Ci. Hait,L(eM QacTHbIit HHTe-

rpa.rr ypaBHeHHjI, ,l1.J1j1 Qero nO,l1.CTaBHM HaQa.rrbHoe YCJ10BHe y = 0,

x = In 2

B 06rn:Hit HHTerpa.rr: 2 + °+

°+ 1 =

C, OTKY,L(a C =

3. TaKHM

06pa30M,

eX +

xy +

x sin y + eY = 3 -

HCKOMbIit qaCTHblit HHTerpa.rr.

 

2.4.2.

PewHTb ypaBHeHHe ~ dx + (3y2 + Inx) dy = 0.

 

 

 

I\.

 

 

_ Y

_

2

aP _ 1 aQ _ 1

'oJ

B ,l1.aHHOM cJ1YQae P(x, y) - x' Q(x, y) - 3y

+lnx, a

ay - x'

ax -

x'

T. e.

aP

aQ

 

 

 

 

 

 

ay = ax. CJ1e,l1.0BaTeJ1bHO, 9TO ypaBHeHHe B nOJ1HbIX ,L(Hq,q,epeHIl;Ha.rrax

H, 3HaQHT, HMeeT BH,L( dU(x,y) = 0, r,l1.e ~~ =~, ~~ = 3y2 +lnx. OTCID,l1.a

U(x,y) = !~dx, T.e. U(x,y)=ylnx+cp(y).

(ct>YRKIl;HID U (x, y)

MO:lKHO HaXO,l1.HTb H H3 BTOpOro paBeHCTBa, HHTerpHpyjl

ero no y: U(x, 'II) =

! (3'112 + lox) dy + cp(x).) Tor,l1.a ~~ = (y Inx + cp(y))~ =

== Inx + cp'(y). OTCID,l1.a 3y2 + Inx = Inx + cp'(y), cp'(y) = 3y2 H, CTa.rrO 6bITb,

75

cp(y) = y3+C1 • CJIe.n;OBaTeJIbHO, U(X,y) = yInx+y3+C1, ayInx+y3 = C- 06ID;Hii HHTerpaJI Hcxo.n;Horo ypaBHeHHfI.

3a.Me"taHue. Haii.n;eM <PYHKIJ;HlO U(x,y), HCnOJIb3Yfl <POPMYJIY (4.4). ITo- JIO:>KHM Xo = 1, Yo = 0, Tor.n;a TOQKa (1,0) npHHa.n;JIe:>KHT 06JIacTH HenpepbIB~ HOCTH D = {(x, y): x> o}. lIMeeM:

 

 

x

Y

 

 

 

U(x, y) = / ~ dx + /(3y2 + In 1) dy,

 

 

1

0

 

oTKy.n;a U(x, y)

= y In x + y3. CJIe.n;oBaTeJIbHO,

y In x + y3 = C - 06ID;HA

HHTerpaJI ypaBHeHHfI.

 

PeUJ,umb

ypa6HeH'I.LR:

 

 

2.4.3.

(2x -

y) dx - x dy = O.

2.4.4.

e-Ydx + (2 - xe-Y) dy = O.

2.4.5.HaiiTH HHTerpHpYlOID;Hii MHO:>KHTeJIb H penlHTb ypaBHeHHe

 

(eY + sin x) dx + cos x dy = O.

r..

ap _ Y aQ _ .

ap

=j:.

aQ

'-I3.n;ecb

ay - e , ax - - sm x, T. e.

ay

ax' H, 3HaQHT, ypaBHeHHe He

f1BJIfleTCfI ypaBHeHHeM B nOJIHbIX .n;H<p<pepeHIJ;HaJIax. TaK KaK OTHorneHHe

aQ

of

- sin x - eY

ax -

ay

P

=

eY + sin x =-1

He 3aBHCHT OT x, TO HHTerpHpYlOII1,ll:A MHO:>KHTeJIb MO:>KeT 6bITb HaA.n;eH no

<popMYJIe

Q~ -p;

 

 

t(y) = e J - p- dy

(CM. 3aMeQaHHe Ha c. 74):

 

 

t(y) = eJ(-I)dy = e-Y.

YMHO:>KM Hcxo.n;Hoe ypaBHeHHe Ha t = e-Y , nOJIYQaeM ypaBHeHHe B nOJIHbIX

.n;H<p<pepeHIJ;HaJIax:

(1 + e-Ysin x) dx + e-Y cosxdy = 0

(TaK KaK p~

= -e-Y sin x = e- Y ( - sinx)

= Q~). PernaeM em (6e3 nOflCHe-

HHii):

au = 1 + e-Y sinx, au = e- Y cos x;

 

 

a)

 

 

 

ax

ay

 

 

 

6)

U(x, y) = /(1 + e-Ysin x) dx = x -

e-Y cos x +

cp(y);

B)

~~ =

e-Ycosx + cp'(y), oTKy.n;a

e-Ycosx +

cp'(y)

= e-Ycosx, T.e.

cp'(y) = 0, cp(y) = CI ;

 

 

 

r) U(x,y)

= x - e-Ycosx + C I . TaKHM 06Pa30M X -

e-Ycosx = C -

06ID;Hii HHTerpaJI ypaBHeHHfI.

 

 

2.4.6.HaATH HHTerpHpYlOlIJ;HA MHO:>KHTeJIb H pernHTb ypaBHeHHe

(x 2 - sin2 y) dx + x sin 2y dy = O.

76

UJl,U t

PeW/1.1mb

ypa6He'H/I.LR:

2.4.7.

(3x - 5x

2y2) dx + (3y2 - 10 x 3 y) dy = O.

 

 

3

2.4.8.(x cos 2y - 3) dx - x 2sin 2y dy = O.

2.4.9.(2x + yeXY ) dx + (1 + xexy ) dy = 0, y(O) = l.

2.4.10.

(

x

+ Y)dX + (x +

Y

)dY = 0, y(v'2) = v'2.

 

 

Jx2

+ y2

Jx 2 + y2

 

2.4.11.

(x2 + 2xy + 1) dx + (x 2 + y2 - 1) dy = O.

2.4.12.sin(x + y) dx + x cos(x + y) (dx + dy) = O.

2.4.13. (3x 2 + 3x2 1ny) dx - (2y - x:) dy = O.

2.4.14.3x2y + sinx = (cosy - x 3 )y'.

2.4.15.(3x 2 + y2 + y) dx + (2xy + x + eY ) dy = 0, y(O) = 0.

2.4.16.

(x 2 + 2xy) dx + (x 2 -

y2) dy = 0,

y(l) = -l.

 

 

2.4.17.

(x-y)dx+(x+y)dy =0.

 

 

 

 

 

 

 

x2 +y2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.4.18.

( 2x -

1 -

:2)dx -

(2y -l)dy = O.

 

 

 

 

2.4.19.

( 2x + e ~) dx + (1 - ~) e ~ dy = O.

 

 

 

 

2.4.20.

1 .

x

Y

Y

 

1) d

x+

(

1

Y

Xl) d

0

( -sm---cos-+

 

 

- cos --- sm - + -

y=.

 

y

Y

x2

X

 

 

 

 

X

X

y2

Y y2

 

KOHTponbHble Bonpocbl .., 60nee cnO_Hble 3aA3~'"

Pewumb ypa6HeHUR.:

2.4.21.(sin y + y sin x + l) dx + (x cos y - cos x + b) dy = O.

2.4.22.xeY2 dx + (x 2yeY2 + tg2 y) dy = O.

2.4.23.(xchy + shx) dy + (ychx + shy) dx = O.

Pewumb ypa6HeHUR., aonyc'lCa'/oUJ,ue uHmeepupy'lOUJ,u11 MH(h)tCUmeJl,b 6Uaa t = =t(x) = t(y):

2.4.24.y2 dx + xy dy - dy = O.

2.4.25.(1 + 3x2siny) dx - xctgydy = O.

2.4.26.HaitTll YCJIOBllH, IIpll KOTOPbIX ypaBHeHlle

P(x, y) dx + Q(x, y) dy = 0

.n:OIIYCKaeT llHTerpllPYIOIIIllit MHO)J(llTeJIb Bll.n:a t = f(x + y).

2.4.27.HaitTll o6IIIlle llHTerpaJIbI .n:ll<p<pepeHII;HaJIbHbIX ypaBHeHllit:

a) x dx + y dy = OJ

6) x dy + y dx = O.

77

YpaBHeHHe (5.1)

2.4.28. OIIpe,l1.eJUlTb THII ,l1.H<p<pepeHIJ,Ha.JIbHbIX ypaBHeHHti:

 

 

a)

(1 -

x2)y' + xy - 3 = 0;

6)

(y + xy2) dx - x dy = 0;

B)

(x + y -

1) dx + (x + eY ) dy;

 

 

 

3

 

 

r) 3y' - 2y = X 2;

 

 

)1,)

Y = xy' + y' In y;

e)

2x2 dx -

(x¥ + y2) dy = 0;

)K) Y'(x 2 -

4) = 3;

3) 2x + 3x2y + (x 3 -

3y2)y' = 0;

u) xdx+(x+y)dy=O;

K) y(x-y)dx=x2 dy;

JI)

y2 dx -

(2xy + 3) dy = 0;

M) J17 - 4x -

2x2 dy - dx = 0;

H)

y' -

2xy

.

0) (x3 + y)x' + x - Y = 0;

 

 

 

-

x2 _ y2'

 

 

 

 

 

 

n) y' -

2JYInx = 0;

p) x(y' - y) = eX;

 

 

c) xy' -

3y + x4y2 = 0;

T) xy' = 2(y -

.,;xy);

y) y' = 7x - y ;

 

<1»

(y2 + 2y + x 2)y' + 2x = 0;

x)

dy = ~ +x.

 

u.)

y' = ~ -

1;

 

 

 

 

dx

x

'

 

 

2

y2

 

3x

2

q) y'tgy = y;

 

ill)

-

 

~ dx +

 

 

dy = 0;

 

 

 

 

 

 

y3

 

y4

 

3)

(x + y -

2) dx + (x - y + 4) dy = 0;

 

 

 

 

10) x dy -

y dx - Jx 2 + y2 dx = 0;

 

 

 

 

 

.H)

dx = (siny + 3cosy + 3x) dy.

 

 

 

 

 

 

§ 5. YPABHEHII1S1 JlArPAH>KA 111 KJlEPO

HeKOTopble )J;H<p<pepeHJJ;HaJIbHble ypaBHeHHH nepBoro nopH)J;Ka npHXO)J;HTCH pelllaTb MeTO)J;OM BBe)J;eHHH BcnOMOraTeJIbHOrO napaMeTpa. K qHCJIY TaKHX YPaBHeHHit OTHOCHTCH ypa6'He'HUe JIaepa'H~a

y = xcp(y') + 'I/J(y')

(5.1)

H ypa6'He'HUe KJlepo

 

y = xy' + 'I/J(y'),

(5.2)

r)J;e cp H 'I/J - H3BeCTHble <PYHKJJ;HH OT y'.

YpaBHeHHe (5.1) HHTerpHpyeTcH CJIe)J;yIOlJJ;HM o6pa30M: 0603HaqaH p = y', 3anHllleM ypaBHeHHe B BH)J;e y = xcp(p) +'I/J(p). )J;H<p<pepeHJJ;HPYH nOJIyqeHHOe ypaBHeHHe no x, HMeeM

p = cp(p) + (xcp' (p) + 'I/J' (P)) ~:,

OTKY)J;a nOJIyqHM (p - cp(p)) ~; = xcp' (P) + 'I/J' (p) - JIHHeitHoe ypaBHeHHe OTHOCH-

TeJIbHO x H ~; • ECJIH ero pellleHHe 6Y)J;eT x = f(p, C), TO o6lJJ;ee pellleHHe ypaBHe-

HHH (5.1) 3anHCblBaeTCH B BH)J;e

X = f(p,C),

{

y = xcp(P) + 'I/J(P) = f(P, C)cp(P) + 'I/J(p).

MO)l{eT HMeTb oco6oe pellleHHe, BH)J;a y = cp(Po)x+'I/J(po), r)J;e po-

KopeHb ypaBHeHHH p = cp(P).

78

Bbl6HpaeM npocTeitrnee perneHHe:

YpaBHeHHe KJIepo liamreTCli qaCTHbIM CJIyqaeM ypaBHeHHli JIarpaH:lKa rrpH <.p(y') = y'. Ero o6IIIee peIIIeHHe HMeeT BH)]. y = Cx+'tj;(C), oco6oe peIIIeHHe rroJIyqaeTCli rrYTeM HCKJIIOqeHHli rrapaMeTpa p H3 YPaBHeHHit y = px + 'tj;(p) H X = -'tj;'(p).

2.5.1.

PenHITb ypaBHeHlIe: y = xy' _ y,2.

 

a YpaBHeHHe HMeeT BH,ll. (5.2), T. e. 9TO ypaBHeHHe KJIepo. llOJIO)J(HM y' = p.

Tor,ll.a 3a,ll.aHHOe ypaBHeHHe npHHHMaeT BH,ll.

 

 

y = px - p2.

(5.3)

llPO,ll.H<p<pepeHlJ,HpoBaB ero no x, HMeeM: y' = p' x+p- 2pp' , T. e. p' (x- 2p)+p =

=p, HJIH p'(x - 2p) = O. ECJIH p' = 0, TO P = C H, 3HaqHT, 06IIJ,ee perneHHe ,ll.aHHoro ypaBHeHHH eCTb y = Cx - C2 (CM. ypaBHeHHe 5.3). ECJIH x - 2p = 0,

T. e. x = 2p, TO nOJIyqaeM y = 2pp - p2, T. e. y = p2. Oc060e perneHHe 3a,n;aH-

HOro ypaBHeHHH eCTb {

X - 2p

lICKJIlOqM napaMeTp p

(

p = ~

)

,HaXO,ll.HM

y: p2:

 

 

oc060e perneHHe ypaBHeHHH B HBHOM BH,ll.e y =

~2 .

 

 

 

Pewumb

ypa6'tte'H!USI:

 

 

 

 

 

 

 

2.5.2.

Y = xy' + y' -

(y')2.

2.5.3.

y = xy' -

 

3(y')3.

 

2.5.4.

PernHTb ypaBHeHHe JIarpaH)J(a: y = x(l + y') + (y')2.

 

 

a llOJIO)J(HM y' = p. Tor,ll.a HMeeM y = x(l + p) + p2. ,nH<p<pepeHIJ,HpYH no

x, IIpHXO,ll.HM K ypaBHeHHIO y' = (1 + p) + xp' + 2pp', OTKY,ll.a (x + 2p)p' + 1 =

= 0, T.e. (x + 2P):~ = -1. OTCIO,ll.a x + 2p = -~;, T.e. x' + x = - 2p -

JIHHeitHoe OTHOCHTeJIbHO x H x' ypaBHeHHe. PernHM ero MeTO,ll.OM BepHYJIJIH. llOJIarM x = uv, 1I0JIyqaeM u'v+uv' +uv = -2p, T.e. u'v+u(v' +v) = -2p.

HaXO,ll.HM v, IIpHpaBHHBM CK06KY K HyJIIO H pa3,ll.eJIHH nepeMeHHbIe: v' + v =

= 0, ~; = -v, ~ = -dp, In Ivl = -p+ C.

v= e- p. Tor,ll.a: u'e-P = -2p, T.e. u' = -2pep. OTCIO,ll.a u = -2 JpePdp =

=-2(peP-eP)+C, H, 3HaqHT, u = -2peP+2eP+C. CJIe,ll.OBaTeJIbHO, x = uv =

=e-P(-2peP + 2eP + C) = 2 - 2p + Ce- p. YqHTblBM, qTO Y = x(l + p) +p2,

IIOJIyqHM Y = (2 - 2p + Ce- P)(l + p) + p2. TaKHM 06pa30M, 06IIJ,ee perneHHe ypaBHeHHH HMeeT BH,ll. (B napaMeTpHqeCKoit <POpMe)

X = 2 -

2p+ Ce- P,

{

2p + Ce-P)(l + p) + p2j

y = (2 -

oco60ro perneHHH HeT.

 

 

 

 

 

Pew,umb

ypa6'H.e'H.USI:

 

 

 

2.5.5.

y = x(y')2 + (y')2.

2.5.6.

xy'

x

y ----

 

 

 

- 2

2y"

79