29. Окси- және аминопиридиндерді алу әдістерін іріктеңіз.

Аминопиридинді пиридин мен NaNH₂ әрекеттесуінен Н₂ нің бөлінуі арқылы жүреді.Бұл реакция Чичибабин реакциясы деп аталады. Әдетте α-аминоқосылыстар түзіледі. Егер α орын бос болмаса, онда γ-аминопиридиндер түзіледі. Бірақ шығымы аз болады.

Бұл реакцияда протон донорлары болып табылатын 2-аминопиридин түзілгенде тізбекті болуы мүмкін. Сонғы өнім ретінде 2-аминопиридиннің натри туындылары пайда болады.

β-галогенпиридиндер нуклеофильдік ауысуға α- немесе γ- изомерлерге қарағанда берік келеді. Нитропиридиндерсу қатысында оксипиридинге айналады:

β-Бромпиридиннің аммиак қатысында аминопиридинге ауысуы қиынырақ өтеді.Оны тек мыс қатысында жүзеге асыруға болады.

3 және 4 хлорпиридиндер сақинаның протонсыздану нәтижесінде дәл сондай 3 және 4 аминопиридинге ауысады.

Амининопиридин тұздары әдетте гидрлену арқылы иксипиридинге дейін ауыса алды:

2 және 4 оксипиридиндер придондар түрінде боладыд. Оксиформалар көбінесе төмен диэлектрикалық өтімділігі бар еріткіштерді болады. Ал басқа қосылыстарда цвиттерион түрінде болады.

Осы қосылыстардың таутомериясы олардың химиялық реакцияларда түрліше әсер береді. Мысалы, 3 оксипиридиндердің тұздарының алкилдеуінен эфир шықса, 2 және 4 пиридондарды алкилдегенде N-алкилтуындылары пайда болады.

30. Хинолин мен изохинолин реак.Қабілеттілігі.Түсіндір

Хинолин молекуласындағы электронакцепторлы пиридинді сақина тотықтырғыштардың әсеріне бензолды сақинаға қарағанда берігірек болып келеді, сол себептен хинолинді калий перманганатымен тотықтырған кезде хинолин қышқылы түзіледі. Изохинолинді тотықтырған кезде әр сақинаның деградациялау өнімдері алынады – фталь және цинхомерон қышқылдары – шамамен бірдей мөлшерде түзіледі. Осы реакциялар хинолин мен изохинолиннің құрылысын дәлелдеген реакциялар болып табылады.

Реакциялық қабілеттілігі, пиридиндегі сияқты, протондану кезінде төмендейді, протондану қышқыл ортада электрофильді орынбасу арқылы жүреді.Түзілген хинолин және изохинолин катиондарында орынбасу 5 және 8 коміртекте жүреді.

Нитрлеу реакциясы көп мөлшерде 5,8-нитрохинолин бере жүреді

Изохинолинді нитрлеу де 9:1 қатынасында 5,8-нитроизохинолин бере жүреді:

Изохинолинді сульфирлеу оңай жүред және тек 5-орын бойынша сульфирленеді, жоғары темп, олеум қатысында жүреді:

Хинолиннің сульфирленуі 8-сульфохинолин қышқылы түзіледі және аз мөлшерде 5-С бойынша орынбасқан изомері түзіледі.

Нуклеофилді орынбасу алкилдеу реакцияларында тек қана 2-көміртек атомында ж.е сирек 4атом бойынша жүреді. Нәтижесінде түз.

Хинолиннің аминденуі бөлме темп.да пиридинге қарағанда оңай жүреді, орынбасу 2-С атом бойынша жүреді, натрий амиді қатысында:

Изохинолиннің аминденуі бірінші көміртек атомы бойынша жүреді: