- •2 Модуль. Гомогенді және гетерогенді реакцияларға химиялық кинетика теорияларының негіздері. Катализ
- •7 Лекция. Активті соқтығысулар теориясы
- •8 Лекция. Активті комплекс теориясы
- •9 Лекция. Гетерогенді процестердің кинетикасы
- •10 Лекция. Тізбекті реакциялардың кинетикасы
- •11 Лекция. Фотохимиялық және түйіндес реакциялардың кинетикасы
- •12 Лекция. Гомогенді каталитикалық реакциялардың кинетикасы
- •13 Лекция Гетерогенді каталитикалық реакциялардың кинетикасы
- •14 Лекция. Гетерогенді катализдің теориялары
8 Лекция. Активті комплекс теориясы
Активті комплекс теориясы көзқарастарынан:
экспонента алдындағы көбейткіштің физикалық мағынасын түсіндіруге болады;
кванттық шығымды есептеуге болады;
реакцияның жылу эффектісін есептеуге болады;
реакция реттілігінің физикалық мағынасын түсіндіруге болады;
Боденштейннің квазистационарлы концентрациялар әдісін қорытуға болады.
Активтену энергияның шын мәні деп:
химиялық әрекеттесудің өтуіне қажет бастапқы жүйенің нольдік энергиясына қосылатын минималды энергияның мәнін айтады;
химиялық әрекеттесудің өтуіне қажет бастапқы жүйенің нольдік энергиясына қосылатын максималды энергияның мәнін айтады;
химиялық әрекеттесудің өтуіне қажет активті күйдің орташа энергиясына қосылатын минималды энергияның мәнін айтады;
химиялық әрекеттесудің өтуіне қажет бастапқы жүйенің нольдік энергия мәнін айтады;
химиялық әрекеттесудің өтуіне қажет бастапқы жүйенің максималды энергияның мәнін айтады.
Тура бағыттағы реакцияның активтену энергиясы кері бағыттағы реакцияның активтену энергиясынан төмен болса:
процесс экзотермиялық болады;
процесс эндотермиялық болады;
процесс жылу эффектісіз өтеді;
процесс не экзотермиялық не эндотермиялық болады;
процесс изобарлы болады.
Эндотермиялық реакцияға:
тура бағыттағы реакцияның активтену энергиясы кері бағыттағы реак-цияның активтену энергиясынан төмен болады;
тура бағыттағы реакцияның активтену энергиясы кері бағыттағы реак-цияның активтену энергиясынан жоғары болады;
тура бағыттағы реакцияның активтену энергиясы кері бағыттағы реак-цияның активтену энергиясына тең болады;
тура бағыттағы реакцияның активтену энергиясы теріс мәндерді қабыл-дайды;
кері бағыттағы реакцияның активтену энергиясы теріс мәндерді қабыл-дайды.
Кс мәндерінен Кр мәндеріне ауысқан кезде активті комплекс теориясының теңдеуі қалай жазылады?
k=(RT)Kp*;
k=Kp*;
k=p()1/2d2NA ;
k=p()1/2d2 10-6N2 САСВ ;
k=САСВ .
Активті комплекс теориясы бойынша активтену энергиясының шын мәнінің тәжірибелі мәнімен байланысы қандай?
1) EA=E-RT;
2) EA=E+RT;
3) E=EA-RT;
4) E=EA-RT;
5) E=EA-nRT.
Газ фазада өтетін А+В+СД+Е реакция барысында А-В-С активті комплекс түзіледі. Активтену энтропияның өзгеруі туралы қандай қорытындыларға келуге болады?
S*>0 ;
S*<0 ;
S=0 ;
S*0 ;
активті комплекстегі байланыстардың сипаттамаларын білмей қорытынды жасауға болмайды.
X+YZ үш атомнан тұратын жүйенің реакция барысында потенциалды энергиясының өзгеруін қандай қисық сипаттайды? (ордината осінде потенциалды энергия, абсцисс осінде реакция координаты).
1) 2) 3)
5)
Активті комплекс теориясының негізгі теңдеуі:
k=K* CACB;
k=;
k=;
k=ex ;
R.
Активті комплекс теориясындағы kT/h көбейткіштің размерлігі мен физикалық мағынасы қандай?
көбейткіш үзілетін байланыстың жиілігіне сәйкес, размерліксіз шама;
көбейткіш үзілетін байланыстың ұзындығына сәйкес, размерлігі см;
көбейткіш үзілетін байланыстың жиілігіне сәйкес, размерлігі с-1;
көбейткіш активтелген комплекстің энергетикалық тосқауылдан өту орташа жылдамдығына сәйкес, размерлігі м(с-1 .
көбейткіш активтелген комплекстің энергетикалық тосқауылдан өту минималды жылдамдығына сәйкес, размерлігі м(с-1.
Активті комплекс теориясы бойынша А+ВС реакция жылдамдығы қандай теңдеу бойынша есептеледі?
w=K** CA CB;
w=;
w=CA CB;
w=e;
w=eEa*/R.
Активті комплекс теориясының статистикалық көзқарастарын қолданып реакцияның жылдамдық константасын қандай теңдеу бойынша анықтайды?
k=K**;
k=;
k=;
k=;
k=.
Активті комплекс теориясының термодинамикалық көзқарастарын қолданып реакцияның жылдамдық константасын қандай теңдеу бойынша анықтайды?
k=;
k=;
k=;
k=;
k=.
Активті комплекс теориясы бойынша Аррениус теңдеуіндегі экспонента алдындағы көбейткіштің А0 физикалық мағынасы қандай?
A0=;
A0=;
A0=;
A0=;
A0=.
Активті комплекс теориясы бойынша активті комплекстердің концентрациясын қандай теңдеу бойынша анықтайды:
;
;
;
;
.
өрнек бойынша қандай шаманы анықтайды?
бөлшектердің айналмалы статистикалық қосындысын;
бөлшектердің ілгерілемелі статистикалық қосындысын;
бөлшектердің тербелмелі статистикалық қосындысын;
бөлшектердің электронды статистикалық қосындысын;
бөлшектердің молекулалық статистикалық қосындысын.
өрнек бойынша қандай шаманы анықтайды?
бөлшектердің айналмалы статистикалық қосындысын;
бөлшектердің ілгерілемелі статистикалық қосындысын;
бөлшектердің тербелмелі статистикалық қосындысын;
бөлшектердің электронды статистикалық қосындысын;
бөлшектердің молекулалық статистикалық қосындысын.
өрнек бойынша қандай шаманы анықтайды?
бөлшектердің айналмалы статистикалық қосындысын;
бөлшектердің ілгерілемелі статистикалық қосындысын;
бөлшектердің тербелмелі статистикалық қосындысын;
бөлшектердің электронды статистикалық қосындысын;
бөлшектердің молекулалық статистикалық қосындысын.
Активті комплекс түзілуінің тепе-теңдік константасын статистикалық қосындылар арқылы қалай анықтайды?
;
;
;
;
.
Толық статистикалық қосындының мәні z қандай теңдеу боыйнша анықталады? (zі, zайн, zтерб- ілгерілемелі, айналмалы, тербелмелі статистикалық қосындылар)
z=zіzайнzтерб;
z=zі+zайн+zтерб;
z=zі/(zайн+zтерб);
z=(zі+zайн)/zтерб;
z=zі-zайн-zтерб.
Аралық күй теориясыныі статистикалық көзқарастарынан экспонента алдындағы көбейткішті келесі теңдеу бойынша есептейді:
1)A0= Q*;
A0= ;
A0= ;
A0= ;
A0= Q*СА .
Активті комплекс теориясы бойынша Аррениус теңдеуіндегі экспонента алдындағы көбейткіш:
активтену энтальпияға тәуелді;
активтену энтропияға тәуелді;
Гиббстің еркін энергиясына тәуелді;
стериялық факторға тәуелді;
активті соқтығысулар санына тәуелді.
Теңдеулердің қайсысы дұрыс емес?
k=;
k=;
k=;
k=;
w= CACB.
Активті комплекс теориясындағы kТ/h көбейткіш:
үзілетін байланыстың жиілігіне сәйкес;
пропорционалдық коэффициент;
жалпы соқтығысулар санын көрсетеді;
активті соқтығысулар санын көрсетеді;
барлық жауаптар дұрыс емес.
k=теңдеу бойынша жылдамдық константасын есептеу:
активті комплекс теориясының термодинамикалық көзқарастарына негізделген;
активті комплекс теориясының статистикалық көзқарастарына негіз-делген;
кинетикалық режимде өтетін реакцияларға қолданылады;
диффузиялық режимде өтетін реакцияларға қолданылады;
газ фазасында өтетін реакцияларға қолданылады.
k=теңдеу бойынша жылдамдық константасын есептеу:
активті комплекс теориясының термодинамикалық көзқарастарына негізделген;
активті комплекс теориясының статистикалық көзқарастарына негіз-делген;
кинетикалық режимде өтетін реакцияларға қолданылады;
диффузиялық режимде өтетін реакцияларға қолданылады;
газ фазасында өтетін реакцияларға қолданылады.
Активті молекуланың (А*) реакция өнімдеріне ауысуы қандай сатылардан тұрады?
диффузия және кинетикалық сатылардан;
сыртқы диффузия және адсорбция сатыларынан;
А* молекуласының АВ* активті комплекс түзу сатысы және активті комплекстің реакция өнімдеріне ауысу сатысынан тұрады;
адсорбция және химиялық реакция сатыларынан тұрады;
барлық жауаптар дұрыс емес.
Трансмиссиялық коэффициент нені ескереді?
реакцияның кинетикалық режимде өтуін ескереді;
реакцияның күрделі механизм бойынша өтуін ескереді;
қыздыру арқылы молекулалардың активтенуін ескереді;
реацияның диффузиялық режимде өтуін ескереді;
активті күйдің реакция өнімдеріне ауысу мүмкіншілігін ескереді.
Активтену энтропиясының өзгеруі оң мәндерді қабылдағанда (S*>0 қандай қорытындылар жасауға болады?
бастапқы заттармен салыстырғанда аралық күйдің құрылысы осақ (рыхлый) болады;
бастапқы заттармен салыстырғанда аралық күйдің құрылысы берік (плотный) болады;
аралық күйдің құрылысы бастапқы заттардың құрылысына сәйкес болады;
реакция өз еркімен жүреді;
реакция өз еркімен жүрмейді.
Активтену энтропиясының өзгеруі теріс мәндерді қабылдағанда S*<0 қандай қорытындылар жасауға болады?
бастапқы заттармен салыстырғанда аралық күйдің құрылысы осақ (рыхлый) болады;
бастапқы заттармен салыстырғанда аралық күйдің құрылысы берік (плотный) болады;
аралық күйдің құрылысы бастапқы заттардың құрылысына сәйкес болады;
реакция өз еркімен жүреді;
реакция өз еркімен жүрмейді.