- •Қазақстан республикасының денсаулық сақтау министрлігі
- •I. Анатомиялық жіктелуі
- •2. Этиологиялық жіктелуі
- •3. Клиникалық жіктелуі
- •Шап арнасының анатомиясы
- •Шап жарығының түрлері
- •1.2. Сан жарықтары - Hernia femoralis Сан жарығының анатомиялық ерекшеліктері. Жарықтың симптомдары мен диагнозы. Сан жарығын емдеу тәсілдері
- •1.3. Кіндік жарықтары - Hernia umbilicalis Жарықтың түрлері. Кіндік бауының жарығы. Балалардың, ересектердің кіндік жарығы
- •1.5. Диафрагманың жарықтары (Hernia diaphragmatica)
- •1.6. Іш жарықтарының асқынулары (сыртқы жарықтар)
- •II- тарау. Асқазан және ұлтабар ішегінің аурулары
- •2.1. Асқазан және ұлтабар ішегінің ойық жаралы аурулары
- •2.2. Ойық жаралы аурудың асқынулары
- •Асқазан ойық жарасынан қан ағуын басқа себептерден айыру
- •2.3. Асқазанның ойық жаралы ауруын
- •Ойық жара ауруын хирургиялық тәсілмен емдеудің қажеттілігі мен тарихы. Хирургиялық емнің түрлері , жетістіктері мен кемістіктері
- •2.5. Ішек қарынның даму ауытқулары - (аномалиялары).
- •III-тарау. Ішек аурулары
- •3.1. Жедел аппендицит (appendicitis аcuta)
- •3.2. Созылмалы аппендицит Созылмалы аппендициттің симптомдары және диагнозы Науқасты емдеу
- •3.3. Ішектің жедел түйілу аурулары (ileus) Ішек түйілуінің симптомдары. Диагнозы және дифференциальды диагнозы. Ішек түйілуін емдеу және аурудың нәтижелері.
- •3.4. Тоқ ішектің аурулары
- •3.5. Ащы ішектің аурулары
- •3.6. Ішек қан тамырларының тромбоэмболиясы
- •IV-тарау. Бауыр, өт, ұйқы бе3і аурулары
- •4.2. Бауыр эхинококкозы (Echinococcus hepaticus) Эхинококктің өсуі және адамға жұғуы. Эхинококкоз ауруының диагнозы мен дифференциалды диагнозы. Емдеу тәсілдері мен ақыры
- •4.3. Үйқы безінің аурулары
- •Созылмалы панкреатит
- •4.5. Ұйқы безінің кистасы және жыланкөзі
- •4.6. Ұйқы безінің ісіктері
- •4.7. Ұйқы безінің ауруларын айыру
- •V – тарау. Жайылмалы іріңді перитонит (Peritonitis purulenta diffusa)
- •5.1. Аурудың себептері мен жіктелуі, клиникасы мен диагнозы, емдеуі және ақыры
- •5.2. Қоршалған перитониттер (абсцесстер)
- •VI – тарау. Өңештің аурулары мен жарақаттары
- •Өңештің анатомиясы мен физиологиясы
- •6.2. Өңеш ауруларының жіктелуі және жеке түрлері
- •1) Өңештің туа пайда болатын аурулары
- •2) Өңештің қабыну аурулары
- •5. Өңештен кан ағуы
- •6.3. Өңештің жарақаттануы
- •Өңеш ауруларын басқа аурулардан айыру
- •VII - тарау. Қалқанша бездің аурулары
- •7.1. Эндемиялы жемсау және тиреотоксикоз. Эндемиялы жемсаудың этиологиясы мен патогенезі. Диагнозы мен емі. Тиреотоксикоз. Симптомдары. Диагнозы мен емделуі
- •7.2. Диффузды улы жемсау
- •7.3 Қалқанша безді тексеру тәсілдері
- •VIII - тарау. Сүт бездерінің00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 аурулары
- •VIII – тарау. Сүт бездерінің аурулары.
- •8.1. Cүт бездерін тексеру тәсілдері
- •8.2. Сүт безінің қабынуы –мастит (mastitis)
- •Іх-тарау. Өкпенің және кеуде көк етінің қабыну аурулары
- •9.1.Кеуде және көк етінің анатомиясы мен физиологиясы
- •9.2. Кеудені зерттеудің негізгі тәсілдері
- •9.3. Кеуденің жабық жарақаттарының асқынулары
- •9.4. Спонтанды пневмоторакс ("себепсіз")
- •9.5. Өкпе абсцессі
- •9.6. Бронхэктазия ауруы
- •9.7. Өкпе кисталары
- •9.8. Өкпенің эхинококк ауруы
- •9.9. Өкпе кан тамырларының тромбоэмболиясы
- •Х-тарау. Қан тамырларының аурулары
- •10.1. Облитерациялы эндоартериит, аурудың этиопатогенезі, симптомдары мен диагнозы, емдеу тәсілдері
- •Тромбооблитерациялы ауруларды емдеудің жалпы принциптері
- •10.3. Тромбофлебит және флеботромбоз
- •10.4. Тромбофлебиттен соңғы синдром
- •10.5. Кан тамыры ішінде қанның ұю механизмі мен себептері
- •Хі-тарау. Тік ішектің аурулары
- •11.1. Парапроктиттер және тік ішектің жыланкөздері
- •11.2. Құйымшақтың эпителиалды жолдарының іріңді аурулары
- •11.3. Геморрой - Vazices haemorrhoidales
- •11.5. Тік ішектің түсуі— prolapsus recti
- •Карағанды мемлекеттік медицина академиясы Жалпы хирургия кафедрасы
- •Кураторлық науқаснама
- •I. Жалпы мағлұматтар
- •II. Аурудың басталу анамнезі
- •III. Науқастың ғүмырының анамнезі
- •IV. Обьективті тексерістермен аныкталатын көріністер
- •V. Аурудың диагнозы және оны дәлелдеу
- •VIII. Анықталған ауруды емдеу шаралары жеке қағазға жазылады
- •Хирургиялық аурулардың диагнозын анықтау және оларды емдеу туралы тесттік сұрақтар
- •Өкпенің және кеуде көк етінің қабыну аурулары.
- •Тестік сұрақтардың жауаптары.
- •Әдебиеттер
- •Мазмұны
- •6.4. Өңеш ауруларын басқа аурулардан айыру................................181
- •10.1.Облитерациялы эндоартериит,аурудың этиопатогенезі, симптомдары мен диагнозы, емдеу тәсілдері…………………………231
Созылмалы панкреатит
Созылмалы панкреатит - деп ұйқы безінің ұзаққа созылған ауруларының әсерінен фиброзға немесе шеміршектеніп катаюына ұшырауын атайды.
Әрқашанда созылмалы панкреатит жедел панкреатиттің соңы болады. Бұл ауру үзіліссіз дамып жиі-жиі ауырланып ақыры бездің фиброзымен немесе шеміршектенуімен аяқталады. Кейде панкреатиттің жедел түрі анықталмайды. Ұйқы безінің фиброздануында оның сыртқы одан соң ішкі секреторлы қасиеті жоғалады. Без кішірейеді, қатаяды.
Созылмалы панкреатиттің түрлері:
1) Қайталанбалы.
2) Ауырсынатын панкреатит.
3) Ауырсынбайтын панкреатит.
4) Ісікке ұқсас панкреатит.
Созылмалы панкреатитті емдеу шарттары (талаптары):
1. Ауыру сезімін басу.
2. Бездің өзгерісін бәсендету.
3. Ішкі және сыртқы секреторлы бұзылыстарды бәсеңдету.
4. Асқыныстарға қарсы шаралар.
Консервативті емдер арасындағы ең маңыздысы – емді диета. Дұрыс ұйымдастырылған диета аурудың дамуын басады. Ұйқы безінің жұмысын күшейтетін тағамдар (тұз, бұрыш, пияз, ет, балық консервалары, арақ- шарап, бұршақтар, капуста, картоп) берілмейді. Диета негізінде көмірсулы тағамдардан құралады, бірақта клетчаткалар аз болуы қажет. Тәулігіне қабылданылатын майдың мөлшері 50-70 г. аспауы қажет. Нәурыздар қажеттігі қаймағы айырылған сүтпен және сүт өнімдерімен қамтамасыз етіледі. Азғана арық ет, балық, бір жұмыртқа, жеміс шырындары, компоттар қабылданылады. Аурудың қайталанған кезеңінде жедел панкреатиттегідей режим сақталады.
Диабетпен асқынған ауруды диабеттің емдеу шартымен емдейді.
Үйқы безінің сыртқы секрециялық қасиеті нашарланғандарға панкреатин 0,5-1 г. 3-4 реттен ішкізіледі. Бұған қоса өт кемістігін толтыратын препараттар-холензим 0,5 - 3-4 рет ішкізіледі.
Инфекцияға қарсы антибиотиктер - биомицин, террамицин, мицерин егіледі. Витаминдер А, С, К, В егіледі. Санаторлы - курортты емдеу (Ессентуки, Железноводск, Трускавец) пайдалы.
Созылмалы панкреатитті операциямен емдеу:
1. Аурудың себебі созылмалы холецисто-панкреатит болса - өт алынады, өзегінің тасы алынады.
2. Тарылтқыш папиллитте – трансдуоденальды сфинктеротомия, Одди сфинктерін созып кеңейту орындалады.
3. Ұйқы безінің фиброзында латеральды холедоходуоденостомия орындалады.
Негізі, созылмалы панкреатиттің операциямен емделуі қиын және жақсы нәтижеге сирек жеткізеді. Сондықтан кейде өт жолдарына, ұйқы безіне және оның өзектеріне, ішекке өте ауыр қосалқы операциялар жасалынады.
Бұл өте ауыр және емделуі қиын аурудың алдын алу үшін жедел панкреатитті сапалы емдеу қажет және науқасқа қажетті диеталық емді дұрыс пайдаланудың маңызы зор.
4.5. Ұйқы безінің кистасы және жыланкөзі
Ұйқы безінің кистасында бездің өзінде немесе оның айналасындағы тіндерде жұқа капшық астына сұйық жиналады. Киста еркектермен әйелдерде бірдей кездеседі. Кистаның келесі түрлері бар:
1. Іштей пайда болған бездің және оның өзектерінің ауытқулары.
2. Жүре пайда болған кисталар:
а) ретенциялы - шырын өзектерінің тарылуы, таспен, ісікпен бітелуінде,
б) дегенерациялы - панкреонекроздың, без жарақатының, ісігінің әсерінен,
в) пролиферациялы - цистаденома, цистаденокарцинома,
г) паразитті кисталар - эхинококк, цистицерк.
Шынайы кистаға – іштей пайда болған және ретенциялы, цистаденомалар және цистаденокарциномалар жатады. Бұларда кистаның ішкі қабырғасы эпителиймен жабылған. Шынайы түрі барлық ұйқы безі кисталарының 20% құрайды. Олар онша үлкен болмайды, сондықтан олар кездейсоқ тексерістерде анықталады.
Жалған кисталар ұйқы безі кисталарының 80% құрайды. Олар панкреонекроздан, бездің жарақатынан соң басталады. Олардың ішкі беті грануляциялы тінмен жабылған, ал іші сұйықпен және некрозданған тінмен толысқан. Жалған кисталарда 1-2 литрге дейін серозды, іріңді, қан аралас экссудат болуы мүмкін. Үлкен киста бауырды жоғары, қарынды төмен ығыстырады, немесе қарынды жоғары, ал көлденең тоқ ішекті - төмен ығыстырады. Үлкен кисталардың клиникалық көріністері - қөрші мүшелерді қысудан жөне ығыстырудан басталады. Іштің жоғарғы бөлімінің ауыруы, диспепсия, науқастың жалпы жағдайының бұзылуы - әлсізденуі, жүдеп-жадау, әр уақытта дене қызуы, іште ісік пайда болуы. Ісік домалақ, сопақша, беті тегіс. Канда ферменттердің мөлшері болмашы жоғарылайды. Рентгенмен тексергенде - ішкі мүшелердің өз орнынан ығысқандығы байқалады.
Диагнозды УЗИ және қомпьютерлі тексеріс анықтайды.
Ұйқы безінің кистасы – асқазан немесе ұлтабар мен киста арасының жыланкөзі операциямен емделеді.
Ұйқы безінің жыланкөзі без өзегінің сыртқы ортамен немесе ішкі мүшемен байланысуы. Жыланкөздің сыртқы (теріде ашылатын) және ішкі (ішкі қуыс мүшемен қатынасты) түрлері бар. Сыртқы жыланкөздер көбінесе бездің ашық жарақатынан немесе безге жасалған операциядан кейін байкалады.
Ішкі жыланкөздер - деструктивті панкреонекроздан, кистадан соң басталады.
Толық сыртқы жыланкөзде оның сыртқы тесігінен 1-1,5 л. без шырыны ағады, ал жартылай түрінде бірнеше мл. шырын ағуы мүмкін. Жыланкөздің асқынуларына сәйкес одан таза шырын немесе ірің аралас сұйық ағады. Аққан шырын жыланкөз тесігі айналасының терісін зақымдайды (мацерация). Шырынның көп ағуы науқастың жағдайын бұзады – нәурызды, майлы, көмірсулы алмасу үрдістері бұзылады, су, электролиттер, қышқыл - сілті теңдестігі нашарлайды, дене құрғайды, адинамия, кейде кома байқалады.
Жартылай жыланкөздер консервативті тәсілмен емделеді: (нәурызбен бай, көмірсуларменмен кедей диета, цитостатикалық және спазмолитикалық дәрілер).
Теріні күту, жыланкөзге енгізілген дренаж арқылы оны тазарту, су қышқылының әлсіз ерітіндісімен жуу. Толық жыланкөздер операциямен емделеді.