Сүзлекчә

алтын – золото алыш-биреш – обмен асылташ – драгоценности бәк – бек бәндә – человек бөлү – разориться вә – и гавам – народ, масса гадәт – привычка гамьсез – беспечный, беззаботный гарип-гораба – инвалид даулау – требовать димче – сватающий, сводник дучар ителү – подвергаться дәрья – море, океан дәһшәт – ужас, бедствие зиннәтле – роскошный зират – кладбище зиһен – разум зәгыйфь – слабый, калека идарә итү – управлять иза чигү – мучаться инеш – речка, ручеек казый – духовное лицо, совершающее суд по шариату камил акыллы – умный карлыгач – ласточка кеби – кебек – как көмеш – серебро күбәләк – бабочка күк җисеме – небесное тело микъдар – мера, количество мәмләкәт – государство мәсхәрә итү – насмехаться, унизить мәшәкать – забота, хлопоты мөфти – муфти мөхкамә – суд мөхтәрәм – уважаемый, почтенный намазлык – молитвенный коврик низаг – ссора, конфликт остаз – наставник ошбу, бу – этот пышылдашу – шептаться савыгу – поправляться

сәгадәт – счастье, благоденствие сәмруг кош – симург (сказочная птица) сәхифә – страница таләп – требование теркәү – регистрировать терек су – живая вода тилебәрән орлыгы ашаган – белены объелся тургай – жаворонок тустаган – ковшик, черпак тыю – запрет тәвәккәлләү – решаться тәре – крест тәхет – трон тәэсир – влияние түрә – начальник фәрештә – ангел фәрман – приказ хакыйкать – истина хасил булырга – образоваться хезмәтче – слуга хикмәтле сүз – мудрое слово хисап – счет хуплау – одобрить хәер эстәү – попрошайничать хәйлә – хитрость, уловка хәлфә – учитель хәләл – разрешенный, честный хәрәм – запретный хөрмә – финик челән – цапля чүл – пустыня шашкан – обезумевшый шәригать кануннары – законы шариата эзәрлекләү – преследовать ярлык – ярлык, ханская грамота ярлыкау – прощать әләк – жалоба, донос әмер-боерык – приказ җасус-шымчы – сыщик җыерчык – морщина җәллад-палач – палач җәннәт – рай

Габдулла Тукай (1886 – 1913) Китап

Һич тә күңелем ачылмаслык эчем пошса,

Үз-үземне күрәлмичә, рухым төшсә,

Җәфа чиксәм, йөдәп бетсәм, бу башымны

Куялмыйча җанга җылы һичбер төшкә.

Хәсрәт соңра хәсрәт килеп алмаш-алмаш,

Күңелсез уй белән тәмам әйләнсә баш,

Күзләремдә кибеп тә җитмәгән булса

Хәзер генә сыгылып-сыгылып елаган яшь, –

Шул вакытта мин кулыма Китап алам,

Аның изге сәхифәләрен актарам;

Рәхәтләнеп китә шунда җаным, тәнем,

Шуннан гына дәртләремә дәрман табам;

Укып барган һәрбер юлым, һәрбер сүзем

Була минем юл күрсәткүче йолдызым;

Сөйми башлыйм бу дөньяның ваклыкларын,

Ачыладыр, нурланадыр күңелем, күзем;

Җиңелләнәм, мәгъсумләнәм мин шул чакта,

Рәхмәт әйтәм укыганым шул Китапка;

Ышанычым арта минем үз-үземә,

Өмид белән карый башлый булачакка.