2012 Жыл бойынша:

• А1 ≥ П1 → 214979 ≥ 94626 сәйкес келеді

• А2 ≥ П2 → 78072 ≥ 19906 сәйкес келеді

• А3 ≥ П3 → 24963 ≥ 1081894 сәйкес келмейді

• А4 ≤ П4 → 1251910 ≤ 373498 сәйкес келмейді

№3 кестенің есептеулері бойынша тұжырымдама:

Кейбір теңсіздіктер келтірілген шектеулермен сәйкес келмейді, онда баланс өтімділігінің абсолюттік деңгейден айырмашылығы жоғары деңгейде екенін көрсетеді. Бір топтамадағы қаражаттардың жетіспеушілігінен (артықшылығынан) екінші топтамадағы өтімділігі төмен активтер басқа топтамадағы өтімді активтерді алмастыра алмайды және керісінше. Өйткені ең жедел міндеттемелер өтімділігі төменірек активтер есебінен жабыла алмайды.

Есептеп, тұжырымдама жасадым:

1. Ұйымның барлық өтімді қаражаттарының барлық төлем қаражаттарының сомасына қатынасын көрсететін баланс өтімділігінің жалпы коэфициентін

2011 жыл бойынша: Кбаланс өтімділік = барлық активтер / барлық міндеттмелерге = 1231883 / 1006034 = 1.224

2012 жыл бойынша: Кбаланс өтімділік = барлық активтер / барлық міндеттмелерге = 1569924 / 1196426= 1.312

Көріп отқанымыздай 2011 жылмен салыстырғанда 2012 жылы баланс өтімділігінің жалпы коэфициенті 0,088-ге өскен.

2. Ағымдағы өтімділік коэфициентін. Бұл ағымдағы пассивтердің ағымдағы активтермен жабылу деңгейін көрсетеді. Бұл шама қаншалықты жоғары болса, қысқа мерзімді міндеттемелерді төлеу сенімділігі соншалықты жоғары болады.

2011 жыл бойынша: Ктл = (қысқа мерзімді активтер-болашақтағы шығындар) / қысқа мерзімді міндеттемелер = 101029 / 107296 = 0.941

2012 жыл бойынша: Ктл = (қысқа мерзімді активтер-болашақтағы шығындар) / қысқа мерзімді міндеттемелер = 318014 / 114532 = 2.776

Сонда 2011 жылмен салыстырғанда 2012 жылы ағымдағы өтімділік коэффициентінің көрсеткіші 1,835-ке өскен.

3. Мерзімді өтімділік коэфициенті (жедел өтімділік коэффициенті) бұл коэфициент ағымдағы өтімділік коэфициентіне қарағанда ағымдағы активтердің аз бөлігі қамтылады, яғни материалдық өндірістік қорлар есептелмейді. Мерзімді өтімділік коэфициенті кәсіпорынның қысқа мерзімді міндеттемелерді тартылған қаражаттар есебінен, қысқа мерзімді қаржылық салымдар және шоттағы қаражаттар есебінен (дебиторлық берешектер) жабу әдістерімен сипатталады.

2011 жыл бойынша: Кликв. = (Ақша қаражаттары+Қысқа мерзімді салымдар+Қысқа мерзімді дебиторлық берешектер) / Қысқа мерзімді міндеттемелер = (47537 + 0 +12640) / 107296 = 0.560

2012 жыл бойынша: Кликв. = (Ақша қаражаттары+Қысқа мерзімді салымдар+Қысқа мерзімді дебиторлық берешектер) / Қысқа мерзімді міндеттемелер = (164979 + 50000 + 54002) / 114532 = 2.348

Мерзімді өтімділік коэффициенті 2011 жылмен салыстырғанда 2012 жылы 1,788-ге өскен.

4. Абсолютті өтімділік коэфициенті кәсіпорынның өзінің қысқа мерзімді міндеттемелерін өтімділігі жоғары активтердің және қысқа мерзімді қаржылық салымдар есебінен жабу қабілетімен сипатталады. Ол қысқа мерзімді қарыз міндеттемелердің қай бөлігі тез арада жабылатындығын көрсетеді.

2011 жыл бойынша: Кабс.ликв.= (Ақша қаражаттары + Қысқа мерзімді қаржылық салымдар) / Қысқа мерзімді міндеттемелер = (47537 + 0) / 107296 = 0.443

2012 жыл бойынша: Кабс.ликв.= (Ақша қаражаттары + Қысқа мерзімді қаржылық салымдар) / Қысқа мерзімді міндеттемелер = (164979 + 50000) / 114532 = 1.877

Сонда абсолютті өтімділік коэфициенті 2011 жылмен салыстырғанда 2012 жылы 1,434-ке өскен. Өсу себебі: ақша қаражаттарының өсуі.

5. Қаржылық тұрақтылық коэффициенті. Қаржылық тұрақтылық коэффициенті - компанияның жиынтық активтеріндегі таза активтерінің үлесі.

Қаржылық тұрақтылық коэффициенті компанияның меншікті капитал есебінен қаржыландырылатын активтердің үлесін көрсетеді. Ол, меншікті қаражаттары мен ұзақ мерзімді несиелер мен зайымдардың қосындысын актив жиынтығына бөлу арқылы анықталады. Бұл коэффициент үшін стандарт ретінде 0,5 - 0,7 аралығындағы интервалдағы мағына қолданылады.

2011жыл бойынша: Кқарж.тұр= (меншікті қаражаттары + ұзақ мерзімді несиелер мен займдар) / актив жиынтығына = (225849 + 737140) / 1231883 = 0,781

2012жыл бойынша: Кқарж.тұр= (меншікті қаражаттары + ұзақ мерзімді несиелер мен займдар) / актив жиынтығына = (373498 + 915776) / 1569924 = 0,821

Қаржылық тұрақтылық коэффициенті стандарт интервалдан асып тұр. Өткен 2011 жылмен салыстырғанда 2012 жылы бұл көрсеткіш 0,04-ке өскен.

6. Автономия коэффициенті кәсіпорынның жалпы қаражаттарының құра-мындағы меншік қаражаттарының қайнар көзінің үлесін көрсетеді және ол былай анықталады:

2011 жыл бойынша: Автономия коэффициенті = меншік және оған теңестірілген қаражаттар көзі / баланс жиынтығы = 225849 / 1231883 = 0.183

2012 жыл бойынша: Автономия коэффициенті = меншік және оған теңестірілген қаражаттар көзі / баланс жиынтығы = 373498 / 1569924 = 0.238

Сонымен автономия коэффициенті 2012 жылы 2011 жылмен салыстырғанда 0,055-ке өскен. Өсу себебі: меншікті қаражаттар мен баланс жиынтығы сомасы өскен.

Тапсырма №4. Кәсіпорынның табыстары мен шығыстарын талдау.

4-кесте. Екі жылдық табыстары мен шығыстары

Көрсеткіш	2011 жыл	2012 жыл
	Сомасы	Сомасы	өзгеріс
			мың АҚШ доллары	%
Өткізілген өнім мен көрсетілген қызметтерден түскен табыс	300835	737065	436230	145
Өткізілген өнім мен көрсетілген қызметтердің өзіндік құны	70805	238224	167419	236,4
Жалпы пайда	230030	498841	268811	116,8
Қаржыландырудан түскен табыс	256	337	81	31,6
Басқа да табыстар	3365	3940	575	17
Өткізілген өнім мен көрсетілген қызметтер бойынша шығындар	35395	103604	68209	192,7
Әкімшілік шығындар	18874	44332	25458	134,8
Қаржыландыру шығындары	38139	81566	43427	113,8
Басқа да шығындар	7848	6577	-1271	-16,2
Салық салғанға дейінгі пайда (залал)	133123	267938	134815	101,2
Корпоративтік табыс салығы бойынша шығындар	67348	120289	52941	78,6
Уақыт соңындағы жиынтық пайда	65775	147649	81874	124,4

№4 кестенің есептеулері бойынша тұжырымдама:

«Жайықмұнай» ЖШС табыстары мен шығыстарын талдау барысында бұл кәсіпорынның 2011 жылмен салыстырғанда 2012 жылы басқа да шығындарды азайтқанын және өткізілген өнім мен көрсетілген қызметтерден түскен табысты 2 есе көбейтіп, жалпы пайданы жоғарылатқанын байқауымызға болады. Осының нәтижесінде уақыт соңындағы жиынтық пайда 2 еселеніп 147649 мың АҚШ долларын құрады.

«САЛЫҚ ЖӘНЕ САЛЫҚ САЛУ» БӨЛІМІ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

Практикалық жұмыс екі бөлімнен тұрады. Практикалық жұмыстың бірінші бөлімінде практикалық сипатта шартты мысалдар бойынша есептер шығарылады. Бірінші бөлімде берілген кәсіпорындар бойынша төленетін салықтарды әкімшілдендіру бойынша сұрақтарға жауап береді және салық есептілігін толтырады.

Тапсырма №2

Еспті жылдың қортындысы бойынша «Эдельвейс» кәсіпорнында келесі көрсеткіштер бар:

Орындалған жұмыстар бойынша (ҚҚС қоса алғанда) табыс 22 150 000 теңгені құраған.

Тауарды сатуды түскен табыс – 30 000 000 теңге (ҚҚС қоса алғанда).

Мемлекеттік бағалы қағаздар бойынша дивиденттер 500000 теңгені құрайды. “Эдельвейс” кәсіпорынның “Арман» кәсіпорны алдындағы 1300000 теңге қарызы есептен шығарылды.

4-топтың ІТҚБ жылдың басындағы 200000 теңгені құрады. 4-топтың кейбір тіркелген активтері 250000 теңгеге сатылды.

“Альфа” кәсіпорыны алынған тауарлар бойынша есеп айырысу уақытын бұзғаны үшін 385000 теңгені құрайтын айыппұл мен өсімпұл төлеген.

Алынған сақтандыру сыйақысысының мөлшері 1350000 теңгені құраған.

Өз акцияларын орналастыру бойынша құн өсімінен түскен түсім 100000 теңгені құраған.

2011 жылы 28000000 теңгеге сатылып алынған ғимарат ағымдағы кезеңде 32000000 теңгеге сатылды.

Бұрын кәсіпорынмен күмәнді деп табылып, шегерімге жатқызылған қызмет көрсетуден түскен табыс 3 780 000 теңгені құрайды.

Аталған кәсіпорынның ағымдағы жылы Швеция мемлекетінде тапқан табысы 10 000 000 теңгені құраған. Швецияда төлем көзінен табылған табыс бойынша 28% табыс салығы төленген.

Кәсіпорын өндірістік мақсатта 2013 жылы (ҚҚС қоса есптегенде) 2 750 000 теңгенің өнімін сатып алды.

Ағымдағы жылы келесі шығындар жасалған:

Коммуналды қызмет төленген -500000 теңге мөлшерінде (ҚҚС қоса алғанда);

Көлік шығыны – 650 000 теңге (ҚҚС қоса алғанда);

Көлемі 500 ш.м. құрайтын офис үйін жөндеуге кеткен шығын 1 000 000 теңгені құрайды.

Кәсіпорынның тіркелген активтері келесідей топтастырылған:

3-топтың ішкі тобының құн балансы жыл басында = 1000 000 теңге, 120 000 тенгенің активі сатып алынған;

1-топтың ішкі тобының құн балансы жылдың басында = 3 600 000 теңге, 600000 теңгенің активі шығып қалған;

2-топтың ішкі тобының құн балансы жыл басында = 87000 теңгені құрайды.

Кәсіпорын өндірісті дамыту үшін 20000000 теңге сомасында кредит алған, оның пайыздық ставкасы жылына 21% пайызды құрайды. Қайта қаржыландыру ставкасы 6% құрайды.

Кәсіпорында қызмет ететін жұмысшылардың орташа саны 150 адамды құрайды, орташа жалақы мөлшері 70000 теңгені құрайды.

Сонымен бірге кәсіпорын 5 инвалид, 2 ҰСА –не 500000 теңге әлеуметтік көмек көрсетілді.

Аталған көрсеткіштер негізінде келесі салықтарды есептеп шығарыңыз:

1. ҚҚС

2. Әлеуметтік салық

3. Әлеуметтік төлемдер

4. Жер салығы

5. Мүлік салығы

6. КТС

Тапсырма №4

«Мечта» өндірістік кәсіпорыны есепті жылы келесі көрсеткіштерге ие:

Тауарларды сатудан түскен (ҚҚС қоса алғанда) - 80 000 мың. Тенге. Өндірістік ғимаратты сатудан түскен табыс 10000 мың теңге (жыл басындағы қалдық құны 7100 мың теңге).

Жұмыс пен қызмет орындаудан түскен табыс (ҚҚС қоса алғанда)– 25 000 мың. тенге;

Бағалы қағаздар бойынша дивиденттер – 2 800 мың. теңге;

2000 ш.м. қойма үйі жалға берілген. Жал ақысы келісім шарты бойынша әр шаршы метрге 2500 теңгені құрайды.

“Арсен” ЖШС –ның күмәнді деп танылған жөнелтілген тауарлар бойынша міндеттеме 3250 мың теңге төленген, оның ішінде 1500 мың теңгені құрайды. «Альянс» ЖШС-нен қайтарымсыз негізде 2200 мың теңгеге бағдарламалық қамтамасыз ету сатылып алынған.

Кәсіпорынның өтеу мерзімі өткен кредиторлық қарызы (ҚҚС қоса алғанда) 2300 мың теңгені құрайды. Өтеу мерзімі өткен дебиторлық қарыз (ҚҚС қоса алғанда)- 1 100 мың. тенге.

Кәсіпкерлік қызметпен байланысты курстық оң айырма - 1 330 мың. тенге

Өндіріспен және өнімді сатумен байланысты шығындар- 21 000 мың. тенге;

Коммуналды қызмет – 950 мың. теңге (ҚҚС қоспағанда);

Жинақтық емес сипаттағы келісім шарт бойынша сақтандыру жарнасы -1200 мың теңге.

Ғылыми зерттеу жұмыстарына кеткен шығындар – 2 580 мың. теңге, оның ішінде негізгі құралдарды сатып алу және орналастыру бойынша шығын– 1170 мың. теңге (ҚҚС қоспағанда);

2-топтағы негізгі құралды сатып алуға кеткен шығын – 2 320 мың. тенге (ҚҚС қоса алғанда);

4-топтағы тіркелген активтерді жөндеуге кеткен шығын 120 мың теңгені құрайды. Есептелген және бюджетке төленген меншікке салынған салық сомасы -1500 мың теңге.

Қайырымдылық ұйымдарына қайтарымсыз негізде 1000 мың теңгенің оргтехникасы берілген.

10000 мың теңге мөлшерінде алынған кредит бойынша проценттік нақты шығын- 1800 мың теңгені құрайды. Кредитті алған кезде қайта қаржыландыру ставкасы -7% құраса, кредитті қайтару кезіндегі ставка – 6%;

Есепті жылдың 4-ақпанында резидент емес жеткізіп берушіден 110 000$ -дың тауарлары мен материалдары алынған, ол бойынша ақы 95 000$ мөлшерінде 7-наурызда жүзеге асырылған (АҚШ долларының ресми ставкасы 151,3 теңге, ал төлеу кезінде – 151,9 теңгені құраған).

Кәсіпорынның тіркелген активтері келесі түрде топтастырылған:

1-топтың ІТҚБ: №1 өндірістік ғимарат– 11 200 мың. тенге;

№2 өндірістік ғимарат – 7 100 мың. тенге (сатылған);

Офис үйі – 2 500 мың. тенге;

Қойма үйі– 850 мың. тенге;

2-топтың ІТҚБ – ҒЗТКЖ шеңберінде негізгі құрал сатып алынып, орналастырылған -1008621 теңге; осы топ бойынша кәсіпкерлік мақсатта 2 320 тыс. тенгеге (ҚҚС қоса алғанда) жаңа құрал алынған, 800 мың теңгенің құралы шығып қалған (бұрын балансқа ҚҚС-мен қоса енгізіліп, бірақ ҚҚС есепке жатқызылмаған).

3-топ ІТҚБ бойынша – 2 000 мың. теңге; жыл бойына 120 мың теңгеге жөндеу жұмыстары жүргізілді және 3-топ бойынша – 1 200 мың. теңгеге қайтарымсыз негізде бағдарламалық қамтамасыз ету алынған;

4-топ бойынша ІТҚБ – 1 100 мың теңгені құрайды және жихаз сатылып алынды – 250 мың теңге (ҚҚС қоспағанда).

Аталған көрсеткіштер негізінде келесі салықтарды есептеп шығарыңыз:

1. ҚҚС

2. Әлеуметтік салық

3. Әлеуметтік төлемдер

4. Жер салығы

5. Мүлік салығы

6. КТС

Жауабы:

1. ҚҚС есептеу үшін барлық ҚҚС тауып косып шығамыз:

ҚҚС №1 = 2300 * 12 / 112 = 246

ҚҚС №2 = 1100 * 12/ 112 = 117

ҚҚС №3 = 950 * 12% = 114

ҚҚС №4 = 1170 * 12% = 140

ҚҚС №5 = 2320 * 12/ 112 = 248

ҚҚС №6 = 2320 * 12/112 = 248

ҚҚС №7 = 250*12% = 30

ҚҚС = 246 +117 + 114 + 140 + 248 +248 +30=1143 мың теңге

2. Әлеуметтік төлемдер:

Әлеуметтік төлкмдер = 1000+2200+1200=4400

КТС = ССТ * 20 ССТ-

ССТ= ЖЖТ –шегерістер