2. Әдістемесі

Ауаның тұрақты газ меншігін тәжірибелік жолмен аңықтау үшін келесі негіздеме берілген(3.9),одан аңықтаймыз:

R = P V / mT. (3.13)

Ыдыстағы ауа массасын келесі жолмен анықтаймыз. V көлемінде ыдыста бастапқы массасыт_оауа болып, бөлме температурасыТ_ожәне атмосфералық қысым Р_о.Бұл жағдайда теңдеу:

P_о V = т_о RT_о(3.14)

Насос көмегімен ыдысқа т мөлшерде ауа қосамыз,нәтежесінде оның ыдыстағы қысымы Р_арт. мөлшерге өседі де, Р = Р_о + Р_арт. теңдеуіне тең болады.Суыту нәтежесінде ауа температурасы өз қалпына келеді Т_о, ал ыдыстығы ауа массасы т = т_о + т тең болады. Бұл жағдайда теңдеу:

PV = т RT_о. (3.15)

(3.14) және (3.15) теңдеулерден келесі теңдеуді аламыз:

Р_о /Р = т_о /тнемесеР_о /(Р_о + Р_арт.) = т_о /(т_о + т),

Осыдан ауаның бастапқы массасын табамыз:

т_о = Р_о т / Р_арт.(3.16)

2.Зертханалық қондырғының сипаттамасы

Сурет 3.2 – Зертханалық қоңдырғы

КөлеміV 1 өлшемді ыдыс түтіктер арқылы 2 насосқа және 3 манометрге жалғаймыз.с помощью трубок присоединен к насосу 2 и манометру 3. 4 краны өлшем ыдысты 5 таразыда өлшер алдында ажырату үшін қызмет етеді.Атмосфералық қысым 6 барометрмен өлшенеді, ал ауаның температурасы термометрмен 7.

4 Жұмысты орындау реті

1. Аспаптар және зертханалық қондырғылар сызбасымен танысу.

2. Мұғалімнің немесі зертханашының жетекшілігімен ашық кран кезінде 4 өлшем ыдысты өлшеп алу.

3. Ыдысты 1 қондырғыға бекітіп және насос арқылы қысымды 0,8;0,9 манометр шкаласын үлкейту, номиналды шкала мәнімен 1,6 ат., яғни қысымды шамалап 1 ат. көтеру. Ауаның азаюын болдырмау үшін кранның конустық жаппасының оның корпусының тығыздылығын бақылау керека (конусты корпусқа қыса отырып, кранды екі қолмен ашу және жабу).

4. Манометрдің Р_арт, Па, барометрдің Р_о, Па, термометрдің Т, ^оС, өлшем ыдыстың сыйымдылығының V, мл көрсеткіштерін 1.1. таблицасына жазу.

5. Кранды жауып4, өлшем ыдысды абайлап ағытып, алдыңғы өлшеуден қалған таразыдағы гірлерге саламыз;гірлерді қоса отырып,таразыны теңестіреміз.

6. 2-5 жолдарын тағы 3 рет қайталау.

7. Гірлерге қосылған массасына тең болған ыдыспен ауаның массасының т, мг,үлкеюінің көрсеткіштерін 1.1 таблицасына жазу.

5 Өлшемдер нәтижелерін өңдеу

1. (3.16) формуласы арқылы бастапқы ауаның массасын т_о, кг есептеп шығару.

2. (3.13) формуласы арқылы ауаның газдық тұрақтылығын R анықтау.

3. Айдамалаудан кейінгі ауаның тығыздылығын  анықтау,сонымен қатар қалыпты жағдайдағы (Р_қ = 101325 Па = 760 сын.бағ.мм. және Т_қ = 273 К = 0 ^оС) ауа тығыздылығын келесі формуламен анықтаймыз:

_қ = Р_қ /R Т_қ. (3.17)

4. Көрінетін молярлық массаны (3.12) формуламен анықтау.

5. Газ тұрақтысының септік мәнін(3.11) формуламен септеу және тәжірибелік мәнімен салыстыру.

6. Меншікті газ тұрақтысын келесі формуламен анықтай отырып,қатысты шегінің қателігін есептеу:

_п (R) = (V/V + Р/Р_арт. + Т/Т + т’/т)·100 %, (3.18)

мұндаV, Р, Т, т’– көлемді,қысымды,температураны және ауа массасының өлшеудің абсолюттік шектік қателігі

7. Есептеудің нәтижелерін 3.1 кестесіне енгізу.

3.1 Кестесі – Есептер натижелері

Шама атаулары	Өлшеулер саны				Орташа мәні
	1	2	3	4
Ыдыс көлемі V, м^3
Ауаның абсолюттік қысымы Ро, Па
Ауаның артық қысымы Рарт., Па
Ауаның температурасы То, ^оС
Қосылған ауаның массасы т, кг
Ауаның бастапқы массасы т, кг
Тәжірибелік мәні R, Дж/(кг·К)
Есепттік мәні R, Дж/(кг·К)
Ауа тығыздылығы , кг/м^3
Қалыпты жағдайдағы ауаның тығыздылығы қ , кг/м^3
Шекті қатысты қателік ш, %