Бел.мова 1

31

11. Аўтобус прыходзіў у вёску тры разы (тыдзень). 12. Алесь сумаваў (дом, сям’я, любімая праца). 13. Я быў старэйшы (Васіль) на тры гады. 14. Як ні здзекваліся захопнікі (народ), не змаглі яны зламіць волю людзей, іх імкненне (свабода).

Практыкаванне 3. Перакладзіце словазлучэнні на беларускую мову.

Послать за сыном, пойти за ягодами, идти по городу, рассказывать о друге, посмеиваться над ним, приехать через год, ехать по бескрайним полям, метрах в двадцати, увидеть сквозь туман, заботиться о детях, моложе всех нас, благодарить отца, четыре долгих года, послать по адресу, два раза в месяц, похожий на меня, поехать к сестре, лет около сорока, стоять возле дома, послать за учебниками, мне на пользу, говорить о своих планах, быстрее меня, ходить по кабинетам, смеяться над неудачами, ходить за водой, в лес за грибами, читать про себя, в километрах пяти от нашей деревни.

Практыкаванне 4. Знайдзіце памылкі ў дапасаванні і кіраванні і, выправіўшы іх, запішыце сказы.

1. Тоні было няёмка за свой страх, яна смяялася над сабой. 2. Кожнаму хацелася паціснуць руку высокага госця, пажадаць яму дабра, здароўя. 3. Узяўшы рэцэпт, Саша падзякавала Веру Ігнатаўну. 4. Устала і Агата. Нібы не сваімі нагамі ішла яна па раскапанаму бульбянішчу. 5. Тры апошніх дня перад ад’ездам Машу я не бачыў. 6. Аб’ём работ павялічыўся ў два з палавінай раза. 7. Больш дзесяці год Віктар займаецца гэтай навуковай працай. 8. У пяці кіламетрах ад горада пабудаваны завод. 9. Косця не паспеў падрыхтавацца к заняткам. 10. Над крутым берагам стаяць тры высокіх дубы. 11. Маці адправіла мяне за бацькам, які працаваў у полі.

Практыкаванне 5. Спішыце сказы, дапасуйце выказнік да дзейніка; лічбы запішыце словамі. Падкрэсліце граматычныя асновы сказаў.

	1. Рэшта вясны, усё лета				і частка восені		заставал...		ся вольн... .
2.	Позіркамі,	у якіх был...		і надзея,		і дакор, і амаль што абурэнне, Валя
акінула пакой. 3. 6 самалётаў, як каршуны, пачал...							кружыць над горадам.
4.	4 быкоў	цягнул...	арбу. 5.		За	Сёмкам ехал...		некалькі хлопцаў.
6.	Некалькі жанчын і дзяўчат вярнул					...ся ў хату. 7. Прах хвіліну на дарогу
выйшл... 2 чалавекі. 8. Тут был...						некалькі дзесяткаў сялян з сем’ямі,
маёмасцю, коньмі. 9. У песні чу...					ся матчын голас і звонкія падгалоскі
суседак. 10. Кандрат з Параскай						апранул...ся	і	выйшл...	на вуліцу.
11. Чалавек з 10 прыехал...				музыкаў. 12. Нагрэт...			за дзень зямля і паветра
ніяк не магл...		астыць,	патыхал...		цяплом, лагоднай цішынёй, спакоем.

32

13. Палова людзей застал...ся ў полі. 14. 5 (зборны лічэбнік) дзяцей стаял...

побач. 15. Вяртал...ся іх чалавек 150.

Практыкаванне 6. Прачытайце сказы, назавіце дзейнік і выказнік. Знайдзіце і выпраўце памылкі, абумоўленыя няправільным дапасаваннем выказніка да дзейніка.

1. Шум, лямант і крык узняўся над дарогай. 2. Тысячы людзей жывым патокам залівалі вуліцы і тратуары. 3. Шэсць хат стаялі там маляўнічым непарадкам. 4. У невялікай зале сядзелі чалавек з дзесяць вясковых дзядзькоў. 5. На ўзгорку, відаць, была школа і сад. 6. Пасля канікулаў прайшлі амаль два месяцы. 7. Да бліжэйшай вёсачкі заставаліся дванаццаць кіламетраў. 8. Часопіс «Полымя» змясціла новае апавяданне В. Быкава. 9. Доктар Новікава зрабіў складаную аперацыю. 10. Дзяцінства і юнацтва паэта прайшло ў вёсцы. 11. Толькі пяць дрэў засталіся ад колішняга вялікага саду. 12. З двара выехала чатыры падводы з багажом. 13. Чалавек дваццаць маладых байцоў сядзелі наўкол вогнішча. 14. Усяго два тыдні засталіся да Новага года.

Тэма 11. Паняцце функцыянальнага стылю. Функцыянальныя стылі маўлення

Практыкаванне 1. Прачытайце тэкст, перакладзіце яго на беларускую мову. Які вывад можна зрабіць аб ужыванні мовы з выказвання пісьменніка У. Салаухіна?

Если угодно, язык – это океан. Можно черпать и наливать в сосуды различной формы. Одна и та же вода принимает форму куба, бутылки, амфоры, хрустального шара и грязной лужи.

Много языков внутри одного языка, ну, или, скажем мягче, много языковых сфер. Вспомним некоторые из них.

Язык технической и документальной информации. Язык судопроизводства и протоколов. Язык газетной информации. Язык учёных докладов, популярных лекций, застольных речей, отчётных докладов… Язык, которым я пишу заявление о предоставлении мне жилплощади, и язык, которым я пишу сонет.

Нелепо выглядела бы фраза в инструкции: «Придя на свое тёпленькое местечко и усевшись на свой замасленный стулишко, вахтёр обязан сверкнуть глазами во все стороны!…»

Точно так же нелепо выглядела бы фраза в интимном письме: «Нижеследующим уведомляю гражданку Сидорову, что вот уже неделю я испытываю к ней любовное томление!..»

33

Практыкаванне 2. Прачытайце тэксты. Якая тэма кожнага з іх? Якія моўныя сродкі выкарыстаны ў тэкстах і з якой мэтай? Да якога стылю можна аднесці кожны з прапанаваных тэкстаў?

1 Навальніца – атмасферная з’ява, пры якой у магутных кучавадажджавых воблаках і паміж воблакамі і зямлёй пры вялікай напружанасці атмасфернай электрычнасці ўзнікаюць моцныя электрычныя разрадымаланкі. Навальніца суправаджаецца моцным шкалістым ветрам, ліўневым дажджом, часта з градам. Бываюць франтальныя навальніцы, што адбываюцца ў паветраных франтах, і ўнутрымасавыя, што ўзнікаюць ад канвекцыі (БелСЭ).

2 Наваколле асвятлялася дрыготкім заравам, нібы гэта быў залп соцень гармат, і рэха пракацілася ад краю да краю зямлі. Яно не паспела змоўкнуць, як грымнула яшчэ раз, – і тут паліў дождж. Імкліва, з шумам і плёскатам абрынуўся ён магутным вадаспадам на зямлю ... Маланкі паласавалі ўжо неба і ўздоўж і ўпоперак, яны нагадвалі і белыя шаблі, і блакітныя стрэлы, і зігзагі, і дугі (Т. Хадкевіч).

Практыкаванне 3. Прачытайце ўрывак з кнігі Л. Успенскага «Слово о словах» і перакладзіце на беларускую мову. Якія вобразныя сродкі ўжыты ў тэксце і з якой мэтай? Вызначце стыль тэксту ці яго разнавіднасць.

С самого раннего детства и до глубокой старости вся жизнь человека неразрывно связана с языком. Ребёнок еще не научился как следует говорить, а его чистый слух уже ловит журчание бабушкиных сказок, материнской колыбельной песенки. Но ведь сказки и прибаутки – это язык.

Подросток идёт в школу. Юноша шагает в институт или университет. Целое море слов, шумный океан речи подхватывает его там, за широкими дверями. Сквозь живые беседы учителей, сквозь страницы сотен книг впервые видится ему отраженная в слове необъятно-сложная вселенная. Через слово он впервые узнает о том, чего еще не видели (а возможно, и никогда не увидят!) его глаза. В звучном слове развёртываются перед ним льяносы Ориноко, сверкают айсберги Арктики, шумят водопады Африки и Америки. Раскрывается огромный мир звездных пространств; зримыми становятся микроскопические космосы молекул и атомов.

Новый человек роднится с древними мыслями, с теми, что сложились в головах людей за тысячелетия до его рождения. Сам он обретает возможность обращения к правнукам, которые будут жить спустя века после его кончины. И все это только благодаря языку.

34

Практыкаванне 4. Прачытайце тэксты на адну і тую ж тэму. Вызначце, да якога стылю адносіцца кожны з іх; адказ аргументуйце.

1Глушэц чым далей, то ўсё болей Дзесь на суку за тоўстай хвояй Рассеўся важна і балбоча,

Аяк спявае – плюшчыць вочы, Тады нічога ён не чуе; Але не цягам ён такуе,

Аробіць часта перарывы,

Тады ўжо чутак ён на дзіва, Тады замры і стой зацяты;

Пачне спяваць – хоць бі з гарматы (Я. Колас).

2Глушэц (Tetrao urogallus), – птушка сям. цецеруковых атр. курыных. Даўжыня самцоў да 110 см, маса да 6,5 кг. Самкі ўдвая меншыя. Самец цёмна-шэры з рыжаватым хвастом. Мае доўгае пер’е на падбародку

ігарляку, кругом вока голае чырвонае кольца. Самка стракатая (бураватарыжая з чорнымі пярэсцінкамі). Пашыраны ў глухіх лясах Еўропы і Азіі, на Беларусі – падвід таёжны цёмны. Г. жыве пераважна ў старых сасновых лясах. Аселы. Увесну глушцы збіраюцца на вясельныя гульні, самцы пяюць, б’юцца паміж сабою (такуюць). Гняздуецца на зямлі. Нясе па 8–9 яец. Корміцца ігліцай сасны, елкі, журавінамі і інш. ягадамі, кветкамі, пупышкамі, насякомымі. Каштоўны прамысловы від (БелСЭ).

3Красавіцкім ранкам можна пачуць у пушчы глушца. Ён такуе на суку высокага дрэва каля балота. Звесіўшы крылы ўніз, ён распускае хвост веерам

івыцягвае наперад шыю, а галаву задзірае ўгору. Глушэц любіць такаваць на досвітку, калі вакол цёмна і лес яшчэ не абудзіўся. Такуючы, ён нічога не чуе, нічога не заўважае, бо цалкам захоплены сваім спевам. Таму і называюць яго глушцом. Але, скончыўшы такаваць, ён, перш чым пачынаць новую песню, пільна прыслухоўваецца і аглядаецца наўкола (В. Вольскі).

Тэма 12. Навуковы стыль. Асноўныя рысы навуковага стылю

Практыкаванне 1. Прачытайце тэксты з розных галін навукі. Назавіце агульналітаратурныя, стылістычна нейтральныя словы ў кожным

зіх, вызначыўшы групы паводле прыналежнасці да пэўнай часціны мовы.

1У сістэме спажывецкай кааперацыі дзейнічае значная колькасць дапаможных сельскагаспадарчых прадпрыемстваў па адкорму жывёлы і птушкі, вырошчванню агародніны і кармавых культур, гадоўлі трусоў і

35

пушных звяроў. Большасць дапаможных сельскагаспадарчых вытворчасцей не выдзелена на самастойныя балансы і знаходзіцца на балансах вытворчых, нарыхтоўчых і іншых прадпрыемстваў спажывецкай кааперацыі. Як самастойныя прадпрыемствы з правам юрыдычнай асобы дзейнічаюць зверагадоўчыя гаспадаркі спажывецкай кааперацыі

(А. Шаўлюкоў).

2 Своеасаблівае месца ў групе батанічнай лексікі займаюць назвы раслін. Лексікаграфічныя працы шырока фіксуюць словы гэтай тэматычнай групы. Шматлікія найменні раслін вызначаюцца разнастайнасцю і неадназначнасцю, таму што ў розных гаворках адны і тыя ж расліны называюць па-рознаму, што, безумоўна, стварае пэўныя цяжкасці ў працэсе ўдасканалення батанічнай навуковай тэрміналогіі. Але без уліку рэгіянальнага матэрыялу сваямоўная навуковая батанічная лексіка не будзе адпавядаць аднаму з патрабаванняў, якія прадугледжаны Міжнародным кодэксам батанічнай наменклатуры: кодэкс патрабуе ад батанічнага тэрміна пэўнай матываванасці. Менавіта народныя назвы раслін вызначаюцца найбольшай матываванасцю, што і трэба ўлічваць пры ўдакладненні навуковай батанічнай тэрміналогіі, якая ўяўляе сабой даволі складаную і неаднастайную карціну: сваямоўныя тэрміны, калькі з лацінскай і рускай моў, празмерная колькасць сінонімаў і інш. (В. П. Маісеенка).

3 Скарына на карцінах «У свет па навуку» (1944) і «Са свету з навукай» (1944) падобны больш на самога мастака з яго бясконцымі блуканнямі па вясковых дарогах. Невялічкая кампазіцыя «Усяслаў у порубе» (1922) таксама нагадвае трывалую безвыходнасць лёсу творцы. Адначасова паўстаюць асацыяцыі з гістарычным лёсам беларускага народа, з яго трагічным неаднаразовым аднаўленнем і страчваннем сваёй дзяржаўнасці, уздымам да вяршынь сусветнай культуры і вяртаннем у стан стагнацыі. Прычым разуменне гістарычнага лёсу свайго народа Драздовіч увасобіў з пазіцый сялянства. Бо так уявіць вобраз Скарыны можа толькі вясковец. Дзіўнае спалучэнне побытавага і сімвалічнага бачання свету дало ў выніку не столькі гістарычнае рашэнне, колькі нагадала жанр народнага падання пра гістарычнага героя (Л. Вакар).

4 Ліццё намарожваннем, від ліцця, пры якім у ліцейнай форме цвярдзее толькі частка залітага металу. Характарызуецца паслядоўным зацвярдзеннем вадкага металу, што дае магчымасць атрымліваць танкасценныя адліўкі (трубы, стужкі, утулкі, панелі) з высокімі фіз.- мех.уласцівасцямі. У параўнанні са звычайным ліццём змяншае адходы і страты металу, затраты рабочай сілы, ліцейнай аснасткі і інструменту.

Асноўныя віды Л. н.: ліццё бесперапынным намарожваннем, ліццё з выплескам, акунаннем, вакуумным усмоктваннем, выцісканнем. Спосаб

36

ліцця тонкай стружкі і вырабаў тыпу трубаў бесперапынным намарожваннем распрацаваны ў Фізіка-тэхн. Інстытуце АН РБ і Бел. політэхнічным інстытуце. Вадкі метал з каўша падаецца праз літніковую сістэму на водаахаладжальны крышталізатар, часткова цвярдзее і няспынна выцягваецца ў выглядзе гатовай адліўкі (БелСЭ).

Практыкаванне 2. У адным з папярэдніх тэкстаў назавіце тэрміны і, карыстаючыся тэрміналагічнымі слоўнікамі пэўнай галіны, дайце ім азначэнні.

Практыкаванне 3. З дапамогай тэрміналагічных слоўнікаў вызначце, што абазначаюць тэрміны марфалогія ў лінгвістыцы, батаніцы, біялогіі, металургіі; стан у лінгвістыцы і металургіі; апікальны ў лінгвістыцы і анатоміі; флюс у медыцыне, металургіі і ганчарстве; арфа ў тэхніцы і музыцы; калена ў анатоміі, батаніцы і тэхніцы; парцэляцыя ў лінгвістыцы і эканоміцы.

Практыкаванне 4. З дапамогай «Тлумачальнага слоўніка беларускай мовы» ўстанавіце значэнне агульнаўжывальных слоў і паняцце, якое яны абазначаюць у пэўнай галіне навукі і тэхнікі. Якая памета ў слоўніку суправаджае тэрміны?

Корань, кулак, мацаваць, круціцца, асадкавы, атмасфера, атрад, вуаль, вугал, вузлавы, канал, ключ, крыніца, ланцуг, лапа, люстра, магазін, маска, момант.

Практыкаванне 5. Перакладзіце тэкст на беларускую мову. Ахарактарызуйце лексічныя, фразеалагічныя, марфалагічныя і сінтаксічныя асаблівасці навуковых тэкстаў.

1 Исследования рынка, проведённые на первом этапе, должны позволить производителю определить тип рынка, на котором он собирается работать, что, в конечном итоге, определяет, насколько трудоёмким будет процесс установления цены. Если на рынке фигурирует большое количество фирм, производящих стандартную, ничем не отличающуюся продукцию, причём выход на данный рынок свободный, то можно говорить о совершенной конкуренции. В этом случае выработка правильной ценовой политики сводится к установлению цен на уровне сложившихся на рынке и поиску объёма выпуска, максимизирующего прибыль при данном уровне цены. В этом случае предельный доход равен цене, которую получает предприятие на рынке, и правило равенства предельного дохода и предельных издержек может быть использовано в чистом виде (для эканамічных спецыяльнасцей).

37

2 Применение дуговой сварки в среде защитных газов, благодаря её технологическим и экономическим преимуществам, всё больше возрастает. Технологическими преимуществами являются относительная простота процесса сварки и возможность применения механизированной сварки в различных пространственных положениях. Незначительный объём шлаков позволяет получить высокое качество сварных швов. Сварка в среде защитных газов применяется как для соединения различных сталей, так и цветных металлов. Сварка в защитных газах – это общее название разновидностей дуговой сварки, при которых через сопло горелки в зону горения дуги вдувается струя защитного газа. В качестве защитных газов применяют: аргон, гелий (инертные газы), углекислый газ, кислород, азот, во-

дород (активные газы) (для спецыяльнасці А і ТЗВ).

3 К наиболее важным технологическим свойствам литейных сплавов можно отнести жидкотекучесть и усадку. Жидкотекучесть – это способность сплавов заполнять полость литейной формы и точно воспроизводить конфигурацию этой полости. Жидкотекучесть сплава зависит от химического состава, температуры заливки, степени окисления и газонасыщенности сплава. На заполнение формы металлом влияют также материал, температура и состояние поверхности литейной формы. При охлаждении жидкого сплава в форме происходит уменьшение его объёма. Объёмная усадка характеризует степень уменьшения объёма охлажденного твердого металла по отношению к его объему в жидком состоянии. Склонность некоторых сплавов к образованию повышенной усадки может привести к короблению, а иногда и к образованию трещин. Это необходимо учитывать при составлении литейной технологиинаотливкудеталей(дляспецыяльнасціТМ).

4 В процессе эксплуатации автомобилей и тракторов техническое состояние их непрерывно изменяется, в результате чего ухудшаются технико-экономические показатели их работы: снижается мощность, увеличивается расход топлива и масел, растет число простоев из-за отдельных поломок (отказов). Основные причины ухудшения технического состояния автомобилей или тракторов – это нарушение начальных регулировок, ослабление креплений в соединениях и изменение зазоров и натягов в сопряжениях в результате износа деталей. Правильная и своевременная регулировка механизмов машины имеет исключительно важное значение. Уменьшение угла опережения впрыска топлива или увеличение его у дизельного двигателя приводит к снижению мощности и к увеличению расхода топлива. Своевременная и правильная регулировка зазора в клапанах предупреждает снижение мощности и перерасход топлива (для спецыяльнасцей ТЭА, БДПТМіА).

5 Место пересечения автомобильных дорог представляет собой узел, в котором сходятся несколько автомобильных дорог. Основными требова-

38

ниями для пересекающихся дорог являются: обеспечение безопасности движения с наименьшей потерей времени в пределах пересечения. Пересечение и примыкание дорог в одном уровне рекомендуется выполнять под прямым или близким к нему углом. Своевременная видимость пересечения со всех подъездов необходима для перестроения, поворота, для пропуска транспортных средств с преимущественным правом проезда, торможения. Она достигается расположением пересечения на участках вогнутых вертикальных кривых пересекающихся дорог, четкой информацией с помощью знаков. Узлы с уширениями устраивают для повышения пропускной способности и скорости движения на основной дороге. Переходно-скоростные полосы позволяют увеличивать ширину проезжей части постепенно на по-

воротных съездах (для спецыяльнасці АД).

6 Наибольшее распространение из строительных материалов при возведении зданий и сооружений получил железобетон. При сравнительно невысокой стоимости он обладает рядом преимуществ по сравнению с другими материалами. Каждое здание состоит из ограниченного числа основных взаимосвязанных конструктивных элементов: фундамента, стен, отдельных опор (столбов или колонн), балок, перекрытий, кровли, окон и дверей. Все эти конструкции подразделяют на несущие и ограждающие. Несущие конструкции воспринимают на себя нагрузки от вышележащих частей здания, от снега, ветра и т. п. Ограждающие конструкции не воспринимают перечисленные выше нагрузки, а предназначены для ограждения внутренних частей здания от влияния погодных условий. Сочетание несущих элементов составляет основу здания. В зависимости от видов сочетания элементов различают три основные конструктивные схемы зданий: бескаркасная, каркасная и комбинированная (для спецыяльнасці ПГБ).

7 Самой важной особенностью микропроцессора является его универсальность, так как его работа зависит от программы, составленной человеком. Обычно программа записывается в памяти ЭВМ: в оперативную или внешнюю. Так, например, одна фирма создала устройство, которое в первоначальном виде представляет собой электронные часы. Если же сменить БИС оперативной памяти с программой, то вы услышите популярную мелодию. Еще одна замена – и готов простейший электромузыкальный инструмент. Универсальность микропроцессоров дает возможность выпускать их в очень больших количествах. Они стали дешевыми. Микропроцессоры используют люди, которые не имеют опыта работы с вычислительной техникой. Микропроцессоры широко применяются в промышленности, образовании, медицине, домашнем хозяйстве и вообще во всех сферах деятельности человека. Кроме того, микро-ЭВМ, использующие микропроцессоры, могут работать, по крайней мере, с одним языком высокого уровнятипаБЕЙСИК, ФОРТРАН(дляспецыяльнасціАСАІ).

39

8 При распределении электрической энергии часто возникает необходимость питать при помощи трансформаторов одновременно две сети с различными напряжениями. Для этой цели вместо требующихся отдельных двухобмоточных трансформаторов с различными коэффициентами трансформации удобнее и экономичнее применять трёхобмоточные трансформаторы. Применение трёхобмоточных трансформаторов позволяет упростить и удешевить строительство трансформаторной подстанции. Трёхобмоточные трансформаторы имеют обмотку высокого напряжения, среднего напряжения, низкого напряжения. По существу трёхобмоточный трансформатор представляет собой два трансформатора, которые могут работать как раздельно (т. е. в разное время), так и одновременно. В трёхобмоточном трансформаторе мощность, получаемая первичной обмоткой, в соответствии с законом сохранения энергии должна быть равна сумме мощностей обеих вторичных обмоток (для спецыяльнасці ЭП).

Тэма 13. Жанравая разнастайнасць навуковага стылю (артыкул, даклад, рэферат, анатацыя, рэзюмэ і інш.). Агульныя патрабаванні да іх напісання і афармлення

Рэферат – кароткі пісьмовы выклад зместу кнігі, артыкула, даследавання, а таксама даклад з такім выкладам. Рэферат з'яўляецца адным з самых распаўсюджаных пісьмовых паведамленняў. Мэта напісання рэферата як формы самастойнай вучэбнай дзейнасці студэнтаў у ВНУ – навучыцца самастойна знаходзіць навуковую літаратуру па тэме; працаваць з літаратурай; аналізаваць праблему, факты, з'явы, сістэматызаваць і абагульняць даныя, рабіць высновы; аргументавана выказваць свае думкі; ацэньваць тэарэтычнае і практычнае значэнне праблемы; лагічна выкладаць матэрыял; канструяваць стылістычна граматнае выказванне навуковага характару; правільна афармляць навуковую працу (табліцы, цытаты, спасылкі, спіс выкарыстанай літаратуры і г. д.). Структура рэферата (студэнцкай пісьмовай працы): уступ, асноўная частка, заключэнне; спіс выкарыстанай літаратуры.

Практыкаванне 1. Напісаць рэферат па адной з прапанаваных тэм.

1 Архітэктурная спадчына Магілёва. Грамадзянскае будаўніцтва.

2 Архітэктурная спадчына Магілёва. Культавае будаўніцтва.

3 Архітэктурная спадчына Магілёўшчыны (па раёнах; напрыклад, Быхаўскага раёна, Мсціслаўскага раёна і г.д.).

4 Народныя святы і абрады беларусаў (напрыклад, «Купалле», «Масленіца», «Каляды», «Дзяды», «Вясельныя абрады» і г. д.).

5 Вобраз вярбы ў легендах і паданнях беларускага народа.

40

6 Вобраз бусла ў творах мастацкай літаратуры і выяўленчага мастацтва. Легенды, паданні, звязаныя з гэтай птушкай.

7 Мова і культура.

8 Калі і як узнікла мова?

9«Спачатку было Слова ... »

10Беларуская мова як адна са славянскіх моў.

11Ля вытокаў беларускай мовы.

12З гісторыі беларускай арфаграфіі.

13«Першая беларуская граматыка для школ» Б. Тарашкевіча.

14Духоўная спадчына Я. Ф. Карскага.

15Кірыла Тураўскі – выдатны красамоўца эпохі Сярэднявечча.

16Біблія – Кніга кніг.

17Міф і літаратура.

18Помнікі беларускім асветнікам за межамі Беларусі.

19Знакамітыя мастакі Беларусі.

20Героі Вялікай Айчыннай вайны – нашы землякі.

Рэзюмэ – 1. Кароткі вывад са сказанага, напісанага. Р. артыкула. 2. Дакумент, кароткае пісьмовае апісанне пасад, на якіх працаваў чалавек на працягу жыцця, месц працы і адукацыі.

Мэта напісання рэзюмэ (у 2 знач.) – прадставіць сваю працоўную біяграфію найбольш выйгрышна (і адначасова аб’ектыўна) для таго, каб атрымаць жаданую працу. Інфармацыя выкладаецца ў сціслай форме. Рэзюмэ складаецца па наступнай форме: прозвішча, імя, імя па бацьку; дата і месца нараджэння; сямейны статус, калі ёсць дзеці, указаць даты іх нараджэння; грамадзянства; адрас і тэлефон (дамашні і службовы); пасада, на якую прэтэндуе суіскальнік; адукацыя (пералік пачынаецца з указання апошняй навучальнай установы, далей – у адваротным парадку); вопыт працы (дзе і кім працаваў); прафесійныя навыкі (валоданне мовамі, камп’ютарам і інш.); асабістыя якасці.

Прыкладны ўзор напісання рэзюмэ

Кавалёва Наталля Аляксандраўна 12 лютага 1983 года, г. Магілёў

замужам, грамадзянка Рэспублікі Беларусь м.тэл.: 8 (029 ) 245 24 81 д.тэл.: 8 (0222) 31 57 15 сл.тэл.: 8 (0222) 46 69 53

Мэта

Пошукі работы інжынера на прадпрыемствах Рэспублікі Беларусь пасля заканчэння ўніверсітэта.