38. Развіццё культуры Беларусі ў пачатку 20 стагоддзя (1900 – 1917 гг.)

Для Бел гэты перыяд азнамен ростам Адражджэння. Яго центрам была газета Наша ніва(1906-15). У бел.нац.адрадж. былі моцныя праціўнікі:царскі урад, заходнія росы, группа інтэлегенціі на чале з Каяловічам і Саланевічам. Врагамі бел былі і польскія шавеністы,што заснавалі тут краёвую партыю Літвы і Бел і даказывалі,што бел гэта частка польскага этнасу. Наша ніва самая популя газета у Бел. З 1910 рэдакцыя Нашай нівы наладжвае выданне папул у народзе бел календара, а таксама часопісаў Саха і Лучынка. У 1906 пач бел кнігадрукаванне. У Пяцербургу выдавецтва Загляне сонца і ў наша аконца, у Вільні Саха, Наша хата, у Мінску Мінчук. Яны выдалі больш за 100 кніг на бел.мове. Першыя падручнікі для дзяцей. На пярэдадні вайны у Бел было больш 8 тыс школ, некалькі настаўніцкіх семінараў. У Віц,Магіл і Мінску адчыніліся настаўніцкія інстытуты(на давалі выш.адук). Але толькі 25% дзяцей школьнага узросту вучыліся. Працягвалія навук даследванні Бел ў галіне гісторыі, этназнаўства, мовазнаўства, краязнаўства. У іх развіццё вялікі уклад унеслі Яўхім Карскі, Адам Багдановіч, Доўнар-Запольскі, Ластоўскі. З’яв новыя поэты і пісьменнікі: Купала, Колас, М.Багдановіч, Пашкевіч, Гарун, Гартны, Бядуля. Адбывалася станаўленне нац.тэатра. У 1910 Буйніцкі стварыў першую бел.труппу. Віднеючымі прадстаўнікамі бел выяўленчага мастацтва былі: Фердзінамт Рушчыу., Юдаль Пэн, Язэп Кругер, Бялыніцкі-Бядуля,якія прац у рэаліст жанры. Шырокае распаўсюджанне атрымала кіно. У 1913 у Мінску працавала каля 100 кінатэатраў на 100 тыс чалавек. У архітэктуры працяг.развів. стыль мадэрна і эклектыка. Выдатным помнікам быў касцёл Сымона і Алены у Мінску, пабудаваны у неараманскім стылі.

39. Абвастрэнне сацыяльтна-эканамічнага і палітычнага крызісу ў Расіі восенню 1917 г. Кастрычніцкая рэвалюцыя і ўсталяванне савецкай улады на Беларусі.

Пасля растрэлу дэманстрацыі 4 ліпеня 1917 часовы урад паспрабаваў узяць пад кантроль сітуацыю у краіне. Ён зрабіў спробу ржпржсіямі зрабіць уладу у краіне.Гэта не удалося. Тады час.урад уступіў у змову з галоўнакамандуючым рус.арміі ген. Карлілавым. Урад дагавар., што усё павііна быць так, быццам сам і па сваёй ініцыатыве захоплівае уладу. У канцы жніўня 1917 Карнілаў падымае мяцеж. Ён здымае часці з фронта і накір іх у Петраград. Супраць выступілі мясцовые дэпутаты. Яны не пусцілі эшалоны у Петраград.У час мяцежу узрос аўтарытэт бальшавікоў. 8-10 кастрычніка у Мінску адбылася 2 сесія цетр.рады бед арганізацый. 3 вышла Петраградская арганіз яая пераім у БРДСП на чале з Чарвяковым,якая стала на пазіціі бальшавікоў. У ноч з 24-25 кастрычніка 1917 у Петраградзе перамагло узброеннае паўстанне рабочых і салдат. Днём 25 кастр было абвешчана аб звярж часовага урада.А 2 усерасійскі з’езд саветаў аб’яв усерасійск уладу. Прыняў дэкрэты аб меры і зямлі і сфармір улад на чале з Леніным(ЕНК). 25 кастр веста аб перамозе паўстання прыйшла у Мінск. Мінскі савет выдае загад №1 у якім абвяшчае аб пераходзе улады у горадзе у рукі савета. Па яго загаду з турм звольнены 1000 паліт зняволенных. З іх быу сфармір 1 рэвалюц полк. У гэты ж дзень быў створаны ВРК на чале з Ландзерам. 27 кастр пры штабе зах фронту эсэры, меньшавікі стварылі кмітэт вырат рэвалюцыі, для таго каб забраць уладу у бальшавікоў. Калатухін пачынае перамовы і зацягвае іх. У ноч з 1-2 лістапада у Мінск прыбыў бранепоезд і рэвалюц. Салдаты і камітэт былі арыштаваны, а у мінску усталявалась нямецкая улада. Мірным шляхам усталяваласб улада у Мінску, Оршы і др. Больш склад сітуацыя склалася у Магілёве, дхе знаход стаўка галоўнакаманд арміі ген Духоніна. Там перавага сіл была не у бальшавікоў. 18 лістапада улада у горадзе пераход у рукі савета бальшавікоў. У ноч з 19-20 ліст стаўку ліквідавалі,а Духоніна расстралялі. 28 лістапад бальшавікі утвар. Аблвыкамзах на чале з нар.камісарам Кнорыным. СНК пачаў перўыя рэвалюц пераўтварэнні. Да канца студзеня 1918 ён праводзіць перавыбары, куда уваход пераважна бальшавікі.