14.Месца і роля царквы у феад.Грам-ве. Праваслауе,каталіцызм и уніяцтва на Бел.Культ.Бел. У XVII-xviiIст.

Адбываецца распаусюдж-не каталіцызму ва усіх землях РП. Бел.мова выціск-ся з ужытку.У1697 дзярж. Мова РП-польск. и лацінск.Ужыв. Іншых моу-забароненна.інтэлект-е жыцце адыходзіла назад,набылі папулярнасць ідэі часоу сярэднявечча.Культ. сялян,часткі шляхты-бел.моуная.2-я палова XVIII –ідэі Асвет-ва на Бел. Стан-цца папул-мі ідэі франц. Пісьмен.:Вальтэра.Школ. адукацыя:спынена дзейнасцьбрацкіх і пратэстан.шк ол.Выданне на лац-й мове.Цэнтр адукацыі-Віл-я езуітская акадэмія.Высокі узровень:Полацкі ез.калегіум,Слуцкая гім-назія.У школы увайшла польская мова замест лац-й.Навука:Казімір Семяновіч(кн.Вялікае мастацтваартылерыі),Ілля Капіевіч(>20 падруч.па граматыке)Адам Нарушэвіч стварыу” гістор.польск.нар.”,Ка-зімір Лышчынскі(казнен і спалены за трактат аб неі-снаванні Бога ).Літ-ра:Сімяон Полацкі.Тэатр: школьны і лялечны-батлейка. 2палова XVIIIстан.праф.тэатра. Слонімскі тэатр Казіміра Агінскага. У мурав. дойлідцтве: барока. Буд.касцелы,рэзідэнцыі. Перыяд XVII-XVIII-час развіця культуры.Існуе 2 канцэпцыі хрысц.:праваслаун.вера- падтрымлів. у XVI усходнеслав. насел;каталіцкая вера-расп.дзякуючы вял.князям,якія яе падтрымлівалі.У 20-30 XVIу ВКЛ- верацярпімасць.Павсля Любл.уніі 1569-прав.царква страчвае свае стан.У к.XVI-XVIIу ВКЛ –брацтвы-нац-рэліг. арганіц. праваслаун.нас.З др.пал.XVI>актызав.у асвет. –езуіты - члены тав-ва Ісуса Хрыста.Рэфармацыя-грам-паліт.рух супраць усеуладзя кат. царквы.Прадстаунік:Мік. Радзівіл Чорны.(канцлер ВКЛ,настаяу на шлюбе сястры Барбары з Жыгімонтам II)У1596 заключ. Берасц. унія(абядн прав. і катал. царкву у грэка-катал. іабо уніяцкую)Правасл:гал- Бог(Бог-Айцец,Бог-Сын,Бог-Дух),у катал:гал-Дзева Марыя. Арганізатары уніі:Пацей,Кунцэвіч. У к.XVI-XVII ун-ва навязвалася, Пад к.XVIII 3/4нас.-уніяты.

15.Развиц. Гарад. Бел. У XIII – пач. XVIII ст. Магдэбурскае права.

У складаных умовах апынуліся беларускія гарады у другой палове XVII - першай палове XVIII ст. Па­ласа разбуральных войнаў пракацілася праз беларус­кія землі: казацка-сялянская вайна (1648 - 1651 гг.), вайна Расіі і Рэчы Паспалітай (1654 - 1667 гг), Паў-ночная вайна (1700 - 1721 гг). «Крывавым патопам» называлі сучаснікі падзеі 1654 - 1667 гг. (загінула 1,5 млн чалавек з 2,9 млн жыхароў Рэчы Паспалі­тай). Жыхары беларускіх гарадоў і мястэчак пачалі рас-чышчаць пажарышчы і адбудоўваць свае сядзібы. Але вярнуць былую веліч і прыгажосць людным, багатым гарадам Беларусі ім так і не ўдалося. Напрыклад, 18 гарадоў і мястэчак Наваградскага ваяводства страцілі болып чым 40 % свайго насельніцтва. Некаторыя на-селеныя пункты практычна былі зруйнаваны. Так, калі да пачатку ваенных дзеянняў Паўночнай вайны у Крычаве мела жыхарства 500 сем'яў, то пасля заста-лося каля 20. У пераважнай большасці гарадоў было ад 300 да 500 дамоў, гэта значыць, што насельніцтва складала прыкладна 2-3 тыс. чалавек. Звыш 10 тыс. налічвалі толькі Магілеў і Віцебск. Пасля ваенных спусташэнняў гарадскі люд пачаў інтэнсіўна папаўняцца яўрэйскім насельніцтвам. Пры­ток яўрэяў у асноўным з Полыпчы і Украіны падтрым-ліваўся дзяржаўнай уладай і буйнымі землеўласнікамі. У гэтым яны бачылі крыніцу павелічэння прыбыткаў. У буйных гарадах Беларусі яўрэі складалі у тэты час каля 30 - 40 % насельніцтва, а у мястэчках - часцякоы палову і болей. Шматвяковая традыцыя верацярпімасцям. І беларускіх землях дазволіла прышламу яўрэйска-I му насельніцтву арганічна ўліцца у грамадства Бела-сі. Насельніцтва беларускіх гарадоў у другой палове Л VII - XVIII ст. было шматэтнічным, шматмоўным і Імматверным. Іўдзеі у гарадах і мястэчках будавалі і нанедвалі сінагогі, мусульмане - мячэці. Вышэйшыя колы гарадскога насельніцтва спавядалі часцей за усе І .Італіцтва. Прасталюдзіны былі у асноўным уніятамі і ІІраваслаўнымі. К пачатку XVIII ст. магдэбургскае права мелі усе Оуііныя і шмат якія з сярэдніх гарадоў. Магістрат быў вышэйшым органам самакіравання. У яго ўва-ходзілі бурмістры, радцы і лаўнікі. На чале горада стаяў войт, у дапамогу яму прыдаваліся намеснікі -лентвойты. Войтаў прызначаў кароль. У лада магіст-рата не распаўсюджвалася на мяшчан прыватных К)рыдык (юрыдыкі - абасобленыя часткі горада, якія .ніаходзіліся пад уладай магната ці царкоўнай уста-новы), а таксама на татар і яўрэяў, што жылі асоб-нымі абшчынамі і мелі свае судова-адміністрацый-ныя органы. Беларускі горад меў супярэчнасці, якія з'яўляліся Ііадмуркам вострай барацьбы паміж гараджанамі. Да — ліку адносіліся: маемасная няроўнасць, захоп бага-;ямі гарадской улады і выкарыстанне яе у сваіх мэ-.х, феадальныя юрыдыкі, не падначаленыя магістра-шматнацыянальны склад мяшчан. Жыхары гарадоў плацілі падаткі, выконвалі нату-льныя павіннасці, неслі вартавую ахову гарадоў, да-лі падводы для каралеўскіх паслоў. Цяжкімі для шчан былі розныя зборы, якія спаганяліся магіст-Іатам для гарадскіх патрэб. Багацеі з магістрата, вядо-І, перакладалі увесь цяжар падаткаў і пабораў на .месна-гандлевы люд. Гэта вяло да сутыкненняў паміж :агістратамі і гараджанамі. Асновай эканамічнага жыцця гарадоў былі раме-'вы і гандаль. Буйныя гарады з'яўляліся таксама буй-мі гандлевымі цэнтрамі. У малых гарадах і мястэч-:х перыядычна праводзіліся кірмашы. Значныя кірма-збіраліся у Зэльве, Шклове, Нясвіжы. Купцы, якія Іаймаліся замежным гандлем, называліся «гасцямі». Адсюль назва буйных гандлевых шляхоў - «гасцінцы». Будаваліся новыя шляхі зносін. У канцы XVIII ст. было завершана будаўніцтва канала Агінскага (на сродкі магната Міхала Казіміра Агінскага), які злучыў Не­ман з Прыпяццю. Быў распрацаваны праект будаўні­цтва Бярэзінскага канала, які у пачатку XIX ст. злу­чыў басейны рэк Заходняя Дзвіна і Днепр. Гарадское насельніцтва займалася рамяством^ У кры-ніцах таго часу ўпамінаецца каля 200 прафесш і спе-цыяльнасцей. Рамеснікі былі згрупаваны у прафесій-ныя цэхі. Але цэхі XVIII ст. былі далека не тымі моц-нымі, заарганізаванымі аб'яднаннямі, што у папярэдні перыяд. На тэты час яны ужо вычарпалі рэсурсы для самаразвіцця. Разбагацеўшыя майстры і цэхмістры няшчадна эксплуатавалі падмайстроў і вучняў. Цэха-вая арганізацыя прамысловай вытворчасці паступо-ва адыходзіла і саступала месца мануфактурнай выт­ворчасці. {Мануфактура - тэта прадпрыемства, якое заснавана на ручной працы і шырокім яе падзеле.) У адрозненні ад цэха на мануфактурах ужывалася наем­ная праца за пэўную аплату на працягу пэўнага рабоча-га часу і існаваў яе падзел. Мануфактуры ўзнікалі, перш за усе, у малых гарадах і мястэчках, таму што у буйных гарадах значную канкурэнцыю ім складалі цэхі. У пачатку XVIII ст. на Беларусі з'яўляюцца пер-шыя мануфактуры - Налібоцкая і Урэцкая шкляныя. Еўрапейскую вядомасць мела мануфактура у радзіві-лаўскім мястэчку Урэчча - першае прадпрыемства па вырабе люстэркаў ва усей Рэчы Паспалітай. Шырокую вядомасць атрымалі Слуцкая і Нясвіжская мануфак­туры шаўковых паясоў. Слуцкія паясы маюць сусвет-ную славу. Пры іх вырабе выкарыстоўваліся беларус-кія народныя узоры, нацыянальны арнамент. Даўжы-ня такога пояса складала 2 - 4,5 м. У мястэчку Карэ-лічы працагала ткацкая мануфактура Радзівілаў па вырабе палатна для абіўкі сцен, абрусаў, шпалераў.