21) Час і прастора ў літаратурным творы. Паняцце пра хранатоп

Вобразы часу

• Біяграфічны час

• Гістарычны час

• Касмічны час

• Каляндарны час

• Сутачны час

Час у літаратурным творы:

• Лінейна-храналагічны

• Цыклічны

Вобразы прасторы:

• Замкненая і адкрытая

• Зямная і касмічная

• Рэальная і фантастычная

Хранатоп

• Ідылічны

• Містыр’яльны

• Шляху

• Парога

• Замку

Адметнасці літаратурных хранатопаў у адрозненне ад іншых відаў мастацтва:

1. Здольнасць паказваць дзеянне адначасова ў розных месцах

2. Свабодны пераход з адной часткі плыні ў другую

3. Дыскрэтнасць (прэрывістасць) як сродак экранізацыі сюжэту

4. Умоўнасць як рыса, цесна звязаная з родавай прыналежнасцю твора.

Максімальная хранатопнасць наблюдаецца ў лірыцы

27) Кампазіцыя. Кампазіцыйныя прыемы

Кампазіцыя –(з лат. “злучэнне частак”) – у шырокім значэнні разумеецца як сродак мастацтва ў творы і пазначае склад і размяшчэнне частак, элементаў у некаторай часовай паслядоўнасці.

Структурныя адзінкі знешняй кампазіцыі: назва, раздзелы, эпіграф, пралог, прадмова, эпілог.

Тыпы кампазіцыі твора:

• Просты (1 сюжэтная лінія)

• складаны

Кампазіцыйныя прыемы:

• паўтор на мікра- і макра- узроўні (кальцавая кампазіцыя)

• узмацненне (градацыя, ампліфікацыя)

• супрацьпастаўленне (антытэза, кантраст)

• прыем мантажу (разбіўка на эпізоды)

• рэтрасфекцыя

28) Сюжэт I фабула літаратурнага твора. Сюжэт як сродак раскрыцця характараў персанажаў

Сюжэт – сукупнасць альбо шэраг падзей, паказаных у літаратурным творы,гэта жыцце персанажаў у паслядоўнасці часава-прасторавых змен.

Крыніцы сюжэтаў:

• Міфалогія

• Гістарычныя паданні, падзеі

• Літаратура мінулых часоў

• Біяграфія пісьменніка

• Фантазія аўтара

Фабула – сукупнасць падзей у іх узаемасувязі, лагічнай паслядоўнасці.

Функцыя сюжэта:

• Увасабляе пэўную карціну свету

  • Класічную – парадкавую і гарманічную

  • Не класічную – свет хаатычны, чалавек ад яго адчужаны

• Сюжэт узнаўляежыццевыя супярэчнасці – канфлікты ў жыцці героя

• Сюжэты дазваляюць героям раскрыцца ва ўчанках і дзеяннях

Кампаненты сюжэта:

• Экспазіцыя

• Завязка

• Развіцце дзеяння

• Кульмінацыя

• Развязка

• Эпілог

Тыпы сюжэта:

• Кансэнстрычны

• Хранікальны

• Шматлінейны

• Па А. Есіну дыанмічныя і адынамічныя

Універсальная мадэль сюжэта: недастача – барацьба паміж героем і антыгероем – васпаўненне недастачы