- •3.Экспрэсіянізм у літаратуры і мастацтве.
- •4.Дадаізм: сэнс лексіка-фанетычных эксперыментаў.
- •5. Сюррэалізм у літаратуры і мастацтве хх ст.: тэорыя і практыка.
- •6.Авангардызм і мадэрнізм: змест паняццяў. Асн. Нерэалістычныя з’явы ў замежнай літаратуры п.Пал. ХХст.
- •8. Проза в. Вульф і “псіхалагічная школа” ў англіскай літаратуры.
- •1. Літаратурны працэс п.Пал. ХХст.: асноўныя тэндэнцыі.
- •2. Замежная літаратура ў святле філасофскіх пошукаў
- •9. Экзюперы
- •11. Раман-рака м. Пруста “у пошуках страчанага часу”: гісторыя стварэння, праблема мастацкага метаду.
- •10. В. Марыяк і французскі сямейна раман.
- •12. Сінтэз стыляў і напрамкаў у творчасці г. Апалінэра. Апалінэр і Беларусь.
- •17. «Раман эпохі» т. Мана “Доктар Фаустус”. Трагедыя асобы і трагедыя краіны ў творы.
- •18. Нямецкі гістарычны раман перашай паловы 20 ст. (г. Манн, л. Фейхтвангер)
- •19. Б. Брэхт (1898-1956) і яго тэорыя “эпічнага тэтра” (/ “дыялектычны тэатр”)
- •20. Тэхніка “ачужэння” ў п’есе б. Брэхта “Матухна Кураж і яе дзеці”
- •2: Сама рэалістычная манера.
- •14. Паэзія т.С. Эліята і э. Паўнда ў кантэксце англа-амерыканскага авангардызму
- •15. Антыутопія ў замежнай літаратуры п.П. 20 ст. : сэнс паняцця, вытокі жанравай формы, папераджальна-прагнастычная функцыя.
- •16. Праблематыка і паэтыка еўрапейскай антыутопіі першай паловы 20ст. (Хакслі, Оруэл, Чапек, Гесэ)
- •17. «Раман эпохі» т. Мана “Доктар Фаустус”. Трагедыя асобы і трагедыя краіны ў творы.
- •25. Раман э. Хэмінгуэя “Па кім звоніць звон”: эвалюцыя аўтара і героя.
- •24. Раман-метафара г. Мілера “Тропік Рака”
- •22. Псіхалагізм г.Гесэ: вытокі і паэтыка (раман “Стэпавы воўк”).
- •21. Асаблівасці нямецкай антыфашысцкай літаратуры (раман г. Зегерс “Сёмы крыж”.
- •23. Аўстрыйскі сацыяльна-філасофскі эпас (р.Музіль, э.Канэцці).
- •28. Жанрава-стылёвыя навацыі ў польскай прозе п.П.ХХст. (раман в.Гамбровіча “Фердыдурка”).
- •29. Сатырычнае майстэрства я.Гашака (раман “Прыгоды ўдалага салдата Швейка”).
- •30. Экзістэнцыялізм у еўрапейскай літаратуры п.П. ХХст.: вытокі і сутнасць. Эсэ а.Камю “Міф пра Сізіфа”. Быкаў і экзістэнцыялізм.
- •31. А. Камю і экзістэнцыялізм (раман “Чужаніца”)
- •32. Ж. П. Сартр і экзістэнцыялізм (апавяданне “Мур”, п’еса “Мухі”).
- •33. Асоба і гісторыя ў п’есе б. Шоў “Святая Іагана”. Паэтыка парадоксу Шоў.
- •34. Ф. Кафка і літаратура “пражскага вострава”. Канцэпцыя чалавека і свету ў прозе Кафкі (“Ператварэнне”, “Замак”).
- •35. Літаратура “страчанага пакалення” (э. Хэмінгуэй, э. М. Рэмарк, р. Олдынгтан, л. Ф. Селін).
- •36. Праблемна-тэматычная і жанрава-стылёвая разнастайнасць паэзіі славянскіх краін у першай палове хх ст. (ч. Мілаш, л. Стаф, в. Нэзвал і інш.).
- •37. Тэма фашызму і вайны ў еўрапейскай паэзіі першай паловы хх ст. (л. Арагон, п. Элюар, ф. Г. Лорка, н. Вацпараў, б. Брэхт, е. Р. Бэхер і інш.).
- •38. Чалавек і вайна ў рамане а. Барбюса “Агонь”.
- •39. Кніга ю. Фучыка “Рэпартаж з пятлёй на шыі”: гісторыя стварэння, маральна-філасофскі пафас, жанравыя асаблівасці.
- •40. Замежная літаратура і паловы хх ст. У беларускай культурнай прасторы.
3.Экспрэсіянізм у літаратуры і мастацтве.
Экспрэсіянізм (Э.) у перакладзе з лацінскай мовы (expressio) “выражаць”, “выказваць”.Э. узнікае ў сяр. 900-х гадоў. Яго радзімай была Германія. Акрамя таго, ён атрымаў распаўсюджанне таксама ў Аўстра-Венгрыі, Румыніі, Бельгіі. Фарміраванне Э. пачалося з аб’яднанняў мастакоў. У 1905г. у Дрэздэне была створана група “Мост”, заснавальнікі якой супрацьпастаўлялі сябе імпрэсіяністам. У 1911г. у Мюнхене ўзнікае другое аб’яднанне мастакоў “Блакітны вершнік”, цэнральнай постаццю якога стаў Васіль Кандзінскі. Менавіта ён упершыню выкарыстаў тэрмін Э.
Адметныя рысы экспрэсіянісцкага жывапісу выявіліся, па-першае, у незвычайнай афарбоўцы звычайных рэчаў, па-др., у дэфармацыі прадметаў, што дасягалася мастацкімі сродкамі (напр., выкарыстанне паламаных ліній).
У літаратуры Э. пачаў распаўсюджвацца напярэдадні 1-ай сусветнай вайны. Найперш у Германіі і Аўстрыі. Галоўнымі цэнтрамі Э. у літаратуры сталі часопісы “Дзеянне” і “Штурм”, што выходзілі ў Берліне суадносна ў 1911 і 1910 гадах. Трэба сказаць, што існаванне гэтых часопісаў вызначыла падзел пісьменнікаў-экспрэсіяністаў на левых і правых. Часоп. “Дзеянне” стаў цэнтрам групоўкі левых. Менавіта тут найбольш ярка выявіўся бунтарскі дух накірунку, яго прадстаўнікі аддавалі перавагу грамадска-палітычнай, сацыяльнай сітуацыі ў краіне. Часоп. “Штурм” быў больш скіраваны на вырашэнне вечных, мастацкіх праблем. Гэтыя часопісы палемізавалі паміж сабой.
Мастацтву Э. уласцівы наступныя асаблівасці: 1) перавага абстрагаваных вобразаў і сімвалаў, 2) умоўнасць, 3) фантастычнасць. Э. пакінуў па-за ўвагай асобныя дэталі і нюансы, усё прыватнае, каб адшукаць і паказаць самае галоўнае, самае важнае, каб паказаць сутнасць жыцця, схаваную пад абалонкай “бачнага”.
Сярод нямецкіх пісьменнікаў-экспрэсіяністаў можна назваць Г. Мана, А. Дзёбліна, Б. Брэхта, Г. Гейма, Г. Бена, сярод аўстрыйскіх – Ф. Кафку, Г. Майрынка, Г. Тракля.
4.Дадаізм: сэнс лексіка-фанетычных эксперыментаў.
Дадаізм (Д.) як мастацкі напрамак узнікае ў 1916 г. у Швейцарыі, якая не прымала ўдзелу ў 1-ай сусв. вайне. Д. з’явіўся адным з самых разбуральных напрамкаў, паколькі бачыў сваёй мэтай разбурэнне існуючых традыцый і будаванне чагосьці новага, свайго ўласнага.
Слова “Дада” было ўзята з дзіцячай мовы. Самі дадаісты казалі, што яно нічога не абазначае. І гэта невыпадкова, таму што сэнс сваёй дзейнасці яны бачылі ў адмаўленні, у разбурэнні, у пратэсце супраць існуючых норм і канонаў.
У 1918г. Р. Хюльзенбергам быў створаны дадаісцкі маніфест, у якім ён прапанаваў выкарыстоўваць новыя прыёмы ў напісанні верша, што сталі, па-сутнасці, лексіка-фанетычнымі эксперыментамі ў сістэме вершаскладання. Некаторыя з гэтых прыёмаў: 1) бруісцкі верш – верш, у якім павінна выявіцца шумавая карціна свету, 2) статычны верш, г.зн., што змест верша павінен адлюстроўвацца нават у тыпаграфскай выяве, 3) калектыўнае пісьмо, 4) выкарыстанне сімультаннай тэхнікі (абазначае “адначасовасць”) – адлюстраванне падзей, якія адбываюцца ў дадзены момант у розных месцах. Яшчэ адным прыёмам гэтага мастацтва з’яўляецца расчляненне на часткі, асобныя фрагменты якога-небудзь вобраза ці прадмета, а потым, калі ён згубіць сваю цэласнаць, сэнс, адвольнае яго складванне. У прыватнасці, такі рацэпт складання вершаў давалі дадаісты: “Вазьміце газету. Потым вазьміце нажніцы. Выберыце ў ёй артыкул такой даўжыні, якім будзе ваш верш. Выражце артыкул. Затым асцярожна разрэжце яго на асобныя словы і ссыпце іх у мяшок. Перамяшайце. Потым даставайце адтуль словы і адвольна дадавайце іх адно да аднаго”.
Вядомымі дадаістамі былі Х. Арп, Х. Баль, К. Хаусман, лідэрам дадаіскага руху быў паэт-тэарэтык Трыстан Тзара.
Па заканчэнні вайны Швейцарыя перастала быць цэнтрам дадаізму. Частка дадаістаў перамясцілася ў Германію, а частка ў Францыю (Парыж), дзе даволі хутка пераўтварылася ў групіроўку сюррэалістаў. Мастацтва дадаізму праіснавала да 20-ых г. Гістарычны рух дадаістаў завяршыўся прыкладна ў 1924 годзе.