- •1. Актуальность изучения истории Второй Мировой и Великой Отечественной войн и их периодизация.
- •2. Возникновение фашистских режимов в Европе. Идеология и политика фашизма.
- •3. Международное положение в мире в 30-ых. Формирование фашистского блока.
- •4. Мюнхенское соглашение. Попытка создания коллективной помощи в Европе
- •5. Советско-французско-английские переговоры. Советско-германские договоры.
- •6. Начало Второй Мировой войны
- •7. Вступление войск Красной Армии в западные области Беларуси и Украины. Объединение Беларуси.
- •8. Социально-экономические и политические изменения в западных областых бсср
- •9. Ссср и страны Балтии
- •10. Советско-финская война
- •11. Оккупация Германией стран Европы
- •12. Подготовка Германии до войны с ссср. План “Барбаросса”
- •13. Действия ссср по усилению обороноспособности страны
- •14. Нападение Германии на ссср. Пограничные бои в Беларуси. Эвакуация
- •15. Оборонные бои на территории Восточной Беларуси
- •16. Причины неудачи Красной Армии летом 1941 г.
- •17. Оккупационный режим на территории Беларуси
- •18. Политика геноцида. Вывоз населения на принудительную работу в Германию
- •20. Национальная и экономическая политика германских оккупационных властей на Беларуси
- •19. Коллаборационизм
- •21. Битва под Москвой. Суражские ворота
- •22. Начало создания антигитлеровской коалиции. Вступление в войну сша и Японии
- •23. Партизанское и подпольное движение в начале Великой Отечественной войны (осень 1941 – весна 1942 гг.)
- •24. Развитие партизанского движения в 1942-1943 гг. Создание Центрального и Белорусского штабов партизанского движения
- •25. “Рельсовая война”
- •26. Партийное, комсомольское и антифашистское подполье
- •27. Армия Краева, её взаимоотношения с советскими партизанами
- •28. Сталинградская и Курская битвы. Коренной перелом в войне
- •29. Тегеранская конференция
- •30. Победы союзных войск в Африке, Межземноморье и Тихом океане
- •31. Начало освобождения Беларуси
- •32. Белорусская наступательная операция “Багратион”
- •33. Советский тыл в годы войны
- •34. Открытие 2-го фронта
- •35. Освободительный поход Красной Армии в Европу
- •36. Крымская конференция
- •37. Берлинская операция. Капитуляция Германии
- •38. Постдамская конференция
- •39. Манчжурская операция войск Красной Армии. Капитуляция Японии
- •40. Беларуси – одна из стран-основателей оон. Нюрнбергский процесс
- •41. Вклад белорусского народа в разгром фашистской Германии
- •42. Международное значение Победы над германским агрессором и его союзниками
15. Оборонные бои на территории Восточной Беларуси
Першыя дні вайны на савецка-германскім фронце былі адначаны буйнымі поспехамі вермахта. Асабліва неспрыяльнай для Чырвонай Арміі складвалася абстаноўка ў Беларусі. Нямецкая група армій “Цэнтр” пад камандаваннем фельдмаршала Ф. фон Бока нанесла скрушальны ўдар па войсках Заходняга фронту, у выніку чаго спачатку ў раёне Беластока, а потым Мінска ў акружэнне патрапіла вялікая кольксць часцей Чырвонай Арміі. Як паведамлялася ў зводцы германскага камандавання, у выніку ліквідаыі гэтых двух акружаных груповак ў палон патрапіла 328 898 чалавек, захоплена 3 332 танкі, 1809 гармат і інш.
Наступленне супраць параўнальна нешматлікіх савецкіх войск на тэрыторыі Прыбалтыкі вялі група армій “Поўнач” пад камандаваннем фельдмаршала фон Лееба. 30 чэрвеня была захоплена Рыга і германскія войскі ўварваліся на тэрыторыю Эстоніі. Аднак акружыць і ліквідаваць часці Чырвона Арміі ў Прыбалтыцы немцы не ўдалося.
Групе армій “Поўдзень” (камандуючы – фельдмаршал фон Рунштэдт) супрацьстаяла найбольш моцная групоўка савецкіх войск, паколькі ваенна-палітычнае кіраўніцтва СССР меркавала, што менавіта на поўдні германскі вермахт абрушыць галоўны ўдар. Упартыя абарончыя баі разгарнуліся ў раёне Перамышля, Равы-Рускай, Дубно, Луцка і Роўна. Між тым злучэнні Чырвонай Арміі пад націскам праціўніка вымушаны былі адыходзіць на ўсход, прадпрымаючы адчайныя контратакі.
Часці Чырвонай Арміі мужна і гераічна вялі кровапралітныя няспынныя баі з захопнікамі на беларускай зямлі. Савецкае камандаванне рабіла дзейсныя захады для ўмацавання фронту абароны на Заходняй Дзвіне і Дняпры. Жорсткія баі ў канцы чэрвеня разгарнуліся ў Мінскім умацаваным раёне. Стойка ўтрымлівалі свае пазіцыі войскі 64, 100, 108, 161-й стралковых дывізій. На блізкіх подступах да горада абарону супраць значна большых сіл ворага трымала 100-я ордэна Леніна дывізія пад камандаваннем генерал-маёра І.Н. Русіянава.
Выключна напружанамі былі баі на рубяжы ракі Бярэзіна — у раёне Барысава і Бабруйска. Каля Барысава савецкія войскі нанеслі моцны ўдар па ворагу: за тры дні баёў вораг страціў каля 70 танкаў і звыш 2 тыс. салдат і афіцэраў. Але 1 ліпеня танкавыя і матарызаваныя часці праціўніка прарваліся на ўсходні бераг Бярэзіны. На працягу 11 сутак няспынных баёў савецкія воіны 1-й Маскоўскай мотасралковай дывізіі на рубяжах рэк Нача, Бобр, Адраў, у баях за гарады Барысаў, Крупкі, Талачын і іншыя населеныя пункты знясільвалі праціўніка на Аршанскім напрамку. Былі сарваны планы праціўніка сходу фарсіраваць раку Бярэзіна ў раёне Бабруйска. Тут толькі ў адным з баёў было падбіта 20 варожых танкаў.
Надзвычай упартымі былі баі на рабяжы Дняпра, асабліва ў раёне Магілёва. 27 чэрвеня камандаванне 61-га стралковага корпуса разам з партыйнымі і савецкімі органамі распрацавалі план абароны Магілёва: быў намечаны шэраг спецыяльных мерапрыемстваў па ўмацаванні абароны горада і пераўтварэнні яго ў моцны абарончы рубеж. На абарончых работах вакол горада з 26 чэрвеня да 10 ліпеня штодзённа працавала ад 30 да 40 тыс. гараджан і жыхароў навакольных вёсак. За кароткі тэрмін быў выкапаны процітанкавы роў больш як на 25 км, пабудаваны бліндажы, дзоты, траншэі і эскарпы, пастаўлены мінныя проціпяхотныя і процітанкавыя палі, на некаторых вуліцах – барыкады, у асобных дамах абсталяваны артылерыйскія і кулямётныя агнявыя кропкі, у сценах прабіты байніцы. На прадпрыемствах, ва ўстановах і навучальных установах фарміраваліся атрады Магілёўскага народнага апалчэння. У адпаведнасці з планам непасрэдная абаона горада ўскладалася на 172-ю старлковую дывізію (камандзір — генерал-маёр М.Ц.Раманаў) з прыдадзенымі ёй часцямі і асобнымі падраздзяленнямі. На заходнім беразе Дняпра, перакрыўшы шашу Магілёў–Бабруйск і Магілёў–Мінск, абарону ажжыццяўлялі 388-ы (палкоўнік С.Ф.Куцепаў) і 514-ы (падпалкоўнік С.А.Боніч), на ўсходнім беразе Дняпра, прыкрываючы левы фланг і тыл дывізііі, — 747-ы (падпалкоўнік А.В.Шчаглоў) стралковыя палкі.
Гераічная абарона Магілёва – адна з найбольш яскравых старонак гісторыі стойкасці воінаў Чырвонай Арміі ў пачатку Вялікай Айчыннай вайны. Савецкія войскі і апалчэнцы на працягу 23 дзён бязлітаснымі баямі скавалі буйныя сілы ворага ў перыяд Смаленскай бітвы 1941 г., сталі магутнай перашкодай на шляху правага крыла групы армій “Цэнтр” і нанаслі вялікія страты ўдарным сілам праціўніка.
Трагізм абарончых аперацый вынікаў з велізарных людскіх страт, якія несла Чырвоная Армія ў абарончых аперацыях у 1941 г. Сярэднесутачныя страты на беларускай зямлі ў перыяд з 22 чэрвеня да 9 ліпеня 1941 г. складалі 23 210 чалавек. Так, за 18 сутак абарончай аперацыі ў Беларусі войскі Заходняга фронта панеслі страты агульнай колькасцю 417 790 чалавек. Усяго за 6 месяцаў 1941 г. страты савецкіх войск склалі 4 473 800 чалавек.
Акрамя таго вялікая колькасць савецкіх салдат і афіцэраў патрапілі ў германскі палон: у “катлах” пад Беластокам, Гродна і Мінскам — 300 тыс. чалавек, пад Віцебскам, Оршай, Магілёвам і Гомелем — 450 тыс. чалавек, пад Смаленскам — 180 тыс.чалавек, пад Чарнігавам — 100 тыс.чалавек, Бранскам і Вязьмай — 663 тыс. чалавек. Па нямецкіх звестках, па стану на лістапад 1941 г. было ўзята у палон 3725 тыс. савецкіх ваеннаслужачых.
Нягледзячы на мужнасць і гераізм, з якімі вялі абарончыя баі часці Чырвонай Арміі, тэрыторыя Беларусі да канца лета была захоплена германскімі войскамі. Толькі за першыя месяцы вайны на савецка-германскім фронце Чырвоная Арміі страціла да 1,5 млн. забітымі, параненымі і палоннымі. За гэты час толькі ў Беларусі група армій “Цэнтр” згубіла забітымі і параненымі 150 тыс. чалавек.