- •Дәрістердің тақырыптық жоспары
- •Семинар сабақтарының тақырыптық жоспары
- •Сөж (студенттің өзіндік жұмысын) орындау және тапсыру кестесі:
- •Соөж тапсырмаларын орындау және тапсыру кестесі
- •Пәнді игеру үшін қажетті нормативтік құқықтық актілер мен әдебиеттердің тізімі:
- •Глоссарий
- •Студент білімін бағалаудың жалпы шкаласы
- •Астана 2012
- •Дәрістердің тақырыптық жоспары
- •Семинар сабақтарының тақырыптық жоспары
- •Сөж (студенттің өзіндік жұмысын) орындау және тапсыру кестесі:
- •Соөж тапсырмаларын орындау және тапсыру кестесі
- •Пәнді игеру үшін қажетті нормативтік құқықтық актілер мен әдебиеттердің тізімі:
- •Глоссарий
- •Студент білімін бағалаудың жалпы шкаласы
- •Азаматтық құқық (жалпы бөлімі) пәнінен қысқаша дәрістер
- •1 Тақырып. Азаматтық құқықтың ұғымы, пәні және реттеу тәсілдері
- •2. Азаматтық құқықтың жүйесі.
- •3. Азаматтық құқық оқу пәні, ғылым ретінде.
- •2 Тақырып. Азаматтық құқықтың қағидалары және қайнар көздері
- •3 Тақырып. Қазіргі замандағы дүниежүзілік азаматтық-құқықтық жүйелері
- •1. Қазақстан Республикасының азаматтық құқығының дүниежүзілік құқықтық жүйелеріндегі орны.
- •2. Роман-германдық құқықтық жүйесінің ерекшелігі
- •2. Роман-германдық құқықтық жүйесінің ерекшелігі.
- •3. Азаматтық құқықтық қатынастардың пайда болу негіздері деп танылатын заңдылық фактілер.
- •Азаматтық құқықтарды жүзеге асыру. Міндеттерді орындау.
- •Азаматтық құқықтарды қорғау әдістері және нысандары
- •2. Мүліктік игіліктердің негізгі түрлері. Мүліктің жіктелуі
- •7 Тақырып. Жеке тұлғалар азаматтық құқықтың субъектісі ретінде.
- •2. Ахаж органдарының азаматтық жағдайларды реттеудегі маңызы.
- •8 Тақырып. Жеке тұлғаның есімі, тұрғылықты жері. Жеке кәсіпкер.
- •3. Азаматтың қәсіпкерлікпен шұғылдану жолдары. Жеке кәсіпкер.
- •9 Тақырып. Заңды тұлғалар: ұғымы, белгілері, құқыққабілеттілігі.
- •2. Заңды тұлғаның құқық қабілеттілігі және оны жүзеге асыру
- •3. Заңды тұлғалардың жіктелуі. Еншілес және тәуелді заңды тұлғалар. Филиалдар мен өкілдіктер
- •2. Шағын кәсіпкерлік субъектілерін тіркеу ерекшелігі
- •Мемлекеттік кәсіпорындар, акционерлік қоғамдар
- •Өндірістік кооперативтер мен шаруашылық серіктестіктер
- •1. Мемлекеттік кәсіпорындар, акционерлік қоғамдар
- •2. Өндірістік кооперативтер мен шаруашылық серіктестіктер
- •12 Тақырып. Коммерциялық емес ұйымдардың жекелеген түрлері. Мемлекеттің азаматтық құқықтың субъектісі ретінде ерекшелігі
- •13 Тақырып. Мәмілелердің түсінігі, нысандары және түрлері
- •Мәміленің түсінігі және нысандары
- •Мәмілелердің түрлері
- •2. Сенімхат және оның түрлері.
- •2. Мерзімдерді есептеу.
- •3. Талап қою мерзімі.
- •17 Тақырып. Заттық құқықтар тұралы жалпы ұғымдар, олардың белгілері
- •Заттық құқықтың түсінігі және белгілері
- •Заттық құқықтардың негізгі топтары.
- •2 Сұрақ. Заттық құқықтардың негізгі топтары.
- •18 Тақырып. Меншік құқығының түсінігі, мазмұны, нысандары және түрлері
- •1Меншік құқығының ұғымы және мазмұны.
- •2 Меншік құқығының нысандары және түрлері. Ортақ меншік
- •2 Сұрақ. Меншік құқығының нысандары және түрлері. Ортақ меншік
- •19 Тақырып. Шектелген заттық құқықтар
- •1 Сұрақ. Шаруашылық жүргізү құқығы
- •2 Сұрақ. Оралымды басқару (жедел басқару) құқығы
- •3 Сұрақ. Өзге де шектелген заттық құқықтар.
- •2О тақырып. Меншік құқығына және өзге де заттық құқықтарға ие болу және оларды тоқтату.
- •2 Сұрақ. Меншік құқығын және өзге де заттық құқықтарды тоқтату
- •2.Меншiк құқығын қорғаудың заттық–құқықтық тәсiлдерi
- •3.Меншік құқығын және өзге заттық құқықтарды қорғаудың міндеттемелік-құқықтық тәсілдері
- •Міндеттемелік құқық Міндеттемелік құқық тұралы жалпы ережелер.
- •22 Тақырып. МіндеттемеНің түсінігі және пайда болу негіздері
- •1 Сұрақ. Міндеттемелік құқықтың ұғымы, жүйесі
- •2. Міндеттеменің пайда болу негіздері.
- •23 Тақырып. Міндеттеменің қатысушылары
- •Міндеттеменің түсінігі, субъектілері. Міндеттемедегі тараптардың ауысуы.
- •24 Тақырып. Міндеттемелерді орындау
- •Міндеттемені орындаудың түсінігі және орындау қағидалары.
- •Міндеттемені орындаудың пәні және тәсілі.
- •25 Такырып. Міндеттемелерді орындауды қамтамасыз ету
- •1. Міндеттемелерді орындауды қамтамасыз ету тәсілдерінің түсінігі және жүйесі.
- •2. Айыппұл
- •3. Кепіл. Кепілдің пайда болу негіздері және түрлері.
- •26 Тақырып. Кепілдік, кепіл болушылық, кепілпұл және мүлікті ұстап қалу
- •Ұстап қалу міндеттеменің орындалуын қамтамасыз етудің тәсілі ретінде.
- •Кепілдік және кепіл болушылық..
- •Кепiлпұл
- •2 Сұрақ. Кепілдік және кепіл болушылық.
- •27 Тақырып. Міндеттеме бұзылғандығы үшін жауаптылық
- •2. Міндеттемені бұзғаны үшін жауаптылықтың шарттары және жауапкершіліктен босату негіздері.
- •2. Міндеттемені бұзғаны үшін жауаптылықтың шарттары және жауапкершіліктен босату негіздері.
- •28 Тақырып. Міндеттемелерді тоқтату
- •Міндеттемені тоқтату негіздері.
- •Міндеттемелерді тоқтатудың жекелеген түрлерінің сипаттамасы
- •2 Сұрақ. Міндеттемелерді тоқтатудың жекелеген түрлерінің сипаттамасы
- •2. Шарттың түрлері.
- •Шарт жасасу. Оферта және акцепт
- •1 Сұрақ. Шарт жасасу. Оферта және акцепт
3 Сұрақ. Өзге де шектелген заттық құқықтар.
Жерді пайдалану құқығы жер қойнауын пайдалану құқығы сияқты, ҚР АК- пен қоса, жер тұралы заңдарымен және арнайы заң актілерімен реттеледі. Мысалы, жерді пайдалану құқығы тұрақты және уақытша болады. Жер қойнауын пайдалану құқығы заңдарға сәйкес жер қойнауын пайдаланушыға берілген келіскен аумақ шегінде, жер қойнауын иеленү, пайдалану және басқару құқығы.
Сервитут құқығының негізін түсінү үшін «Рим құқығы» пәнінен алған білімдерді жаңарту (жаяу өтү, жүріп өтү, сұғару құқығы және т. б.) қажет болады. Және бұл құқықты - бөтеннің затын мақсатты шектеулі түрде пайдалану құқығы екендігін, қазіргі уақыттағы бекітілген нысандарын білу қажет. Әдебиетте нақты, өзіндік және жер сервитуттары аталады.
Сервитуттық үлгідегі қүқықтар (сервитуттар) бөтеннің затына қүқықтардың екінші тобын қүрайды. Азаматтық кодекс бүрын өзінін 118-бабының 2-тармағында атап өткені болмаса, бүл терминді көп пайдаланбайды, ал Қазақстан Республикасының 1998 ж. 2 наурыздағы Заны бойынша Азаматтық кодекске өзгерістер мен толықтырулар енгізілуіне және осы тармақтың жаңа редакцияда баяндалуына байланысты ол мүлде алынып тасталды.
"Сервитут" үғымы ҚР зандарында Жер туралы заңның қабылдануъша байланысты пайда болды (Жер кодексінде де сақталған), оңда бүл үғымға бөтен мүлікті шектеулі пайдалану қүқыгының - бөтен жер учаскесіне қүқықтың бір түрінің өзіндік мазмүны берілген. Сонымен бірге, бөтен мүлікті шектеулі пайдалану қүқығына қатысты "сервитут", "сервитуттық қүқық", "сервитуттық үлгідегі қүқық" терминдерін қолдануды заң ғылымында көпшілік мақүлдаған және зандарда сервитуттың жалпы заңи үғымының жоктығына байланысты одан бас тарту ағаттық болар еді.
Сервитут белгілі бір түлғаның мүддесі үшін бөтеннің мүлкін пайдалану қүқығы больш табылады. Сервитутты заттық қүқық ретінде сипаттай отырып, оның меншік қүқығның субъектісімен емес, затпен байланысты болатынын атап көрсету қажет. Басқаша айтқанда, субъективтік қүқық затқа белгіленеді, сондықтан бүл қүқықтың мүліктің меншік иесі тарапынан не өзге үшінші жақ тарапынан қандай да бір белсенді әрекеттер жасау талабымен ешқандай байланысы жоқ. Бірақ бүл субъектілер арасындағы өзара карым-қатынас мәселелерін қозғамайды. Абсолюттік қүқық бола отырып, сервитут барлық азаматтардың енжар міндетін көрсететін, оның ішшде мүліктің меншік иесінің сервитут қүқыгын бүзудан аулақ болуын болжайтын абсолюттік қүқықтық қатынастардың пайда болуын көздейді.
ҚР АК 195 бабында аталған шектеүлі заттық құқықтардың тізімі толық келтірілмеген. Ресей азаматтық кодексында тағы бір заттық құқық бекітілген - ғумырлық мұрагерлік пайдалану құқығы. Ал азаматтық құқық теориясында өзге (шектеулі) заттық құқықтарға кейбір жағдайларда кепіл құқығы, аренда құқығы және басқалар жатқызылады. Ұлыбритания және АҚШ-та заттық құқықтарға сенімгерлік меншік құқығы да жатады (фидуциарлық меншік, трасттық меншік, траст). Ол ежелден ағылшын-саксон құқығында қалыптаскан құқықтық институт болып келеді, неғұрлым ерекшеліктермен сипатталады.
Заттық құқықтардың негізінде заңды тұлғаның үш түрі бөлінеді:
1) мүлікіне өз қатысушылары (құрылтайшылары) міндеттемелік құқықтарын сақтап қалатын заңды тұлғаларға шаруашылық серіктестіктер, акционерлік қоғамдар мен кооператив жатады;
2) мүлкіне өз құрылтайшылары меншік құқығы емес өзге де заттық құқығын сақтап қалатын заңды тұлғаларға шаруашылық жүргізу құқығында немесе оралымды басқару құқығында мүлкі бар ұйымдар жатады;
3) мүлкіне өз құрылтайшылары (қатысушылары) мүліктік құқықтарын сақтамайтын заңды тұлғаларға қоғамдық бірлестіктер, қоғамдық қорлар және діни бірлестіктер жатады (АК, 36б.).
Заттық құқықтар арасында ерекше орынды тұрғын үйге деген заттық құқықтар алады (ҚР АК 194 б.). Бұл құқықтарға: тұрғын үйге деген меншік құқығы, кондоминиум қатысушыларының тұрғын үй құқығы, пәтерді пайдалану құқығы, басқа тұлғаның меншігіндегі тұрғын үйді жалға алушының заттық құқығы және онда тұру құқығы. Бұл мәселе толық түрде ҚР «Тұрғын үй қатынастары туралы» Заңында қарастырылады.
Роман-германдық құқық жүйесінде де мүліктік қатынастарды реттейтін нормалар заттық құқықтар мен міндеттемелік құқықтарға жіктеледі, және де заттық құқықтар тұралы ілімнің негізі болып ежелгі рим құқығының нормалары жатқызылған. Ағылшын-саксон құқықтық жүйесін қолдайтын мемлекеттерде заттық құқықтардан меншік құқығы оқшауланады да, өзге заттық құқықтар меншік құқығының түрлері ретінде анықталады.
Соңғы уақытта дамыған шет елдерде меншік құқығын шектеуге бағытталған түрлі шаралар қолдануда. Ол үшін әкімшілік актілер шығарылуда. Ондай шектеудің бір бағыттары – сервитуттарды бекіту, мемлекет мүдделерін қамтамасыз ету, қоғамның мүдделерін ескеру. Бөтен мүлікті меншігіне айналдыру үшін иелену мерзімі Қазақстан, Ресейде жылжымайтын мүлікке 15 жыл болса, Францияда 30 жыл, Ұлыбританияда 12 жыл болып бекітіледі.