Утварэнне загаднага ладу дзеясловаЎі

АСО­БА	АДЗ. ЛİК	МН. ЛİК
1	Не ўтвараецца [ Зрэдку значэнне загад. ла­ду для 1-й асобы адз. л. можа выражацца іншымі сродкамі: формай буд . ч . абвесн . ладу ў спа­лучэнні з часціцай дай: Дай , думаю , ска­жу ; формай 2-й асо­бы адз . л . загад . ладу : ”Уставай, браце İван! ” ― сказаў я сам сабе. ]	1) простыя формы : - ем , - эм , - ма : ходз- (яць) → хадз ем , бяр- (уць) → бяр эм , хаваj- ( уц)-ца → хавай ма ся , гуляj- (уць) → гуляй ма , стан- (уць) → стань ма ; 2) складаныя формы : а) давай(це) + інфінітыў: давай(це) пісаць; б) давай(це) + 1 ас. мн. л. буд. ч. : давай(це) будзем пісаць ; давай(це) напішам ; 3) перан. : пойдзем! сходзім!
2	- і , - ы ,  : адняс- (уць) → адняс і , бяр- (уць) → бяр ы , аднос- (яць) → аднось □ , дад- (уць) → да й (выключ.) , даj- (уць) → давай □ , устаj- (уць) → уставай □ , прызнаj- (уць) → прызнавай □ , кіруj- (уц)-ца → кіруй □ ся , яд- (уць) → еж □ , бj- (уц) -ца → бі □ ся	- це : адняс і → аднясі це , бяр ы → бяр ы це , аднось □ → аднось □ це , еж □ → еж □ це , кіруй □ ся → кіруй □ це ся , бі □ ся → бі □ це ся , гаj і ся → гаі це ся
3	(ня)хай + 3 ас. адз. л. абвеснага ладу: (ня)хай чытае , (ня)хай прачытае	(ня)хай + 3 ас. мн. л. абвеснага ладу: (ня)хай чытаюць , (ня)хай прачытаюць

ДЗЕЕПРЫМЕТНİКİ ( УТВАРЭННЕ İ ЎЖЫВАННЕ )і

цяперашняга часу	прошлага часу
н е з а л е ж н а г а с т а н у
з суф.-уч-,-юч-, -ач-,-яч- не характэрны для бел . мовы ! Ужываюцца пры пераходзе ў пры­мет­нікі: (яны) віс (-яць) → віс яч ыя (валасы) , стаj (-аць) → стаj ач ая (вада) , піш (-уць) → піш уч ая ( машын­ка ) . НЕЛЬГА ЎЖЫВАЦЬ Н. склон муж. роду, бо атрымліваецца аманімія з дзее­прыслоўямі !!! Дапускаецца ўжыванне ў дзелавым і навуковым стылях у тэрміна­ла­гічных спалучэннях, дзе такія ”шыпячыя” дзеепрыметнікі часта пераходзяць у прыметнікі: дзеючая армія, бастуючыя рабо­чыя, рухаючая сіла гісторыі, шы­пячы гук, матывуючае слова і пад .	з суф. -л- шырока ўжы­валь­­ныя ў беларускай мове : (ён) уцале (-ў □ ) → уцале л ы, парыжэ (-ў □ ) → парыжэ л ы, спаце (-ў □ ) → спаце л ы, гэтак жа: пасіве л ы, пачырване л ы і пад . з суф. -ўш-, -ш- не характэрны для бел . мовы ! НЕДАПУШЧАЛЬНЫ Н. склон муж. роду, бо атрымліваецца аманімія з дзее­прыслоўямі !!! Сустракаюцца ў дзелавым і навуковым стылях : прыеха (- ў □ ) → прыеха ўш ыя, прынёс (  □ ) → пры­нёс ш ая Трэба ненавідзець і выкараняць та­кія ”шыпячыя” дзеепрыметнікі.
з а л е ж н а г а с т а н у
з суф. -ем-, -ім- не характэрны для бел . мовы. Ужываюцца ў дзелавым і навуко­вым стылях : даследуj (-эм) → дасле­дуj эм ы, вылучаj (-эм) → вылучаj эм ы, ствараj (-эм) → ствараj эм ы Часта пераходзяць у пры­мет­нікі : люб ім ы (твор), цярп ім ы (боль), дзял ім ая (лічба). Трэба пазбягаць ужывання такіх дзее­прыметнікаў.	з суф. -ен-, -ан-, -н-, -т- шырока ўжы­валь­­ныя ў беларускай мове : прынес (-ці) → прынес ен ы, асвят­л (-і-ць) → асветл ен ы, астудз (-і-ць) → астудж ан ы, дагледз (-е-ць) → дагледж ан ы, запусц (-і-ць) → запушч ан ы, напіса (-ць) → напіса н ы, жада (-ць) → жада н ы, апрану (-ць) → апрану т ы, раскало (-ць) → раскола т ы,
У беларускай мове няма зваротных дзеепрыметнікаў тыпу свяц яч ых ся , усміха юч ая ся , развіва юч ыя ся !!!