7-sabaq ameliy

7-ÁMELIY SABAQ. CIKL OPERATORLAR. WHILE (SHÁRTI ALDÍNNAN KELIWSHI) HÁM DO WHILE (SHÁRTI KEYNINEN KELIWSHI) OPERATORLARÍ.

1) while ciklı.

Bul ciklde shárti aldınnan qoyıladı. Eger shárt ras bolsa cikl denesi orınlanadı. Keri jaǵdayda cikl toqtap, keyingi adımǵa ótedi.

while (shárt)

{

cikl denesi

}

1 den n ge shekemgi sanlar summasın (qosındısın) tabıw ushın hár bir adımda gezektegi sandı qosıp barıw ushın i ózgeriwshini járiyalaymız.

#include <iostream> using namespace std; int main() { int s = 0, i = 1, n; cout<<"n="; cin>>n; while (i <= n) { s += i; i++; } cout<<"s="<<s; }

Nátiyjesi:

Programma kodın bir basqıshtan qarastıramız. Bizge bizge úsh ózgeriwshi kerek. Birinshi ózgeriwshi n sanı, ekinshi ózgeriwshi sanaw ushın qollanılatuǵın i ózgeriwshisi, úshinshi summanıń mánisin saqlaw ushın s ózgeriwshi. Cikldı baslawdan aldın summanıń mánisin nolge teńeymiz, sonda oǵan qandayda bir sandı birinshi ret qosqanımızda ózi payda boladı. i ózgeriwshiniń dáslepki mánisin 1 ge teńeymiz, óytkeni 1 den baslap summaǵa qosıp barıwımız kerek. Eger i≤n shárt orınlansa, ol jaǵdayda i di summaǵa qosamız (s+=i bul s=s+i diń qısqasha jazılıwı) hám i-diń mánisi orqalı arttıramız (i++ bul inkrement).

Anıqlama. Increment operatorı operand mánisin 1-ge arttırıw ushın paydalanıladı, al Decrement operatorı operand mánisin 1-ge azaytıw ushın qollanıladı.

Sheksiz cikl.

while járdeminde sheksiz cikl payda etiw ushın shárt ańlatpaǵa bárqulla ras mánis qabıl etken logikalıq ańlatpa, ózgeriwshi yamasa ras konstanta mánisin jazıwımız múmkin.

while (1) { cout<<"Sheksiz cilkl\n"; }

2) do while sikli.

do while sikli while sikliga o’xshash, farqi shart sikl oxirida tekshiriladi va shart bajarilsin yoki bajarilmasin kamida bir marta(1-sikl) sikl bajariladi.

1 dan n gacha sonlar yig’indisi quyidagicha yoziladi:

#include <iostream>

using namespace std;

int main() { int s = 0, i = 1, n;

cout<<"n="; cin>>n;

do { s += i; i++; }

while (i <= n);

cout<<"s="<<s; }

Bu siklda i o’zgaruvchinig qiymati qanday bo’lishidan qat’iy nazar sikl bir marta aylanadi. Bu siklni sonni kiritishda unig tog’riligini tekshirish va toki to’g’ri kiritilmaguncha kiritishni davom qildirish uchun foydalanishimiz mumkin. Masalan yuqoridagi masalamizda n soni natural bo’lishi kerak, agar natural son kiritilmasa yana kiritishni so’rash lozim:

do { cout<<"n="; cin>>n; }while (n < 1);