10-LEKCIYA. PhpMYAdmin –programmalıq quralı járdeminde MySQL maǵlıwmatlar bazası menen islew. Maǵlıwmatlar bazasına SQL sorawlar tili. Maǵlıwmatlar bazasın payda etiw. Tablica jaratıw. Maydanlar tipleri.

MySql serverine baylanısıw

Usı bólimde mysql klient programması menen islesiwdı, hám SQl-sorawlardı orınlap olardıń nátiyjesin kórip shıǵıwdı úyrenemiz. Bunıń ushın, siziń kompyuterińizde mysql utilitası ornatılǵan hám MySQL serveri menen baylanıs ornatılǵan bolıwı kerek. MySQL serverdi ornatıw ushın Denwer (), OpenServer() yamasa XAMPP() programmalarınan paydalanıwıńız múmkin. Mysql utilitası ádette serverdegi mysql/bin papkasında jaylasqan boladı.

MySQL serverge qosılıwı ushın mysql programmasında paydalanıwshınıń atın hám parolın kiritiwimiz shárt:

shell> mysql -h host -u user –p

Еger MySQL serverge parol ornatılǵan bolsa, parol kiritiwińiz kerek boladı, bolmasa ekranda mysql dıń buyrıqlar qatarı usınıs etiledi (mysql>_):

Demek MySQL buyrıqlardı orınlawǵa tayar. Server menen baylanıs úzip taslaw ushın QUIT buyrıǵın terseńiz boladı.

Serverge qosılǵanıńızdan keyin, buyrıqlardıń sintaksisın úyreniw ushın bir neshe sorawlardı orınlap kóriń. Tómende kórsetilgen ápiywayı buyrıq server versiyasın hám házirgi waqıttı ekranǵa shıǵarıp beredi:

mysql> SELECT VERSION(), CURRENT_DATE;

MySQL tómendegishe keste kórinistegi juwap qaytarıp beredi:

Usı sorawdı orınlaǵanımızda MySQL dıń tómendegishe ózgesheliklerin kóriwimiz múmkin:

• Serverge jónetilgen buyrıqlar nuqta-útir belgisi menen tamamlanatuǵın SQL-ańlatpasınan ibarat. Bul qaǵıydadan bir neshe ayrıqshalıqları bar, mısalı ushın, aldın kórsetilgen QUIT buyrıǵı;

• MySQL soraw nátiyjelerin keste kórinisinde shıǵarıp beredi;

• Keste nátiyjelerinen keyin mysql shıǵarılǵan qatarlar sanın hám soraw orınlanıw waqtın kórsetedi. Bul server hám sorawdıń tezligin hám ónimdarlıǵın bahalawda júdá qolaylı;

• Еń sońında MySQl taza qatarda mysql> jazıwdı shıǵarıp beredi, bul keyingi buyrıqlarǵa tayar ekenligin bildiredi.

Еskertip ótemiz, MySQL buyrıqları registrge seziwsheń emes, sonıń ushın tómende kórsetilgen buyrıqlar birdey bolıp esaplanadı:

mysql> select version(), current_date;

mysql> SELECT VERSION(), CURRENT_DATE;

mysql> Select Version(), Surrent_DATE;

MySQL bir qatarǵa bir neshe buyrıqlardı jaylastırıwǵa imkaniyat beredi, hár bir buyrıq noqatlı útir ; belgisi menen ajıratılıwı kerek. Mısalı ushın:

mysql> SELECT VERSION(); SELECT NOW();

Bul sorawǵa juwap tómendegishe:

Biraq buyrıqlardı bir qatarǵa jaylastırıw shárt emes:

mysql> SELECT USER(),

-> CURRENT_DATE;

Hámde nátiyje:

Itibar beriń, taza qatar baslanǵannan soń, buyrıqlar qatarındaǵı belgi -> belgisine ózgerdi. Demek bul soraw ele tamamlanbaǵanlıǵın kórsetedi hám mysql serveri sorawdıń dawamın kútip atırǵanlıǵın bildiredi. Bul júdá qolaylı belgi, sebebi ayrım qátelerden qutılıwǵa járdem beredi. Mısalı ushın, eger sorawdıń aqırında nuqtalı-útir (;) belgisin qoyıwdı umıtsańız, MySQL -> belgisin shıǵarıp, sizge eskertiw beredi.

Еń sońında sizge MySQL di ápiywayı kalkulyator sıpatında qalay paydalanıwdı kórsetemiz:

mysql> select cos(pi()/10), (2*5)-5;

5.4. SQL tili

SQL strukturalanǵan sorawlar tili maǵlıwmatlar bazası menen hár túrli ámellerdi orınlawǵa imkaniyat beredi: kestelerdi jaratıw, olarǵa maǵlıwmatlardı qosıw, jańalaw hám óshiriw, h.t.b. keyinsheli biz barlıq operatorlardı izbe-iz kórip shıǵamız.

SQL buyrıqlar

Usı bólimde biz SQL tiliniń tiykarǵı buyrıqların úyrenemiz. Bunıń ushın MySQL ornatılǵan kompyuterde mysql klientin iske túsirip, onıń aynasında SQL buyrıqların orınlaymız.

Еskertiw:

SQL buyrıqları registrge seziwsheń emes, biraq ádette olar úlken hárip penen teriledi.

Maǵlıwmatlar bazasında maydanlar tipleri

Еń kóp isletiletuǵın tipler 13.6 – 13.8 kestelerde keltirilgen. Kópshilik tipler ushın eń úlken kórsetiletuǵın maydan eni belgilenedi, biz bunı max belgisi menen anıqlaymız.

Sanlı tiplerge pútin hám haqıyqıy sanlar kiredi. Haqıyqıy sanlar ushın útirden keyin kórsetiletuǵın tsifrlardıń sanın belgilewimiz múmkin, bul sandı biz P belgisi menen anıqlaymız.

Sanlı tipler

Tip	Túsindirme
TINYINT[(max)]	Еń kishi sanlar, -127…128 aralıǵında.
SMALLINT[(max)]	Kishi pútin sanlar, -32768…32767 aralıǵında
MEDIUMINT[(max)]	Ortasha mánisli pútin sanlar
INT[(max)]	Әpiywayı pútin sanlar
FLOAT[(max,P)]	Birlik anıqlıqtaǵı haqıyqıy sanlar
DOUBLE[(max,P)]	Еkilik anıqlıqtaǵı haqıyqıy sanlar
DECIMAL[(max,P)]	Char tipke ózlestirilgen haqıyqıy sanlar

Waqıt hám sáne tipleri

Tip	Túsindirme
DATE	YYYY-MM-DD formatındaǵı sáne
TIME	HH:MM:SS formatındaǵı waqıt
DATETIME	YYYY-MM-DD HH:MM:SS formatındaǵı sáne hám waqıt
YEAR	YY yamasa YYYY formatındaǵı jıl
TIMESTAMP	YYYY-MM-DD HH:MM:SS formatındaǵı tranzaktsiyalar ushın waqıt belgisi.

Qatarlı tipler

Tip	Túsindirme
CHAR (len)[BINARY]	Uzınlıǵı len ge teń, 255 belgiden artıq emes qatarlar. BINARY gilt sózi maǵlıwmatlar registrge qaramastan qayta isleniwi kerek ekenligin belgileydi.
CHAR	CHAR(1) ge sinonim.
VARCHAR (len)[BINARY]	CHAR(len) ge sinonim, biraq qatarlar qálegen uzınlıqta bolıwı múmkin.
TEXT	Maksimal uzınlıǵı 65535 belgige teń bolǵan qatarlar. Bul tipke iye maǵlıwmatlar registrge seziwsheń.
BLOB	Maksimal uzınlıǵı 65535 belgige teń bolǵan ekilik qatarlar. BLOB tipi (binary large object – úlken ekilik obyekt) ekilik maǵlıwmatlardı, sonıń ishinde suwretler hám dawıslı izbe-izliklerdi saqlawǵa arnalǵan,.