13-lekciya
.docx
13-LEKCIYA. PHP de dinamik saytlar jaratıw.
Sayttı islep shıg’ıw ushın PHP tili qollanıladı. Sebebi ol to’mendegi mu’mkinshiliklerge iye:
Biypul tarqatıw
Da’stu’riy. PHP kodı C++ yamasa Java programmalastırıw tillerine uqsas boladı. Onı u’yreniw waqtında da’slepki ku’shlerdi belgili da’;rejede to’menletedi.
O’nimdarlıq. (Na’tiyjelilik) PHP tilinin’ a’hmiyetli u’stinlikleri sonnan ibarat ol interpretator translyatsiyası bolıp tabıladı. PHP yadrosının’ bunday quramalasıwı ssenariyanı joqarı tezlikte qayta islew mu’mkinshiligin beredi.
A’piwayılılıq. PHP ha’r qıylı kodlardı jen’illestiriw ushın ha’r qıylı funksiyalarg’a iye. Onı qa’legen HTML kodında jazıw mu’mkin.
Iyiliwshen’lik. PHP ta’rtiplestirilgen til bolıp esaplanadı. Ol tek HTMLde du’zilip qalmastan JavaScript, WML, XML h.t.b tillerde de du’ziw mu’mkin.
Qosımsha xızmetleri.
Proektti testlew ushın XAMPP ( http://www .apachefriends .org/en xampp.html) veb – serveri paydalanıldı. Basqa da’stu’riy o’nimlerden o’zgeshelengen halda (WAMP (http://www.wampserver.com), LAMP (http://hosting. agava.ru/vps/lamp. shtml), Denwer (http://www.denwer.ru]) XAMPP to’mendegi qolaylıqlarg’a iye:
32 razryadlı barlıq Microsoft (98/2000/XP/2003/Vista/7) operatsion sistemalarında islew;
Biypul bo’listiriw;
Dinamikalıq betke xızmet ko’rsetiw;
XAMPP basqa modullar menen OpenSSL ha’m PHPMyAdmindi iske qosqan halda kirisiwi;
A’piwayı interfeys.
Mag’lıwmatlardı saytta saqlaw ushın relyatsion sistemalardın’ mag’lıwmatlar bazasın basqarıw sistemaları ushın ytan’lap alıng’an. SQL (Structured Query Language) tilin paydalanıw maqsetinde mag’lıwmatlar bazasın saqlaw ha’m qayta islew tu’siniledi. Olardın’ bizge Oracle, MS SQL Server, MySQL, Firebird tu’rleri belgili. MBBSda MySQL veb saytın jaratiwda tan’lanadı. Onda to’mendegi jetiskenlikler ko’zge taslanadı.
Pulsız bo’listiriw
PHP tili menen baylanısqan joqarı tezliktegi paydalanıwda
Iyiliwshen’lik. (Ko’p kesteli u’lken tiplerde ja’rdem beredi)
Kodlardı nolden baslap jazbaw ushın ko’plegen paydalanıshılar ayrım waqıtlarda freymvorkdan paydalanadı. Islenbelerdi taxlaw ushın, waqıttı u’nemlew ushın qaytalanıwshı kodlardı qısqartıw maqsetinde paydalanıladı.
Ko’plegen belgili freymvorklar ushın PHP CakePHP (http://www.cake-php.ru), Kohana (http://kohanaframework.org), CodeIgniter (http://www.codeigniter.ru), Zend (http://www.framework. zend.com) bolıp tabıladı.
Bulardın’ barlıg’ı paydalanıwshılar ushın bag’darlang’an ha’m olardın’ ha’r biri o’zinin’ o’zlerinin’ unamlı ha’m unamsız ta’replerine iye.
Web – sayttı payda etiw ushın programmalıq qurallardı tan’lawda qolaylıqlardı tuwdıradı, sebebi ol to’mendegi qolaylıqlatg’a iye:
Pulsız paydalanıw
Hu’jjetlestiriw. Internet tarmag’ında CodeIgniter ge arnalg’an saytlar bar.
Texnikalıq ja’rdem beriw. Freymvork paydalanıwına forumlarda sorawlar beriw.
O’nimdarlıq. Onın’ tiykarg’I yadrosı onsha u’lken bolmag’an kitapxananı talap etedi.
Shablon deb Web hujjetdin’ bir neshe bette paydalanatug’un bo’legin aytamiz. Eger shablonda informatsiya yamasa bezek o’zgerse sayttin’ tez modifikatsiyalaniwinda ja’redem beredi ha’m bul shablonda paydalanilatug’un ha’mme betde o’zin ko’rsetedi.
A’dette bo’lek shablonda header bettin’ shapkasin ajratadi, al basqa shablonda sayttin’ to’mengi bo’limin footer joqarg’i bo’liminde : suwret orini catalog, izlew (поиск) formasi avtorizatsiya formasi, satip aliwshi (покупатель) sebeti (корзина) ha’m bas betke, kontaktli informatsiya betine jiberiw to’mengi bo’liminde jalg’awshi informatsiyag’a jiberiw jaylasqan.
HTML standartlarina saykes betler (DOCTYPE) hujjetlerdin’ turleri quramin aniqlawi kerek DOCTYPE web bet HTML versiyasin sintaksisti tekseriw ushin eskertedi.
Doctypedegi ko’rsetilgen har qiyli variantlar web betinde har turli variantlarda ko’rinedi.
Solay etip web betlerdin’ kodinin’ jaziliwi standartlardin’ ko’rsetiliwinen baslanadi:
! DOCTYPE html PUBLIC "- // W3C // DTD XHTML 1.0 Transitional // EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional. dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml">
Saytda informatsiyanin’ durislig’ina erisiw ushin to’mendegi qatardi jaziw kerek
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8" />