2-lekciya

Java programmalastırıw tili. API, JDK hám IDE haqqında túsinikler. Javada ápiwayı programma dúziw, kompilyaciya qılıw hám orınlaw

Joba:

1.Java programmalastırıw tili

2.API, JDK hám IDE haqqında túsinikler

3.Ápiwayı Java programması dúziw, kompilyaciyalaw hám orınlaw

4.Programmalastırıwdaǵı qáteler

5.Konsoldan maǵlıwmatlardı oqıw

</TITUNF></PI></PROGRAMMALASTIRIW></A.B.ORINBAEV>

Java programmalastırıw tili

Java programmalastırıw tili Sun Microsystems kompaniyasında James Gosling basshılıǵındaǵı komanda tárepinen 1991-jıl islep shıǵılǵan. 2010-jılı Sun Microsystems ti Oracle kompaniyası satıp aldı. Java tiliniń dáslepki atı Oak (dub) bolǵan. Java dáslep paydalanıwshı elektron priborlarındaǵı chiplerge programma dúziw maqsetinde islep shıǵılǵan. 1995-jılǵa kelip atı Java etip ózgertilgen.

Jaratıwshılarınıń tastıyqlawınsha Java tómendegi qásiyetlerge iye: ápiwayı, obyektke, baǵdarlanǵan, bólistirilgen, interpretaciyalantuǵın, shıdamlı (turaqlı), qáwipsiz, arxitekturalardan ǵárezsiz, mashinalardan ǵárezsiz, joqarı ónimdarlı, kóp aǵımlı, dinamikalıq.

Búgingi kúnde Java jumıs stolı kompyuterleri, mobil qurılmalar hámde hár túrli serverlerdegi platformalar ushın da óz aldına programmalar islep shıǵıw ushın paydalanıladı. Mars planetasında paydalanılǵan ózi júriwshi mashinanı basqarıw hám onıń menen baylanıs jasawshı kodlar da Java tilinde jaratılǵan.

</TITUNF></PI></PROGRAMMALASTIRIW></A.B.ORINBAEV>

Java virtual mashina

Java hár qanday platformalarda isley alatuǵın etip islep shıǵılǵan. Java kodtı bir márte jazılıp derek programma mashina tili kodınıń arnawlı túri bolǵan baytkod qa kompilyaciya etiledi. Al baytkod bolsa JVM (Java Virtual Machine) bar bolǵan barlıq kompyuterde isleydi. JVM bul Java baytkodın awdaramalawshı programma.

2.1-súwret

</TITUNF></PI></PROGRAMMALASTIRIW></A.B.ORINBAEV>

API, JDK hám IDE haqqında túsinikler

Java sintaksisi Java tili specifikaciyası ishinde anıqlanǵan, al Java kitapxanası bolsa Java API ishinde anıqlanǵan. JDK bul Java programmaların islep shıǵıw hám basqarıw ushın islengen programma. IDE bul programmalardı tez islep shıǵıw ushın integrallasqan islep shıǵıw ortalıǵı.

Kompyuter tilleriniń, olardan paydalanıw ushın qatań qaǵıydaları bar. Eger siz programmanı jazıwda usı qaǵıydalarǵa ámel qılmasańız, kompyuter siziń programmańızdı túsinbeydi. Java tiliniń specifikaciyası hám Java ámeliy programmalarınıń interfeysi (API – application program interface) Java standartların belgilep beredi.

Java tiliniń specifikaciyası (ózine tánligi) - bul Java programmalastırıw tiliniń sintaksisi hám semantikasın óz ishine alıwshı tildiń texnikalıq anıqlaması esaplanadı.

Java tiliniń specifikaciyası turaqlı qalmaqta, al API ele keńeymekte. API (application program interface) – Java programmaların jaratıw ushın aldınnan anıqlanǵan klassalar hám interfeyslerdi óz ishine qamtıydı.

</TITUNF></PI></PROGRAMMALASTIRIW></A.B.ORINBAEV>

API, JDK hám IDE haqqında túsinikler

Java Development Toolkit (JDK) – (Java islep shıǵıw Instrumentler komplekti) bul Java programmaların jaratıw hám testlew ushın arnawlı programmalardı óz

ishine aladı.

Java programmaların tez súwretlerde jaratıw ushın búgingi kúnde JDK menen birge

IDE (Integrated Development Environment – Integrallasqan islep shıǵıw

ortalıǵı) isletiledi. IDE ge mısallar retinde – NetBeans, Eclipse, Jbuilder hám

Intellij Idea siyaqlı ortalıqlardı keltirip ótiwimiz múmkin. IDE programmanı redaktorlaw, kompilyaciyalaw, islep shıǵıw, programmadaǵı defektlerdi tabıw hám

saplastırıw hámde onlayn járdem alıwdı ámelge asıra aladı.

</TITUNF></PI></PROGRAMMALASTIRIW></A.B.ORINBAEV>

Javada ápiwayı programma dúziw, kompilyaciya qılıw hám orınlaw

Ápiwayı programma dúziw. Java programması klassta jaylasqan main metodın orınlawdan baslanadı. Keliń endi konsol rejiminde “Javaga xosh keldiniz!” xabarın shıǵarıwshı ápiwayı programma kodın talqılaymız

Nátiyje:

Javag'a xosh keldin'iz!

2.2-súwret

</TITUNF></PI></PROGRAMMALASTIRIW></A.B.ORINBAEV>

1-qatar: klass járiyalanǵan. Hár bir Java programması keminde bir klassqa iye bolıwı shárt. Hár bir klasstıń atı boladı. Kelisim boyınsha klass bas hárip penen jazılıwı kerek. Bul mısalda klasstıń atı Welcome.

2-qatar: tiykarǵı metod (funkciya C++) járiyalanǵan. Klass islewi ushın main atlı metodqa iye bolıwı shárt. JVM main metodın shaqırıw arqalı programmanı orınlaydı.

Metod – bul operatorlardı óz ishine alıwshi konstrukciya. Bul mısaldaǵı main metodı

System.out.println ańlatpasın óz ishine alǵan. Bul ańlatpa ekranǵa “Javaga xosh keldiniz!” qatarın shıǵaradı. Javada hár bir ańlatpa (operatorlar) noqatlı útir (;) menen juwmaqlanadı.

Rezervlengen sózler yamasa gilt sózler kompilyator ushın arnawlı mániske iye hám olardan programmada basqa maqsetlerde paydalana almaymız (mısalı: class, public, static, void).

</TITUNF></PI></PROGRAMMALASTIRIW></A.B.ORINBAEV>

3-qatar: kommentariya (túsindirme). Kommentariyada programma ne haqqında hám ne isleytuǵınlıǵı túsindiriledi. Kommentariyalar programmistlerge óz-ara baylanıs hám programmanı jaqsı túsiniwde járdemlesedi. Olar programmalıq ańlatpalar bolmaǵanlıǵı ushın olardı kompilyator oqımaydı. Javada bir qatarlı (//) hámde kóp qatarlı (/*…*/) kommentariyalar bar.

Figuralı qawıslar programmanıń komponentlerin óz ishine alǵan bloklardı jaratadı. Javada hár bir blok ashılıwshı figuralı qawıs ({) penen ashılıp jabılıwshı figuralı qawıs penen jabıladı (}). Hár bir klasstıń maǵlıwmatlar hám metodlardı óz ishine alǵan klass blokı boladı. Hár bir metodtıń óz ishine ańlatpalardı alǵan metod blokı boladı. Bloklar ishpe-ish ashılıwı da múmkin.

Másláhat. Ashılǵan figuralı qawıs álbette jabılıwı kerek. Sonıń ushın qashan figuralı qawıs ashsanız dárhal jabıwshı figuralı qawıstı da salıwǵa ádetleniń. Kóplep Java IDE lerinde figuralı qawıs ashılǵanda avtomat ráwishte jabıwshı qawıstı salıp beredi.

</TITUNF></PI></PROGRAMMALASTIRIW></A.B.ORINBAEV>

Arnawlı belgiler

Siz programmada bir neshe arnawlı belgilerdi (máselen: { }, //, ;) kórdińiz. Olar derlik barlıq programmalarda isletiledi. Tómendegi kestede olardıń paydalanılıwı keltirilgen:

Simvol	Atı	Isletiliwi
{}	Ashılıwshı hám jabılıwshı figuralı	Ańlatpalardı qorshap alıwshı bloktı
	qawıs	bildiredi
()	Ashılıwshı hám jabılıwshı qawıs	Metodlar menen isletiledi
[]	Ashılıwshı hám jabılıwshı kvadrat	Massivti bildiredi
	qawıs
//	Qos slesh	Kommentariya qatarı bası
“ ”	Ashılıwshı hám jabılıwshı tırnaqsha	Qarardı óz ishine aladı
;	Noqatlı útir	Ańlatpanıń aqırın bildiredi

</TITUNF></PI></PROGRAMMALASTIRIW></A.B.ORINBAEV>

2.2-súwrettegi programma kodı tek ǵana bir xabardı ekranǵa shıǵaradı. Siz túsinip alsańız bir neshe xabarlardı ekranǵa shıǵarıw júdá ańsat. Máselen 2.3-súwrette ekranǵa úsh xabar shıǵarıwshı programmanıń kodı kórsetilgen:

2.3-súwret

</TITUNF></PI></PROGRAMMALASTIRIW></A.B.ORINBAEV>