7-AMELIY SABAQ
CIKL OPERATORLAR. WHILE (SHÁRTI ALDÍNNAN KELIWSHI) HÁM DO WHILE (SHÁRTI KEYNINEN KELIWSHI) OPERATORLARÍ.
1) while ciklı.
Bul ciklde shárti aldınnan qoyıladı. Eger shárt ras bolsa cikl denesi orınlanadı. Keri jaǵdayda cikl toqtap, keyingi adımǵa ótedi.
while (shárt)
{
cikl denesi
}
1 den n ge shekemgi sanlar summasın (qosındısın) tabıw ushın hár bir adımda gezektegi sandı qosıp barıw ushın i ózgeriwshini járiyalaymız.
#include <iostream> using namespace std; int main() {
|
int s = 0, i = 1, n; |
|
cout<<"n="; cin>>n; |
|
while (i <= n) { |
|
s += i; i++; } |
|
cout<<"s="<<s; |
} |
Nátiyjesi: |
|
Programma kodın bir basqıshtan qarastıramız. Bizge bizge úsh ózgeriwshi kerek. Birinshi ózgeriwshi n sanı, ekinshi ózgeriwshi sanaw ushın qollanılatuǵın i ózgeriwshisi, úshinshi summanıń mánisin saqlaw ushın s ózgeriwshi. Cikldı baslawdan aldın summanıń mánisin nolge teńeymiz, sonda oǵan qandayda bir sandı birinshi ret qosqanımızda ózi payda boladı. i ózgeriwshiniń dáslepki mánisin 1 ge teńeymiz, óytkeni 1 den baslap summaǵa qosıp barıwımız kerek. Eger i≤n shárt orınlansa, ol jaǵdayda i di summaǵa qosamız (s+=i bul s=s+i diń qısqasha jazılıwı) hám i-diń mánisi orqalı arttıramız (i++ bul inkrement).
Anıqlama. Increment operatorı operand mánisin 1-ge arttırıw ushın paydalanıladı, al Decrement operatorı operand mánisin 1-ge azaytıw ushın qollanıladı.
Sheksiz cikl.
while járdeminde sheksiz cikl payda etiw ushın shárt ańlatpaǵa bárqulla ras mánis qabıl etken logikalıq ańlatpa, ózgeriwshi yamasa ras konstanta mánisin jazıwımız múmkin.
while (1) { cout<<"Sheksiz cilkl\n"; }
2) do while sikli.
do while cikli while cikline uqsas, ayırmashılıǵı cikl aqırında tekseriledi hám shárt orınlansın yamasa orınlanbasın keminde bir ret (1-cikl) cikl orınlanadı.
1 den n ge deyingi sanlar qosındısı tómendegishe jazıladı:
#include <iostream> using namespace std;
int main() { int s = 0, i = 1, n; cout<<"n="; cin>>n;
do { s += i; i++; } while (i <= n); cout<<"s="<<s; }
Bul ciklda i ózgeriwshiniń mánisi qanday bolıwına qaramastan, cikl bir márte aylanadı. Bul cikldı sandı kiritiwde onıń durıslıǵın tekseriw hám durıs kiritilmegenge shekem kiritiwdi dawam etiw ushın paydalanıwımız múmkin. Máselen joqarıdaǵı máselemizde n sanı natural bolıwı kerek, eger natural san kiritilmese jáne kiritiwdi soraw kerek:
do { cout<<"n="; cin>>n; }while (n < 1);