Дарис / Дәріс 15
.docДәріс 15. ЭЕМ құрылғыларын программалық басқару элементтері
Компьютер өте маңызды бөлімімен келеді , дәл осылай жүйелік блокта құрылғылар орналасады, және олсыз ЭВМ жұмыс жасамайды. Жүйелік блок дене үлгісі арнайы компьютер түріне тәуелді болады, жүйелік блокта қондырғыны орналастыру және қондырылған компоненттерінің санын анықтайды. Столға қоятын арнайы компьютерлердің ең көп таралған түрі столға қоятын ( desktop ) немесе мұнара түрінде ( tower ) келеді. Жүйелік блок ішінде келесі міндетті компоненттер орналасқан, компьютер жұмыс қамтамасыз етуші: жүйелік плата; микропроцессор; компьютер жады; жүйелік шина; электрондық схемалардың терімі; электр коректену одағы; индикация панелі; порттар және кеңейту слотысы; кеңейту платалары; сыртқы жад. Компьютер аппараттық негізі жүйелік плата болып, онда микросхемалар - орталық процессор және ішкі жадты орналасқан . Жүйелік плата жұмыс жасау шарттары және арнайы компьютер негізгі құрама бөлімдерінің байланысын қамсыздандырады . Нақ жүйелік платада жүйелік сағаттары орналасқан, олар операциялардың орындалу жылдамдығын анықтайды. Жылдамдық мегагерцпен өлшенеді (1МГц-1 млн тактілі секундқа бірдей). Жүйелік сағаттар жүйелік плата компоненттердің көпшілік жұмысын үйлестіреді. Жүйелік плата және кеңейту слоттары замандас арнайы компьютер құру архитектура принцибын қамсыздандырады. Слот бұл разьем болып онда жүйелік плата орналасады. Кеңейту слоттары барлық құрылғы сияқты жүйелік платада арнайы компьютер анықтап қарауға рұқсат етеді, модификациялауға болады. Кеңейту платалары компьютер мүмкіншіліктерінің кеңейту слотында құру жолымен жүзеге асады. Кеңейту плата әртүрлі микросхемалардан құрастырылған. Кеңейту плата разьемы жүйелік блокпен кабель арқылы қосылады. Ең көп таралған платаларға видеокарты, желілі адаптерлер, дыбысты карталар жатады.
Жүйелік плата.
Компьютердің ең өзектісі бұл жүйелік платалар. Олар бірнеше нұсқада шығарылады. Олар өлшемдерімен және форумфакторларымен ерекшеленеді. Жүйелік платаның негізгі форумфакторлары : 1)ATX 2)Micro ATX 3)Flex ATX 4)NLX 5)WTX ATX-Спецификациясы Intel фирмасының 1925 жылы шілде айында шығарылды. ATX конструкциясы Baby AT және LNT, LPX-тің жаңартылған стандартты түрі. Оның ерекшелігі разьемдарының 2-панелінде, жүйелік платаның ұзындығы 6,25 дюим, биіктігі 1.75 дюим. Сыртқы разьемды яғни жүйелік платадағы кабельдерді қолданбауға әкеледі. Micro ATX 1997 жылы желтоқсанда ең бірінші Micro ATX форумфакторы құрылды. Micro ATX және ATXфорумфакторларының ерекшелігі: 1) Ұзындығының қысқартылуы 244мм ( 305 дюим) 2) Разьемдарының саны мен блок питанияның қысқартылуы Flex ATX 1999 жылы Micro ATX спецификациясына енгізулер енгізіліп Flex ATX пайда болды. Flex ATX форумфакторы жүйелік платадағы өлшем ұзындығы 299 мм-ге, биіктігі 191 мм-ге кішірейтілді. Micro ATX-тің ерекшелігі Socket ұяшығының типін қолданды. NLX-1996 жылы өараша айында жүйелік платаның форумфакторы шығарылды. Ал 1999 жылы ақпан айында WTX форумфакторының толық түрі шығарылды. WTX форумфакторының негізгі қасиеттері: 1) 32-64 разрядты Intel процессорын қолдайды. 2) Екі процессордың жүйелерін қолдайды. 3) Flex-Slot адаптерін қолдайды.
Бейнекарта.
Бейне карта монитормен бiрiгiп дербес компьютердiң iшкi бейнесiн құрайды. Қазiргi кезде орнату таңдауына байланысты еркiн экран шешуiн (640x480, 800x600,1024x768,1152x864; 1280x1024 нүктелер) таңдау арқылы 16.7 миллион түстi қамтамасыз ететiн SVGA видеоадаптерi қолданылады. Экран шешуi iшкiвидеожүйенiң ең маңызды параметрлерiнiң бiрi. Неғұрлым ол жоғары болған сайын, соғұрлым экранда көп ақпаратты бейнелеуге болады, бiрақ әр нүктенiң өлшемi кiшi,яғни бейнеленген элемент өлшемi кiшi болады. Таким образом, для каждого размера монитора существует свое оптимальное разрешение экрана, которое должен обеспечивать видеоадаптер . Көптеген қолданбалы программалар 800x600 экран шешуiне негiзделген. Сондықтан кең тараған монитор өлшемi 15 дюймдi құрайды. Түстiк шешулер (түс тұнықтығы) экранның әрбiр нүктесi қабылдайтын түстер санын анықтайды. Экран шешуiне және түс тұнықтығына тәуелдi қажеттi видеожады көлемiн келесi формуламен есептеуге болады:
P=((m•n)•b)/8,
Р - видеоадаптердiң қажеттi жады көлемi; m - көлденең экран шешуi (нүктелер); n - тiк экран шешуi (нүктелер); b - түстi кодтау разрядтылығы (бит). Бейне жылдамдық- компьютердiң негiзгi процессорында бейне тұрғызу бойынша кейбiр операциялар математикалық есептеулердi жүргiзбей, аппаратты жолмен -видео жылдамдатқыш микросхемаларында деректердi өңдеудi орындауға болатын видеоадаптердiң негiзгi қасиеттерiнiң бiрi.
Дыбыстық карта
Дыбыстық карта дербес компьютердің ең соңғы өңдеулерініің бірі. Ол аналық тақшаның слотына жасырын карта ретінде жалғанып, дыбыс, музыка сияқты операцияларды өңдеуде қолданылады. Дыбыс дыбыстық картаның шығысына жалғанатын дыбыстық колонкалар арқылы ойнатылады. Арнайы жалғастырушы тетік дыбыстық сигналды сыртқы үдеткішке жіберуге мүмкіндік береді. Сөзді немесе музыканы жазуға болатын және кейін қолдану және өңдеуге болатындай қатқыл дискке сақтауға болатын микрофонға арналған разьем бар. Дыбыстық картаның негізгі параметрі сигналдарды аналогті пішімнен цифрлі және керісінше аудару үшін қолданылатын, биттер санын анықтайтын разрядтылық болып табылады. Неғұрлым разрядтылық жоғары болса, соғұрлым цифрлеуге байланысты қателік аз, соғұрлым дыбысталу сапасы жоғары..