1. Бірінші текті rc-тізбегіндегі өтпелі процестер

R, C тізбегін тұрақты кернеуге қосқан кезде ,индуктивтегі ток алғашқыда нолге тең, себебі индуктивтегі ток секірмелі өзгермейді.

I_C(t) = i_Cерсіз + i_Cеркін , өйткені коммутацияға дейінгі ток i_C(0 ) =0.

;

ТАПСЫРМА 3. Бірінші текті тізбектегі өтпелі үдерісті талдауды орындау қажет. Тізбектің схемасы 1 суретте қорытылған түрде бейнеленген. Бастапқы шарттар нольдік.

1 Сурет

Зерттеу алдында, кестедегі информацияны қолданып, тізбектің схемасын құрастыру қажет. 3 – кесте

Нұсқа	E [B]	R [кОм]	L [мГн]	C [мкФ]	Анықтала-тын шамалар
22	140	R1=R6=R7=3,1	L5=2,1	-	i3(t); u5(t)

Қорытынды:

Бірінші ретті тізбектердегі өтпелі процестер мынадай рет бойынша орындалады:

1. Тізбекті момент кезінде талдаймыз (t=0- болған кезде) және бастапқы тәуелсіз шартты – кернеуді uС(0) анықтаймыз.

2. Ерікті және мәжбүрлеуші кернеулердің қосындысын табамыз:

3. Содан соң t =0+ болғандағы тізбекті қарастырамыз және ізделініп отырған кернеудің бастапқы мәнін табамыз. Бұл кездегі жағдайда сыйымдылықты кернеу көзімен uС(0) ауыстырамыз.

4. .Егер тізбекке тұрақты ток немесе кернеу көзі әсер ететін болса, онда сыйымдылық элементі жалғанған қысқыштарды ажыратамыз (үземіз). Және коммутациядан кейінгі сипаттамалық теңдеуін жазып отырып,мәнін шешеміз:

5. Осыдан кейін ізделініп отырған сыйымдылықтағы кернеуді және токты есептеп табамыз.

6. Сыйымдылықтағы кернеу мен токка қатысты график тұрғызамыз.

Жалпы, өтпелі процесс аса тез өтеді, сонда да болса оны зерттеп білу, меңгеру өте қажет , себебі ол тізбектің жеке бөлігіндегі кернеудің ұлғаюына әкеліп, ол құрылғы оқшауламасы үшін қауіпті болуы да мүмкін, сондай-ақ ток амплитудасының ұлғаюына да әсерін туғызады, олар орныққан периодты процестегі ток амплитудасынан ондаған есе артып кетуі де мүмкін.

Қарастырылған классикалық әдіс негізінен дифференциалдық теңдеулерді шешуге бағытталған. Бұл әдістің қиындығы, жалпы жағдайда бірнеше рет алгебралық теңдеулер жүйелерін шешіп, бастапқы шарттылық бойынша интеграл тұрақтыларын анықтау және функцияның бастапқы мәндерін ,туындыларын табу болып табылады. Дифференциалдық теңдеулердің дәрежесінің ұлғаюы тізбектің күрделі болуына байланысты болады. Операторлық әдісімен есептегенде контурлық токтар немесе түйінді потенциалдар әдісін қолдануға болады. Теңдеулер жүйесінен матрица құрастырғанда, крамер әдісін пайдаланып шештім.

Пайдаланған әдебиеттер тізімі:

1) « Өтпелі процестер » Балабатыров С.Б.1994

2) « Теория линейных электрических цепей » Лосев А. К. М.:Высшая математика,1987

3) « Электротехниканың теориялық негіздері » Балабатыров С., Қожаспаев Н., Балабатыров А.2001

4) « Общая электротехника » Блажкин А.Т.,1986

5) « Теоретические основы электротехники » Бессонов Л.А., Высшая школа,1978

6) « Основы теории цепей » Зевеке Г.В.,Конкин Н.А.,Нетушил А.В., Страхов С.В. М.:Энергия,1975