ETKS9kaz

§ 21. Негізгі агрегаттарға қызмет көрсету аймағынан тыс орналасқан жылу-желілі бойлерлі қондырғылардың машинисі

Жұмыс сипаттамасы. Жылу-желілі бойлерлі қондырғылардың тоқтаусыз жұмысын қамтамасыз ету. Температураны, қысымды, желілі су мен буды реттеу.

Желілі жəне конденсатты сорғылардың жұмысын бақылау. Жылу тəсімдерінде ауыстырып қосу операцияларын орындау. Жабдықтың жұмысында ақаулықтарды анықтау жəне жою. Апат жағдайларды жою. Жедел құжаттарды жүргізу.

Білуге тиіс: белгіленген жабдықтың құрылғысы жəне жұмыс принципі; жылуландыру қондырғысының жылу тəсімі; жұмыс кестесі жəне тұтынушылардың жылу режимі; бақылау-өлшеу аспаптары мен реттегіштердің міндеті жəне жұмыс принципі; жылу техникасы бойынша қарапайым мəліметтер.

қондырғының жылу өнімділігі,	біліктілік тобы
Гкал/с	ІІ
20-ға дейін
20-дан жоғары	ІІІ

§ 22. Отын түсіргіштің машинисі V біліктілік тобы

Жұмыс сипаттамасы. Барлық жүйедегі отын түсіруді (вагонға аудару) басқару жəне олардың қалыпты жұмысын қамтамасыз ету. Вагонның сүйену қабырғасына жақындауын жəне отын түсіргіштің қыспа құрылғыларын бақылау. Отынның вагондардан уақытында түсірілуін жəне оның тоқтаусыз берілуін бақылау. Ағымдағы жөндеуді жүргізу жəне отын түсіргішті күрделі жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылғысы, жұмыс принципі жəне пайдалану сипаттамасы; вагондардың түрлері жəне олардың құрылғысы; отын түсіргіштің жұмысында ақаулықтарды жою тəсілдері; отынның сипаттамасы; майлау материалдардың сорты жəне оларды қолдану.

Отын түсіргіш машинисінің басшылығында жұмыс істейтін машинисті бір топқа төмен тарифтеу.

§ 23. Қазандарды басқарудың орталық жылу қалқанының машинисі

Жұмыс сипаттамасы. Қазандарды басқарудың орталық жылу қалқандарынан қазандарға пайдалану қызметін көрсету жəне оларды үнемді əрі апатсыз жұмыстармен қамтамасыз ету. Қазандардың жұмыс режимін жүргізу. Жылу тəсімдерінде қосу, тоқтату, сынау престеу жəне ауыстырып

151

қосу операцияларын орындау. Бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштерін жəне автоматты реттеуіштер мен сигнализацияның жұмысын қадағалау. Апат жағдайларды жою. Жабдықтың жұмысында ақаулықтарды анықтау жəне оларды жою үшін шаралар қабылдау. Жабдықты жөндеуге шығару үшін операциялар орындау. Бағынышты персоналдың жұмысын басқару. Жедел құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: қазанның жəне қосымша жабдықтың құрылғысы, жұмыс принципі жəне техникалық сипаттамасы; қазан қондырғыларының жылу тəсімдері жəне жылу жəне электр энергия өндірісінің технологиялық процесі; су мен бу сапасының нормалары; бақылау-өлшеу аспаптарының жұмыс принципі жəне жылуды бақылау мен автоматиканың принципті тəсімдері; қазан агрегаттары параметрлерінің жіберілетін ақаулықтары; қолданылатын отынның қасиеті жəне оның жану өнімдері; қазан агрегаты жұмысының техникалық-экономикалық көрсеткіштері; жылу техникасының, механика мен электр техниканың негіздері.

		Қазанның бу өндірісі, т/с
	қатты отын		сұйық жəне газ секілді отын		Біліктілік
	будың қысымы	будың қысымы	будың қысымы	будың қысымы
					тобы
	60 кгс/см² дейін	60 кгс/см²	60 кгс/см² дейін	60 кгс/см²
		жоғары		жоғары
	30-ға дейін	-	50-ге дейін	-	ІІІ
	30-дан жоғары	-	50-ден жоғары	100-ге дейін	ІV
	100-ге дейін	-	170-ке дейін	-
	100-ден жоғары	100-ге дейін	-	-
		100-ден жоғары	170-тен жоғары	100-ден жоғары	V
		300-ге дейін	-	300-ге дейін
		300-ден жоғары	-	300-ден жоғары	VІ
			-	-	VІІ

§ 24. Бу турбиналарын басқарудың орталық жылу қалқанының машинисі

Жұмыс сипаттамасы. Бу турбиналарын басқарудың орталық жылу қалқанынан бу турбиналарына пайдалану қызметін көрсету жəне олардың апатсыз жəне үнемді жұмысын қамтамасыз ету. Турбина жұмысының режимін жүргізу. Жабдықтарды қосу, тоқтату, престеу, сынау, турбиналардың жылу тəсімдерінде ауыстырып қосу операцияларын орындау. Жабдықты жөндеуге шығару. Бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштерін жəне автоматты реттеуіштердің жұмысын қадағалау. Негізгі жəне қосымша жабдықтардың жұмысында ақаулықтарды анықтау жəне жою. Апат жағдайларды жою. Жедел құжаттарды жүргізу.

Білуге тиіс: турбинаның жəне қосымша жабдықтардың құрылғысы, жұмыс принципі жəне техникалық сипаттамасы, жылу жəне электр энергиясы өндірісінің жылу тəсімдері жəне технологиялық процестері; автоматты реттеуіштердің, бақылау-өлшеу аспаптарының, жылу

152

қорғағыштар мен сигнализацияның жұмыс принципі; жылуды бақылау жəне автоматиканың принципті тəсімдері; бу, су, турбина майы мен конденсат сапасының нормалары; параметрлердің жіберілетін ақаулықтары; турбина жұмысының техникалық-экономикалық көрсеткіштері; жылу техникасының, механика мен электр техникасының негіздерін

Турбинаның типі мен қуаты, мың кВт
конденсациялы	өндірісті жəне	қысымға қарсы	Біліктілік тобы
	жылуландыруды
	таңдаумен	25-ке дейін
10-ға дейін	7-ге дейін		ІІІ
10-нан 40-қа дейін	7-ден 20-ға дейін	25-тен 50-ге дейін	ІV
40-тан 60-қа дейін	20-дан 45-ке дейін	50-ден жоғары	V
60-тан 130-ға дейін	45-тен 130-ға дейін	-	VІ

§ 25. Энергоблок машинисі

Жұмыс сипаттамасы. Энергоблокқа пайдалану қызметін көрсету жəне апатсыз əрі үнемді жұмысты қамтамасыз ету. Блоктың жұмыс режимін жүргізу. Жылу тəсімдерінде энергоблок жабдықтарын қосу, тоқтату, сынау, престеу, ауыстырып қосу, турбогенераторды қосу жəне сөндіру, энергоблоктың өзіне қажетті электр жабдықтарының қоректендіруін негізгіден резервке жəне керісінше қосуды жүргізу операцияларын орындау. Бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштерін, автоматты реттеуіштердің, сигнализацияның жұмысын бақылау. Жабдықтың жұмысында ақаулықтарды анықтау жəне жою. Апат жағдайларды жою. Жедел құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: қазанның, генератордың жəне трансформатордың, қосымша жабдықтардың құрылғысы, жұмыс принципін жəне техникалық сипаттамасы; жылу жəне электр энергиясы өндірісінің жылу тəсімі жəне технологиялық процесі; энергоблок жүктемесінің режимі; генератордың жəне блоктың жеке қажеттілігіндегі принципті электр тəсімі; параметрлердің жіберілетін ақаулықтары; энергоблок жабдығы жұмысының техникалықэкономикалық көрсеткіші; электр техниканың, механиканың, су дайындаудың негіздері.

энергоблоктың қуаты, мың кВт	біліктілік тобы
130-дан 240-қа дейін	VІІ
240-тан жоғары	VІІ*

*Айлық тарифтік ставка тиісті қаулымен белгіленеді.

§26. Автоматты отын беріп тұрушы моторшы

Жұмыс сипаттамасы. Отын беруді басқарудың қалқанынан жабдықты басқару. Отын берудің экономикалық режимін қамтамасыз ету. Апат жағдайларды жою. Жедел құжаттаманы жүргізу.

153

Білуге тиіс: жабдықтың құрылғысы, жұмыс принципі; отын берудің тəсімі; автоматика мен блоктаудың жұмыс принципі; өлшеу аспаптары жəне басқару қалқанының сигнализациясы орнату орны мен міндетін; отынның түрлері мен маркалары; электр техника бойынша қарапайым мəліметтер.

отын берудің өнімділігі, т/с	біліктілік тобы
100-ге дейін	ІІІ
100-ден жоғары	ІV

§27. Багерлі (шламды) сорғы моторшысы

ІІІбіліктілік тобы

Жұмыс сипаттамасы. Күл үйіндісіне күл-су пульпасын қайта айдау бойынша орталықтан тепкіш сорғылармен жəне гидроағында аппараттармен жабдықталған багерлі (шламды) сорғыларға қызмет көрсету. Қабылдау камерасында су деңгейін реттеу. Сорғы жабдықтарының жұмысында ақаулықтарды анықтау жəне оларды жоюға қатысу. Сорғы тəсімдерінде қосу, тоқтату жəне ауыстырып қосу операцияларын орындау. Апат жағдайларды жою. Жедел құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: орталықтан тепкіш сорғылардың жəне гидроағынды аппараттардың құрылғысы жəне жұмыс принципі; сорғылардың жəне оған қосылған жетектердің техникалық сипаттамасы; сорғылардың жіберілетін жүктемелері; сору жəне айдамалау құбырларының тəсімі; арматуралар мен бақылау-өлшеу аспаптарының орналасуы жəне міндеті; қож бен күлдің негізгі қасиеті.

§ 28. Электр станциясы жабдықтарының сыртқы қабатын механикалық тазалау моторшысы

ІІ біліктілік тобы

Жұмыс сипаттамасы. Электр станциялардың өндіріс орындарында орналасқан жабдықтардың сыртқы қабатындағы шаңды ылғалдап тазалау машинасының көмегімен, гидрошаю жəне т.б. қолданумен тазалау. Тазалаудың механикалық құралдарын тазалау, жуу, майлау жəне престеу.

Білуге тиіс: тазалаудың механикалық құралдарының құрылғысы мен жұмыс принципі; жабдықтардың орнын жəне оларды тазалау ережесі

§ 29. Отын беріп тұрушы моторшы

Жұмыс сипаттамасы. Қызмет көрсетілетін механизмдердің: конвейерлердің, транспортерлердің, отын қоректендіргіштердің, екшеуіштердің, элеваторлардың, бытыра ағынды қондырғылардың, иірліктердің, скреперлердің, скиптердің, эксгаустерлердің, тозаң сүзгілерінің, фуникулерлердің жəне т.б. тоқтаусыз жұмысын қамтамасыз ету. Механизмдердің қосу, тоқтату жəне отынды беруді бақылау. Механизмдердің жұмысында ақаулықтарды анықтау. Ұсақ ақауларды жою.

154

Қызмет көрсетілетін механизмдерді тазалау жəне майлау. Өндіріс орындарын тазалау.

Білуге тиіс: жабдықтардың құрылғысы, жұмыс принципі, техникалық сипаттамасы; отын беру сұлбасы жəне орнатылған сигнализация; механизмнің жұмысында ақаулықтарды жою тəсілдері; майлау материалдарының түрі жəне олардың қолдануы; отынның түрлері мен маркалары; электр техника мен механика бойынша қарапайым мəліметтер.

отын берудің өнімділігі, т/с	біліктілік тобы
100-ге дейін	ІІ
100-ден жоғары	ІІІ

§30. Қазандарды үрлеуші-қождан ажыратушы

ІІІбіліктілік тобы

Жұмыс сипаттамасы. Қазанның қызған қабатын суыту, тазалау қождан ажырату. Шұңқыршаларды күлден тазалау, бытыра ағынды қондырғылардың бункерлеріне бытыраны қосу, қызған қабатын суытуды жəне бытыра ағында қондырғылардың жұмысын бақылау. Бытыра ағынды қондырғыларды дайындау, қосу жəне тоқтату. Апат жағдайларды жоюға қатысу.

Білуге тиіс: салқындатқыш аппараттардың, бытыра ағынды қондырғылардың құрылғысы, міндетін жəне жұмыс принципі; қазанның принципті құрылғысы мен қызу қабатының орналасуы; салқындатқыш аппараттарды орнату орны; қож бен күлдің негізгі қасиеттері.

§31. Гидрокүл шығарудың жəне күл үйіндісінің тас жолын қараушы

ІІбіліктілік тобы

Жұмыс сипаттамасы. Күл құбырлары мен күл үйіндісінің жағдайын тексеру. Гидрокүл шығару тас жолын ауыстырып қосу, су айдау құдықтарына шандорларды орнатуға жəне алуға қатысу. Бөгеттердің көтерілуін есепке алу жөніндегі құжаттаманы жүргізу. Апат жағдайларды жаюға қатысу.

Білуге тиіс: күл үйіндісінің, күл құбырларының, су құбырлары мен арналардың құрылғысы жəне тəсімі; күл құбырларының тəсімін бөлшектеу жəне құрастыру тəсілдері; шығырлардың құрылғысы; слесарь ісінің негіздері.

§ 32. Гидро құрылыстарды қараушы-пьезометрисші

Жұмыс сипаттамасы. Гидротехникалық ғимараттардың техникалық жағдайын бақылау. Суөлшеуіш посттар бойынша судың температурасын жəне деңгейін, сүзгілерде деңгейлердің құламасын өлшеу. Пьезометрлерді, маяктарды, шектеу қоятын жəне тиым салатын белгілерді, плакаттарды жəне

155

т.б., келтіруші жəне құюшы жүйелерді, метрологиялық жағдайларды қадағалау.

Білуге тиіс: барлық белгілердің орналасу орны, қызмет көрсетілетін аудандарындағы аспаптар мен құрылғылар; геодезияның, гидротехниканың, метрологияның қарапайым негіздері; температура, деңгей мен қысымды өлшеуге арналған аспаптардың міндеті жəне қолдану принципі; құжаттаманы жүргізу тəртібі; навигация жөнінде негізгі мəліметтер.

§ 33. Слесарь (кезекші)

Жұмыс сипаттамасы. Жылу механикалық жабдыққа жөндеу қызметін көрсету. Қызмет көрсетілетін учаске жабдығының жұмысын бақылау. Жабдық жұмысындағы ақаулықты жою. Алдын алу жөндеу жұмыстарын орындау. Жабдықтарды қосуға, тоқтатуға, апат жағдайларды жоюға қатысу. Құрал-саймандар мен аспаптардың жинақ жағдайларын ұқыпты қолдану. Жедел құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін негізгі жəне қосымша жабдықтардың құрылғысы жəне жұмыс принципі; жабдықтың жылу жəне кинематикалық тəсімі; майлау, төсейтін жəне тығыздайтын материалдардың қасиеті мен қолдану шарты; слесарь ісі; əмбебап жəне арнайы құрал-саймандарды əрі аспаптарды пайдалану ережесі; жылу техникасы мен механика жөнінде қарапайым мəліметтер.

қызмет көрсетілетін	электр станциялардың	біліктілік тобы
жабдықтар	қуаты, мың кВт
Отынды-көлікті, қазанды,	100-ге дейін	ІІІ
турбиналы, су-химиялық	100-ден жоғары	ІV
Қазан-турбиналы	100-ге дейін	ІV
	100-ден жоғары	V

§ 34. Кезекші аға электромонтер

Жұмыс сипаттамасы. Электр жабдықтарды: турбогенераторларды, трансформаторларды, тарату құрылғыларын, өзіне қажетті жабдықтарды, қорғаныш құрылғыларын пайдалануды бақылау, электр станциялардың басқаруы мен электр автоматикасын жəне оның апатсыз əрі үнемді жұмысын қамтамасыз ету. Электр жабдықтарды қосу жəне тоқтату, бас тəсім мен электр станцияның өзіне қажетті тəсімі бойынша операцияларды орындау. Генераторды сутекті салқындатудан ауа арқылы салқындатуға жəне ауа арқылы салқындатудан сутекті салқындатуға ауыстыру бойынша операцияларды жүргізу. Жүргізілген ауыстырып қосуға байланысты өзіне қажетті жедел тəсімге өзгерістер енгізу. Релелік қорғау жəне автоматиканың екінші коммутациясы тəсіміндегі операциялар. Электр жабдықтардағы ақаулықтарды жою. Қарамағындағы персоналмен бірлесіп электр станцияның электр жабдықтары мен электр тəсімдерінде апат жағдайларды

156

жою. Жабдықты жөндеуге шығару жəне персоналды жабдықтарға жөндеу жұмыстарына қолжетімділігін жүзеге асыру. Жедел құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: күрделі электр аспаптарының құрылғысы мен жұмыс принципі, айнымалы токты түзету жəне ВЧ орнату; электр жабдықтарының құрылғысы мен жұмыс принципі; электр қосылулардың тəсімі; отын жəне электр энергия өндірісінің технологиялық процесі; электр жабдықтың релелік қорғау мен автоматика тəсімі; электр техниканың, механиканың негіздерін жəне жылу техникасының қарапайым элементтері; жедел құжаттаманы жүргізу тəртібі.

турбогенертордың қуаты, мың кВт	біліктілік тобы
30-ға дейін	ІV
30-дан 130-ға дейін	V
130-дан жоғары	VІ

§ 35. Қазандықтың аға машинисі

Жұмыс сипаттамасы. Жабдықтардың апатсыз əрі үнемді жұмысын қамтамасыз ету жəне қазандық бөлімшесінің персоналдарын басқару. Жабдықтарды қосу, тоқтату, сынау, престеу, диспетчерлік кестенің өзгеруі кезінде қазандық агрегаттары арасындағы жүктемені бөлу, қазандық бөлімшесінің жылу тəсімдерінде ауыстырып қосу бойынша операцияларды орындау.Жабдықтарды жөндеуге шығару. Мазут-газ құбырларын, газ таратушы пункттерді бақылау. Кезекші персоналмен бірлесіп қазандық бөлімшесінде апат жағдайларды жою. Жабдықтың жұмысында ақаулықтарды анықтау жəне жою. Жөндеу жұмыстарына қолжетімділігн жүзеге асыру. Жедел құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: қазандық бөлімшесі жабдықтарының құрылғысы, жұмыс принципі, техникалық сипаттамасы; қазандықтың жылу тəсімі; отын алып беру жəне тозаң дайындау жүйелері; қазандықтың өзіне қажетті принципті электр тəсімі; қазандық жабдықтары жұмысының техникалық-экономикалық көрсеткіштері; су дайындаудың негіздері; жедел құжаттарды жүргізудің тəртібі.

* Айлық тарифтік ставка тиісті қаулымен (бұйрықпен) белгіленеді.

§ 36. Қазан-турбина цехының аға машинисі

Жұмыс сипаттамасы. Қазан-турбина цехының персоналдарын басқару жəне жабдықтың апатсыз əрі үнемді жұмысын қамтамасыз ету. Цехтың жабдығын қосу, тоқтату, сынау, престеу, диспетчерлік кестенің өзгеруі кезінде агрегаттар арасында жылу жəне электр жүктемелерін тарату бойынша операцияларды орындау. Цехтың жабдығына жөндеу жұмыстарына

157

қол жетімділігін жүзеге асыру. Мазут жəне газ шаруашылығының, газ тарату пунктерінің, будың сыртқы қатынастарының, конденсаттың, судың, ауаның жəне басқалардың тəсімдерінде ауыстырып қосу. Апат жағдайларды жоюға қатысу. Жабдықтың жұмысында ақаулықтарды анықтау жəне жою. Жедел құжаттарды жүргізу.

Білуге тиіс: жабдықтың құрылғысы, техникалық сипаттамасы жəне қазан-турбина цехының жылу тəсімі; электр станция жұмысының техникалық-экономикалық көрсеткіштері.

энергоблоктың қуаты, мың кВт	біліктілік тобы
130-дан 240-қа дейін	VІ*
240-тан жоғары	VІІ*

*Айлық тарифтік ставка тиісті қаулымен (бұйрықпен) белгіленеді.

§37. Турбина бөлімшесінің аға машинисі

Жұмыс сипаттамасы. Турбина бөлімшесінің персоналын басқару жəне жабдықтың апатсыз жəне үнемді жұмысын қамтамасыз ету. Жабдықты қосу, тоқтату, сынау, престеу, диспетчерлік кесте өзгерген кезде агрегаттар арасындағы электрлік жəне жылу жүктемесін бөлу бойынша операцияларды орындау.Турбина бөлімшесінің жылу тəсімдерінде ауыстырып қосу. Апат жағдайларды жоюға қатысу. Жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау жəне жою. Жабдықты жөндеуге шығару жəне жөндеу жұмыстарына қолжетімділігін жүзеге асыру. Жедел құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: турбина бөлімшесі жабдықтарының құрылғысы, жұмыс принципі жəне техникалық сипаттамасы; өзіне қажетті принципті электр тəсімі, турбина бөлімшесінің жылу тəсімі; жедел құжаттаманы жүргізу тəртібі; турбина бөлімшесі жұмысының техникалық-экономикалық көрсеткіштері; жылуды бақылау жəне автоматтаудың принципті тəсімі.

Турбинаның типі жəне қуаты, мың кВт			Біліктілік тобы
Конденсациялы	өндіріс жəне	қысымға қарсы
	жылуландыру
	іріктеумен
40-қа дейін	20-ға дейін	50-ге дейін	V
40-тан 60-қа дейін	20-дан 45-ке дейін	50-ден жоғары	VІ
60-тан жоғары	45-тен жоғары	-	VІІ

§ 38. Энергоблоктың аға машинисі

Жұмыс сипаттамасы. Энергоблоктың персоналды басқару жəне жабдықтың апатсыз əрі экономикалық жұмысын қамтамасыз ету. Энергоблок жабдықтарының жылу тəсімдерінде қосу, тоқтату, сынау, престеу, ауыстырып қосу операцияларын орындау. Апат жағдайларды жоюға қатысу. Энергоблок жабдықтарына персоналдың жөндеу жұмыстарына қол жетімділігін жүзеге асыру. Жабдық жұмыстарында ақаулықтарды анықтау жəне жою. Жедел құжаттаманы жүргізу.

158

Білуге тиіс: Энергоблок жабдығының құрылғысы, техникалық сипаттамасы жəне жылу тəсімі; энергоблок жабдықтарын су жəне қышқылды жуып шаю режимі; жедел құжаттаманы жүргізу тəртібі; қазан-турбина цехының энергетикалық жабдықтар жұмысының техникалық-экономикалық көрсеткіштері.

энергоблоктың қуаты, мың кВт	біліктілік тобы
130-дан 240-қа дейін	VІІ
240-тан жоғары	VІІ*

*Айлық тарифтік ставка тиісті қаулымен (бұйрықпен) белгіленеді.

§39. Қазан торларында отынды ысырушы

Жұмыс сипаттамасы. Қазанның оттығын жүктеу жəне ысыру. Отынның жануын реттеу. Қазанның оттығын, түтін қораптарын күлден, қождан жəне отын қалдығынан тазалау.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін қазандардың құрылғысы туралы негізгі мəліметтер; отынның негізгі түрлерінің ерекшеліктер жəне оларды қазан оттықтарында тиімді жағу тəсілдері; қазандарды тазалау жəне жуу тəсілдері.

қазанның жылу өнімділігі, Гкал/ч	біліктілік тобы
3-ке дейін	ІІ
жоғары	ІІІ

§ 40. Электр станциясын басқарудың бас қалқанының бас электромонтері

Жұмыс сипаттамасы. Жүйемен байланыс генераторларының, трансформаторларының, өзіне қажетті трансформаторлардың, босап тұрған кабельді жəне ауа желілерінің , аккумуляторлы батарейлердің, тұрақты ток жүйесінің жұмыс режимін аспаптар бойынша қадағалау жəне олардың апатсыз əрі үнемді жұмысын қамтамасыз ету. Релелік қорғау, электр автоматтау, бақылау-өлшеу аспаптарын, блинкерлердің, электр тəсімдерінің элементтерін бақылау сигнализациясының жұмысын бақылау. Берілген диспетчерлік кестеге сəйкес электр станциясы генераторының жұмыс режимін реттеу. Өзіне қажетті генераторларды, трансформаторларды жағу жəне сөндіру əрі басқару қалқанынан электр станциясының электр тəсімінде ауыстырып қосу. Апат жағдайларды жоюға қатысу. Машиналы телеграфты қадағалау. Жедел құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: электр машиналарының, релелік қорғау жəне электр автоматтаудың, электр жабдықтың, бақылау-өлшеу аспаптарының, сигнализация мен дистанциялық басқарудың құрылғысы жəне жұмыс принципі; станцияның электр тəсімі; негізгі электр жəне жылу механикасы жабдығының техникалық сипаттамасы; жылу жəне электр энергиясы

159

өндірісінің технологиялық процесі; параметрлердің жіберілетін ақаулықтары; электр техниканың негіздері.

турбогенератордың қуаты, мың кВт	біліктілік тобы
10-ға дейін	ІІІ
10-нан 60-қа дейін	ІV
60-тан 130-ға дейін	V

§ 41. Электромонтер (кезекші)

Жұмыс сипаттамасы. Кернеуі 1000 В дейінгі күшті қондырғыларға, электр сүзгілер мен жарықтандырғыш қондырғыларға қызмет көрсету. Кернеу 1000 В жоғары электр жабдықтарды жедел ауыстырып қосуға жəне генераторды сутекті салқындатудан ауамен салқындатуға жəне керісінше ауыстыру бойынша операцияларды жүргізуге қатысу. Мегометрмен электр қозғалтқыштарда, трансформаторларда жəне кабельді желілерде оқшаулау жағдайын тексеру мен оның қарсыласу шамасын өлшеу. Күшті жəне жарықтандыру тəсімдерінде ақаулықтар мен бұзушылықтарды анықтау жəне жою. Апат жағдайларды жоюға қатысу. Жедел құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: өзіне қажетті электр жабдықтарының құрылғысы мен жұмыс принципі; өзіне қажетті электр тəсімі; электр жабдықтарының бұзылу орнын анықтау тəсілдері; электр жабдықтарын оқшаулау ережесі мен сынау нормалары; қорғаулардың құрылғысы жəне олардың жұмыс принципі; бақылау-өлшеу құрал-саймандарының міндеті мен қолдану шарттары; электр станциясының негізгі жəне қосымша жабдықтарының орналасу орны мен техникалық сипаттамасы; электр техника негіздері.

турбогенератордың қуаты, мың кВт	біліктілік тобы
30-ға дейін	ІІІ
30-дан 130-ға дейін	ІV
130-дан жоғары	V

§42. Электр слесарьі (кезекші)

ІІІбіліктілік тобы

Жұмыс сипаттамасы. Бақылау-өлшеу аспаптарына қызмет көрсету. Жөндеу персоналын талап етпейтін аспаптардың ұсақ ақаулары мен оның элементтерін анықтау жəне жою. Токсыздандырылған бақылау-өлшеу аспаптарының тетіктерін ауыстыру, жуу, тазалау бойынша жұмыстарды орындау. Алдын ала кернеуді алып тастап қалқандағы ақау аспаптарды ауыстыру, оларды жөндеу жəне жұмысқа қосу. Аспаптарды қосу жəне сөндіру бойынша операцияларды орындау. Тіркелетін аспаптарға пайдалану қызметін көрсету.

Білуге тиіс: алғашқы жəне қайталама жылу техникалық жəне химиялық бақылау аспаптарының жұмыс принципі, міндетін жəне орналасу орны; электр станциясы жабдықтарының жылу тəсімдері; автоматты

160