5 Класс буряад хэлэн.

№	Программна материал	часууд	Һурагшадай мэдэсэ, шадабари, дадал хүгжөөхэ зорилгонууд	Бэшэмэл ба аман хэлэ хүгжөөлгэ	Хүдэлмэриин янзанууд
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18	Хэлэн-хүнүүдэй хоорондоо харилсаха шухала арга. Дабталга. Эхин классуудта үзэhэнөө дабталга. Фонетикэ, графика, орфоэпи, бэшэгэй дүрим. Хэлэлгын абяанууд. үзэгүүд.Ехэ үзэгүүд. Хэлэлгын абяанууд. Аялган абяанууд.Аялган абяануудай илгаа. Х.х.х. Найруулга бэшэлгэ. «Могой ба шоргоолжон».Ч-Р. Намжилов. Аялгануудые зүб бэшэлгэ. –Ээ, эй, уй, й, ы, и аялгануудые зүб бэшэлгэ. Практическа хүдэлмэри. Хашалганууд. Хонгёо ба бдэхи хашалганууд. Хатуу ба зөөлэн хашалганууд. Буряад хэлэнэй орфоэпи. Орфоэпиин гол дүримүүд. Илгаhан иэмдэгүүд. Yгын үе. Yгэ нүүлгэ. Фонетическэ шүүлбэри. Х.х.х. Творческо хүдэлмэри. Абтаhан үгэнүүдые зб бэшэлгэ. Шалгалтын хүдэлмэри. Орфографическа толи хэрэглэлгэ. Лексикологи. Yгын бүридэл ба үгын бии бололго. Синтаксис, хоолойн аялга ба сэглэлтын тэмдэгүүд. Холбуулал. Холбуулалай шүүлбэри. Мэдүүлэл. Хуряангы ба дэлгэрэнгы мэдүүлэлнүүд. Х.х.х. Мэдүүлэлэй юрын гэшүүд. Практическа хүдэлмэри. Хандалгатай мэдүүлэл. Причастна ба деепричастна дахуулалнуудтай мэдүүлэлнүүд. Сэхэ хэлэлгэ. Практическа хүдэлмэри. Yзэhэнөө дабталга. Шалгалтын хүдэлмэри.	2 5 30 (2 час) 2 час 2 час 3 час 1 час 3 час 2 час 2 час 1 час 2 час 6 час 2 час 2 Час 10 Час 15 час 15 час 2 час 4час 2 час 2 час 2 час 1 час 1 час 2 час 1 час 5 час 2 час	Хэлэн гэhэн ойлгосын ямар удхатай байhыень тайлбарилха. Буряад хэлэнэй шэнжэндтэй танилсуулха. Фонетикэ. Хэлэлгын хубинууд: юумэнэй нэрэ, үйлэ үгэ, тэмдэгэй нэрэ дабталга. Хэлэлгын абяанууд. үзэгүүд. Ехэ үзэгүүд. Зэгдые зүбөөр нэрлэхэ, тусхайта нэрэнүүд ехэ үзэгөөр бэшэгдэдэг гэhэн ойлгосо ргэдхэхэ. Аялган абяанууд бии болодог газараараа 3 янза, үгүүлэгдэхэ талаараа 2 янза гэһэн ойлгосо хүгжөөхэ. Хэhэг уншаад, түсэбэй ёhоор дэлгэрэнгы найруулга бэшэлгэ. Аялгануудые алдуугйгөөр, зүбөөр бэшэжэ hураха. Аялгануудые зүб бэшэлгэ ба илгажа бэшэлгэ бэхижүүлхэ. Хонгёо ба бүдэхи хашалгануудые, хатуу ба зөөлэн хашалгануудые илгаха. hурагшадай hонирхол дээшэллхэ, хэлэлгын культура hйажаруулха, эрдэм мэдэсыень үргэдхэхэ ба гүнзэгырүүлхэ. Зөөлэрүүлhэн ба илгаhан ь тэмдэгүүдэй илгаа ойлгуулха. Yгэнүүдые абяагаарнь шүүлбэри хэхэ дадал гүнзэгырүүлхэ. Ород хэлэнhээ буряад оршуулга. Ородоор, буряадаар, буряадшалжа бэшэгдэдэг абтаhан үгэнүүдые зүб бэшэжэ hураха. Орфографическа словарь зүбөөр хэрэглэхэ дадал хүгжөөхэ. Абтаhан үгын сохилтотой ба сохилтогүй аялганууд; абтаhан үгэнүүдэй hүүлэй аялганиие зүб бэшэлгэ шалгаха. Хэлэнэй үгэнүүдые хамта дээрэнь лексикэ гэжэ нэрлэдэг гэhэн ойлгосотой танилсуулха. үргэдхэхэ, бэхижүүлгэ үнгэргэхэ. Буряад литературна хэлэнэй үгын баялиг, тэрэниие баяжуулха гол арганууд тухай. Yгэ ямар хубинуудhаа бүридэнэб, үгын шухала хубинууд гэhэн мэдэсэ бэхижүүлхэ. Мэдүүлэлнүүдые байгуулгаарнь шүүмжэлхэ, юрын ба орёо мэдүүлэлнүүдые зохёохо арга үргэдхэхэ. Холбуулалнууд удхаараа холбоотой гэнд гэжэ ойлгуулха, холбуулалай шүлбэри хэхэ дадал бэхижүүлхэ. Хрэhэн, асууhан ба идхаhан мэдүүлэлнүүд. Шангадхаhан. Мэдүүлэлэй шухала гэшүүд. Хэлэгдэhэн зорилгоороо мэдүүлэлнүүдэй илгаа, аянгалгаараа мэдүүлэлнүүдэй илгаа гүнзэгыгөөр ойлгуулха, бэхижүүлхэ. Хуряангы ба дэлгэрэнгы мэдүүлэлнүүдэй илгаа ойлгуулха, бэхижлгын хүдэлмэри үнгэргэхэ. Найруулга бэшэлгэ «Yнеэн тухай домог» Упр 292,146 н. Мэдүүлэлэй шухала ба юрын гэшүүдые илгаха, зүбөөр асуудал табиха дадал хүгжөөхэ. Шалгалтын упражненинүүдые дүүргэлгэ. Хандалгатай мэдлэлндые зүбөөр хэрэглэжэ hургаха, сэглэлтын тэмдэгдтэнь илангаяа hурагшадай анхарал хандуулха. Причастна ба деепричастна дахуулалнуудтай ба сэхэ хэлэлгэтэй мэдүүлэлнүүдые тодоор ойлгуулха. Сэглэлтын тэмдэгүүдыень зүбөөр хэрэглэжэ hургаха. Урда хэшээлнүүдтэ үзэhэнөө хэр зэргэ ойлгоhыень элирлхэ. Шалгалтын хүдэлмэридэ бэлэдхэл. Фонетикэ, лексикэ, холбуулал, мэдүүлэлэй байгуулга дабталга. hуралсалай дүн гаргалга.	Түрэл хэлэн, түрэhэн дайда… Хүнэй ажабайдалтай таhаршагүй холбоотой… Упр: «Түрэл буряад хэлэмни» Э.Дугаров.(+) «Намарай шарай» циклhээ үгтэhэн упражненинүүдые дүүргэхэ, уран гоёор уншалга, сл хөөрэлдөөн. Упр: 2 (сээжээр). Диктант «Намарай эхин». Упр 5., Упр 20. Хэрэгтэй мэдээсэл.(18 н) Бэхижлгын упражненинүүдые : Упр: 41., 42, «Буряадайм нютагууд» уран уншалга, Упр: 44, 45… Алдуугүйгөөр, зүбөөр бэшэхэ ба уншаха дадал хүгжөөхэ. Упр: 46, 48, ;9 (сээжээр), 54, 55, 56. Текстын сэдэб элирлхэ. Дүримэй ёhоор бэхижүүлгын упражненинүүдые дүүргэхэ: Упр: 58, 60,61, 65, 66, 67, 70, 77. Бэшэмэл хэлэлгэ хүгжөөлгэ. Сээжээр: Упр: 88, 92.Уран гоёор уншалга(Упр. 103 «Эхин мрхэн», Упр 104. ) Уран уншалга, сүлөө хөөрэлдөөн. Илгаhан ь, ъ тэмдэгүүдые зүбөөр үгэнд соо тааруулха, мэдүүлэл соо оруулжа хэрэглэлгэ. Шүүлбэри хэлгэ, бэшэмэл хүдэлмэри. Бэшэмэл, творческо хүдэлмэри. Учебнигээр хүдэлмэри: Упр6 120, 123, 127,.128, 131, 137,138. Зурагаар зохёолго бэшэлгэ «Библиотекэдэ». Упр118. Диктант «Улаан- Yдэдэ». Диктантнуудай суглуулбари. ДампиловаХ.Д., Мархаева С.Ж.(8.н) Зурагаар «Сагаалганиие угталга» гэhэн сэдэбээр хөөрөө эмхидхэхэ. Мэдүүлэлнүүдые зохёохо. Аман хэлэлгэ хүгжөөлгэ. «Түрэл буряад хэлэнэй хүгжэлтэ тухай минии hанамжа. «hургуулиин газа» гэhэн сэдэбтэ зохёолго бэшэлгэ. Уран уншалга «Түрүүшын бороо» Упр 237 +, 119 н. Аман ба бэшэмэл хэлэ хүгжөөлгэ. Холбуулалнуудые зохёолго,холбуулалнуудые хэрэглэн, мэдүүлэлнүүдые зохёолго. Аман ба бэшэмэл хэлэлгэ хүгжөөлгэ. «Хабарай амисхал». Зохёолго бэшэлгэ. Бэшэмэл хэлэлгэ: Д.Дондуповой «Байгаалиин литэ» хэрэглэн, ажаглалта бэшэхэ. (Зураглал, хабарай этюд). Бэшэмэл хэлэлгэ хүгжөөлгэ. Аман ба бэшэмэл хэлэлгэ хүгжөөлгэ. Б. Санжинай «Аршаан булаг». «Байгаалидаа гамтайгаар хандая…» Бодомжолго бэшэлгэ. Бэшэмэл хүдэлмэри. Хандалгатай мэдүүлэлнүүдые зүбөөр үгүүлхэ, бэшэг дээрээ зүбөөр хэрэглэхэ. Дахуулалнуудтай мэдүүлэлнүүдые зохёолго. Бэшэмэл хүдэлмэри. Аман ба бэшэмэл хэлэлгэ хүгжөөлгэ. «Буряад орон» Д.Жалсараев, «Бороохон» Д.Улзытуев, «Хуhан-дэлхэйн шэмэг». Бэшэмэл.	Түрэл хэлэн, түрэhэн дайда» гэhэн сэдэбтэ зохёолго бэшэхэ. «Алтан намар». Намарай зураглал бэшэхэ. Упр 24.(зурагаар), «Буряад хэлээр тестнүүд». «Минии нютаг» мини-зохёолго бэшэлгэ. Дидакт. мат., «Буряад хэлээр тестнүүд». Найруулга бэшэлгэ. Словарна диктант: Упр:59, 73, 90. «Буряад хэлээр тестнүүд». Практическа хүдэлмэри. Упр:89, 91, 92, 101. Зохёолго бэшэлгэ. Упр 96 +. «Мүнгэн дуhалнууд», оньhон үгэнүүд, литературна зохёол зүбөөр уншалга. Упражненинүүдые дүүргэлгэ, Грамм.наадан., оршуулга. Номоор хүдэлмэри: Упр: 117, 119.Словарна диктант: 119+. Творческо хүдэлмэри. Буряад хэлэнэй толи хэрэглэлгэ. Словарна диктант Упр: 132. Диктант «Амта». Упр 135. Шалгалтын хүдэлмэри Учебнигээр хүдэлмэри. «Буряад хэлээр тестнүүд». Оршуулга. Литературна зохёол дээрэ хүдэлмэри. Номоор хүдэлмэри. Упр6 207, 208, 209, 214, 216,218, 222. 223, + 226, 234. Диктант «Хабар».Упр 235. Зохёолго бэшэлгэ. Упр 237. «Хабар». Номоор хүдэлмэри: Упр: 240, 241, 244,246, 248,249. «Буряад хэлээр тестнүүд». Диктант.(Упр: 245) Бэшэмэл хүдэлмэри. Творческо хдэлмэри. Номоор хдэлмэри: Упр: 250, 251, 252, 257, 258, 259. Диктант (Упр: 253, «Шубуудай уургай». +Нютагайнгаа шубууд тухай хөөрэлдөө. Номоор хүдэлмэри: Упр: 270, 271, 272 «Апрель hара». «Буряад хэлээр тестнд». Найруулга. Практическа хүдэлмэри. Номоор хүдэлмэри: Упр: 273, 274, 275, 276, 278, 279, 282, 283. 284, 288, 289, 290, 293. «Буряад хэлээр тестнүүд». Шалгалтын хүдэлмэри. «Табан хурган» А.Тороевой онтохоной удхаар хөөрэлдөө үнгэргэхэ, hанамжа бэшэлгэ. Номоор хүдэлмэри: Упр: 312, 313, 314, сээжээр: Упр: 316., 318, 320,321. «Телефоной утаhан». Практическа хүдэлмэри. Фонетическэ, лексическэ ба синтаксическа шүүлбэринүүдые хэлгэ. «Буряад хэлээр тестнүүд». Шалгалтын хүдэлмэри.