макроэконом

(1/rr) – коэффицентінің аталуы: Банк мультипликаторы; Ақша ұсынысы функциясының коэффиценті; Депозиттік мультипликатор.

«Ағын» айнымалылары: Бір жылдағы инвестиция көлемі Бір жылдағы жұмыстан айырылғандар саны Бір жылдағы тұтынушы шығындары.

AS қисығының жылжуына әкелуші факторлар: Құқық нормаларының өзгеруі=Өндірістік ресурстардың баға деңгейінің өзгеруі=Нарық құрылымы.

AS қисығының кесінділері: Кейнсиандық кесінді (қысқа мерзімді кезең) Аралық кесінді Классикалық кесінді (ұзақ мерзімді кезең).

AS қисығының классикалық нұсқасына сәйкес ұзақ мерзімдегі жалпы сұраныстың өзгеруі: Өнім көлеміне әсер етпейді; Баға деңгейіне әсер етеді : Жалақының көбейуіне әкеледі.

AS қисығының классикалық нұсқасына сәйкес ұзақ мерзімдегі жалпы сұраныстың өзгеруі:1) Өнім көлеміне әсер етпейді 2) Баға деңгейіне әсер етеді 3) AS қисығы тік болады.

I= e*dr инвестициялық функциясында:  + e-автономды инвестициялар + d-инвестициялауға деген шекті бейімділік+ Пайыз мөлшерлемесі нөл болғанда инвестициялар е-ге тең.

I=e-dr инвестициялық функциясында: е- автономды инвестициялар; Пайыз мөлшерлемесі нөл болғанда инвестициялар е-ге тең; d- инвестициялауға деген шекті бейімділік.

IS – LM үлгісінің ішкі айнымалылары: Y; t; I.

IS – LM үлгісінің ішкі айнымалылары:I=R=Y.

IS – LM үлесінің ішкі айнымалылары: Y I R.

IS қисығы графиктегі көлбеуі: Теріс көлбеулі; Кему бағытында Тармақтары жоғары бағытталған.

IS- LM үлгісінің сыртқы айнымалылары:  R  Y I.

IS- LM үлгісінің сыртқы айнымалылары: G  t  Ms.

IS- LM үлгісінің ішкі айнымалылары: R; I; Y.

IS- LM үлгісінің ішкі айнымалылары: І; R; Y.

IS- LМ үлгісінің сыртқы айнымалылары: t Ms G.

IS қисығы анықтайды: Игіліктер нарығындағы тепе-теңдікті; Табыс пен пайыздық қойлымның тепе-теңдік деңгейі; I=S теңдігі орындалуы.

IS қисығы анықтайды: Табыс пен пайыздық қойылымның тепе-теңдік деңгейін I=S теңдігі орындалуын Игіліктер нарығындағы тепе-теңдікті.

IS қисығы графиктегі көлбеуі: R мен Ү-ке тэуелді Теріс көлбеулі Тіркеу болса, R аз өзгергенде, I мен ^Хh әлсіз еседі.

IS қисығы графиктегі көлбеуі: Оң көлбеулі+Теріс көлбеулі+Тармақтары жоғары бағытталған.

IS қисығы графиктегі көлбеуі: Теріс көлбеулі Тіктеу болса R аз өзгергенде, І мен Х өте әлсіз өседі R мен Ү- ке тәуелді.

IS қисығы графиктегі көлбеуі: Теріс көлбеулі; Тіктеу болса, R аз өзгергенде, I мен Х_h өте әлсіз өседі; Тіктеу болса, R аз өзгергенде, I мен Х_h өте әлсіз өседі.

IS қисығы графиктегі көлбеуі: Теріс көлбеулі+ Тіктеу болса, R аз өзгергенде, I мен Х_hөте әлсіз өседі+ Кему бағытында.

IS қисығы нені анықтайды Шекті шығындармен байланысты+ I=S орындалатын нүктелер жиынтығын +Табыс пен пайыздық қойылымның тепе-теңдік дейгейін+ Тауар нарығындағы тепе-теңдік.

IS үлгінің негізгі теңдеуі:1) C=a+b(Y-T) 2) I=e-dR 3) Y=C+I+G+Xn.

IS үлгісінің негізгі теңдеулері + Y=C+I+G+Xn+ I=e - dR + C=a+b(Y-T).

LM қисығының графигтегі көлбеуі жатыңқы болса: Пайыз мөлшерлемесі икемді Оң көлбеулі Пайыз мөлшерлемесі аз өзгергенде табыс көбірек өзгереді.

M1 ақша агрегатын құраушы:  Ағымдық шоттарға қаржы ; Қолма-қол ақша; Қолма-қол ақша, депозиттер.

SI қисығы нені анықтайды: I=S орындалатын нүктелер жиынтығын; Табыс пен пайыздық қойылымның тепе-теңдік деңгейін; Тауар нарығындағы тепе-теңдікт.

АS қисығының кесінділері:1) аралық кесінді 2) кейнсиандық кесінді (қысқа мерзімді кезең) 3) классикалық кесінді (ұзақ мерзімді кезең).

АААААА

Автономды инвестициялар кездері: Үй шаруашылықтарының жинағы; Мемлекеттік бюджеттен қаржыландыру ; Технологиялық прогресс.

Айналысқа қажетгі ақша саны: Баға деңгейіне тікелей пропорционалды; Ақша бірлігінің айналым жылдамдығына кері пропорционалды ; Номиналды ЖҮӨ көлеміне тікелей пропорционалды.

Айнымалы ағындар: Бір жылдағы инвестиция көлемі; Елдің ішіндегі бір жылдағы тұтыну шығыстарының көлемі; Бір кварталда жұмыссыз қалған тұтыну шығыстарының көлемі.

Ақша жиынының өсу жолдары: Резерв нормасын көбейту; Мемлекеттік бағалы өағаздарды сату; банкноттар мен тиындарды эмиссиялау.

Ақша мультипликаторының мөлшері байланысты: ақша базасына; резервтерге; ақша ұсынысына.

Ақша саясатының құралдары: Есеп мөлшерлемесін өзгерту;  Міндетті резервтер нормасын өзгерту;  Пайыздық қойылымның тікелей реттелуі.

Ақша ұсьнысы Мs құраушысы: С+ В или(D) – депозиттер; С - қолма-қол ақша.

Ақша ұсьнысы Мs құраушысы: С+ В+D– депозиттер + С- қолма-қол ақша

Ақша ұсьнысы Мs құраушысы:1) С+ В 2) D – депозиттер 3) С - қолма-қол ақша 100.

Ақша функциясы: Қор жинақтау құралы; Құн өлшемі; Айырбас құралы.

Ақшаға операциялық сұраныс мына түрде өзгеріп отырады: Пайыз ставкасы төмендегенде өседі Номиналды ЖҰӨ азайғанда төмендейді ЖҰӨ динамикасына әсер етпейді.

Ақшаға сұраныс ақшаның келесі қызметіне байланысты: Төлем құралы; Қорлану құралы; Байлық жинау құралы.

Ақшаға сұраныс ақшаның қызметіне байланысты: Есептеу бірлігі; Инфляция құралы; Өндірісті реттеу құралы.

Ақшаға сұраныс факторлары: Табыс деңгейі; Пайыз мөлшерлемесі; Ақша айналысының жылдамдыгы.

Ақша-несие саясатының аралық мақсаты:1) Ақша жиыны 2) Айырбас курсы 3) Пайыз мөлшерлемесі.

Ақша-несие саясатының жанама реттеу құралы: Міндетті резервтер нормасын өзгерту; Ашық нарықтағы операциялар; Есеп мөлшерлемесін өзгерту.

Ақша-несие саясатының құралы: Ашық нарықтағы операциялар; Несие беру лимиті мен пайыз мөлшерлемесін тікелей реттеу; Міндетті резервтер нормасының өзгеруі.

Ақша-несие саясатының негізгі түрі: Ынталандырушы ақша-несие саясаты; Рестрикциялық ақша-несие саясаты; Экспансиялық ақша-несие саясаты.

Ақша-несие саясатының өзгеруі: Рестрикциялық ақша-несие саясаты; Экспансиялық ақша-несие саясаты; Ынталандырушы ақша-несие саясаты.

 Ақшаның ұсынысы ұлғаяды егер:  Ақша базасы артады; Пайыз мөлшерлемесі өссе ; Қолма-қол ақша мен депозиттер өссе.

Ашық инфляцияны топтастыру, жіктеу үшін пайдаланатын критерийлер: тауардың санының тұрақтылығы; әртүрлі тауар топтары бойынша бағаның өсуіндегі алшақтық деңгей; инфляцияны күту және алдын-ала біліп отыру мүмкіндігі.

Ашық экономикада тепе-тендікті сақтауда келесі нарық ықпал етеді: Тауар нарығы; Валюта нарығы; Ақша нарығы.

Ашық экономикалық реттеу саясаты+ Ақша несие саясаты +Бюджет-салық саясаты +Айырбас курсының саясаты.

Ашық экономиканы реттеу саясаты: Бюджет-салық саясаты Айырбас курсының саясаты Ақша-несие саясаты.

Ашық экономиканы зерттеу үлгісінің авторы: Манделл – Флеминг; М. Флеминг; Р. Манделл.

Ашық экономиканы зерттеу үлгісінің авторы: Манделл - Флиминг Р.Манделл М.Флеминг.

ББББББ

Баға өзгерісін аңықтайтын көрсеткіштер: Пааше инлексі; Фишер индексі; Ласпейрес идексі.

Бағалар индексі қолданылады: Өмір сүру құнының динамикасын бағалауда; ЖІӨ дефляторын есептеуде; Инфляция қарқынының өзгеруін бағалауда.

Бағалар индексі қолданылады:1) Өмір сүру құнының динамикасын бағалауда 2) ЖІӨ дефляторын есептеуде 3) Инфляция қарқынының өзгеруін бағалауда.

Бағалар индексі оскенде:1) Өмір сүру деңгейі темендейді 2) Нақты ЖІӨ кемиді 3) Тұтыну «қоржынының» орташа бағалары өседі.

Бағалардың орташа (жалпы) деңгейінің төмендеуі: Дефляция Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныс арасындағы дисбалансты жоюға Тиімді экономикалық саясат нәтижесі.

Банк жүйесінің бірінші деңгейіне мыналардың қайсысы жатады  + Орталық немесе ұлттық банк +Орталық банк+ Ұлттық ьанк.

Банк жүйесінің бірінші деңгейіне мыналардың қайсысы жатады: Ұлттық банк; Орталық банк ; Центр-Кредит банк.

Барлық табыстардың қосындысы ТҰӨ - жанама салықтар ЖҰӨ – амортизация-жанама салықтар.

ВВВВВВ

Валюта бағамын белгілеу әдісі: Еркін валюта бағамы Еркін немесе тағайындалатын валюта бағамы Тағайындалатын валюта бағамы.

Валюта бағамының түрі: Нақты бағам Атаулы бағам Атаулы немесе нақты бағам.

Валютаның атаулы айырбас бағамы  + Валюта бағамының түрі + Бір елдің валюта бірлігнде екінші ел валютасының бағасы + Екі елдің валюталарының айырбас бағасы.

Валютаның атаулы айырбас бағамы - бұл: Екі елдің валюталарының айырбас бағасы; Бір елдің валюта бірлігінде екінші ел вапютасының бағасы; Валюта бағамының түрі.

Валютаның атаулы айырбас бағамы дегеніміз-бұл: Валюта бағамының түрі Бір елдің валюта бірлігінде екінші ел валютасының бағасы Екі елдің валюталарының айырбас бағасы.

Валютаның атаулы айырбас бағамы: Тауар мен қызметтердің нақты құны; Валюта бағамының түрі; Бір елдің валюта бірлігінде екінші ел валютасының бағасы.

Валютаның еркін айналымдағы бағамына әсер ететін фактор Салыстырмалы нақты пайыздық мөлшерлемесінің өзгеруі+Бағаның салыстырмалы өзгеруі+ Алыпсатарлық.

Валютаның еркін айналымдағы бағамына әсерететін фактор: Табыстың салыстырмалы азаюы ; Тұтынушы талғамының өзгеруі; Бағаның салыстырмалы өзгеруі.

ЕЕЕЕЕЕ

Егер қолда бар табыс көлемі төмендесе,онда: Тұтыну шығындары да, қор жинау көлемі де қысқарады; Қолда бар табыс көлемінің төмендеуі пайыз мөлшерлемесінің өсуі әсерінен, нәтижесінде үй шаруашылығының байлығы, соның әсерінен оның тұтынуы да азаяды; Тұтыну шығындары өсіп, қор жинау көлемі қысқарады.

Егер мемлекет қоршаған ортаны сақтауға қатаң талап қойса:  Өнім бірлігіне кететін өндіріс шығындарының өсуін туғызады; Өнім бірлігіне кететін өндіріс шығындарының өсуінің және жиынтық ұсыныс қисығының солға орны ауыстыруын туғызады; Өндіріс көлемі кемиді (төмендейді).

Егер пайыз көлемі төмен болса,онда  Тауарға сұраныс ұсыныстан жоғары болады +Инвестициялар жоғары болады+ Күтілетін пайдалық мөлшері төмендейд.

 Еркін айналым бағамының кемшілігі: Белгісіздік; Тұрақсыздық; Сауданың нашарлауы.

Еркін айналым бағамының кемшілігі: Сұраныс тұрақты; Сауданың нашарлауы; Белгісіздік.

Еркін валюта бағамы әдісінің ерекшелігі: Валюта бағамын ауытқулар шегінде анықтайды; Валюта бағамын нарықтағы сұраныс пен ұсыныс анықтайды; Валюта жетіспеушіліғі автоматты түрде жойылады.

Еркін немесе тағайындалатын валюта бағамы+Тағайындалатын валюта+Еркін валюта бағамы.

ЖЖЖЖЖЖ

Жабық экономикада: Тауарлар мен қызметтердің экспорты жоқ; Сыртқы әлеммен экономикалық байланыс жоқ; Тауарлар мен қызметкерлердің импорты жоқ.

Жабық макроэкономиканың негізгі субьектілері:+Мемлекет+Отандық фирмалар+ Үй шаруашылықтары.

Жалпы ақша массасы әрқашанда ұлгаяды,егер коммерциялық банктер: + Салымдар бойынша қолма-қол және ақшаларды толей бастаса+  Халыққа ұсынатын несиенің колемін ұлгайтса + Құнды қагаздарды халықтан сатып ала бастаса.

Жалпы макроэкономикалық теңдестіктің қажетті шарты:1) AD=AS 2) Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныс теңдестігінің бұзылмауы 3) Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныс тепе-тендігі.

Жалпы ұлттық өнім:  Ел ішінде және одан тыс жерлердегі өнімді есепке алады;  Кәсіпорындардағы өндірілген өніммен қоса сауда жүйесіндегі қорлардың қосындысы; Бір жылда өндірілген соңғы тауар мен қызметтердің нарықтық құнының қосындысы.

Жалпы ішкі өнім: Иек ел ішіндегі өнімді есепке алады; Макроэкономикалық көрсеткіш; ЖҰӨ-нен шетелден түскен алғашқы табысты шегеру.

Жалпылама макроэкономикалық үлгілер: IS-LM; AD-AS; Айналым үлгісі.

Жеке табыс:1) ҰТ-корпорациялар пайдасына салынған салық-бөлінбеген пайда-әлеуметтік сақтандыру төлемдері+трансферттік төлемдер-сақтандыру жүйелеріне төленетін төлемдер 2) Қолда бар табыс- жеке салық 3) Үй шаруашылығының ағымдағы жылда тапқан табысы.

Жинақтық ұсыныс қисығының қозғалысы байланысты: Өндіріс технологиясының өзгеруіне Ресурстар бағасының өзгеруіне Фирмаларға салынатын салық деңгейінің өзгеруіне.

Жиынтық инвестициялар: ЖІО шыгындар әдісі есептегенде ескертіледі; Бизнестің негізгі капиталга инвестиция жұмсау шыгындары; Таза инвестициялар+амортизация.

Жиынтық сұраныс анықтамасы + Сатып алушының сұранысы +Өндірілген өнім саны мен ьағаның жалпы деңгейінің арасындағы тәуелділік+ Әрбір берілген баға деңгейінде сатып алатын тауарлар мен көрсетілетін қызметтер санын көрсетеді.

Жиынтық сұраныс өзгеруін сипаттайтын MV=РҮ теңдеуінде: Р - экономикадағы баға деңгейі: М - экономикадағы ақша мөлшері; Ү - нақты өнім шығару көлемі.

Жиынтық сұраныс пен баға деңгейі арасындағы кері тәуелділік түсіндіріледі: Импорттық сатып алу эффектісімен; Байлық эффектісімен; Пайыздық мөлшерлеме эффектісімен.

Жиынтық сұраныс: Экономикада өндірілген дайын тауарлар мен қызметтер мөлшерінің жалпы саны; Баға мен өнім көлемі арасындағы тікелей байланысты білдіреді; Берілген баға деңгейі кезінде қоғам масштабында ұсынылған тауар және қызмет саны.

Жиынтық сұранысқа әсер ететін бағалық емес фактор: Пайыздық қойылымдар; Ақша ұсынысы; Салықтар.

Жиынтық сұраныстың анықтамасы: Сатып алушының сұранысы; Әрбір берілген баға деңгейінде сатып алатын тауарлар мен көрсетілген қызметтер санын көрсетеді; Өндірілген өнім саны мен бағаның жалпы деңгейінің арасындағы тәуелділік.

Жиынтық сұрнаыс пен баға деңгейі арасындағы кері тәуелділік түсіндіріледі:Байлық эффектісімен+Импорттық сатып алу эффектісімен+Пайыздық мөлшерлеме эффектісімен.

Жиынтық сүранысқа әсер ететін бағалық емес фактор: Валюталық бағам ауытқулары; Салық ; Тұтынушылар әл-ауқаты.

Жиынтық ұсыныс - бұл: Берілген баға деңгейі кезінде қоғам масштабында ұсынылған тауар және қызмет саны+Баға мен өнім көлемі арасындағы тікелей байланысты білдіреді+Экономикада өндірілген дайын тауарлар мен қызметтер мөлшерінің жалпы саны.

Жиынтық ұсыныс қисығының қозғалысы байланысты:  Фирмаларға салынатын салық деңгейінің өзгеруіне; Ресурстар бағасының өзгеруіне; Өндіріс технологиясының өзгеруіне.

Жиынтық ұсынысқа әсер ететін бағалы(қ) емес фактор: Фирмаларға салынатын салық; Ресурстар бағасы; Технология (Қ)өзгерістері.

Жиынтық ұсыныстың кейнсияндық үлгісінің алғышарты:1) Нақты шамалар(жұмысбастылық,өнім шығару)салыстырмалы икемдік 2) Номиналдық шамалар(баға,жалақы)салыстырмалы қатаң 3) Өндіріс факторлары толық қолданылмайды.

Жиынтық ұсыныстың ұзақ мерзімдік өзгерісін талдау шарттары: Бағалар мен атаулы айлык жалақы өзгереді Өндірілетін өнім көлемі баға деңгейіне тәуелді емес Нарықтар бәсекелес.

Жоспарланған шығындар:1) Тауарлар мен қызметтерге жоспарланған үкіметтің,фирмалардың,үй шаруашылықтарының және сыртқы сектордың шығындарының сомасы 1) Жоспарланбаған инвестицияларды алып тастағандағы нақты шығындар 3) Е=C+I+G+Xn.

Жұмыс күші құрамынан шыққандар:1) Жүмыс іздеуден күдер үзгендер 2) Зейнеткерлер 3) Жұмыс істеуге қабілеті барлар, бірақ кейбір себептермен жұмыс істей алмайтындар.

Жұмыс күшінің құрамына кірмейді:1) Зейнеткерлер 2) Жұмыс іздеуден күдер үзгендер 3) Мектеп оқушылары.

Жұмысбастылар категориясы:1) Жұмыспен қамтылғандар 2) Толық емес жұмыс күн жұмыс істейтіндер 3) Толық емес жұмыс апта жұмыс істейтіндер.

Жұмыссыздық деңгейгі: Статистикалық көрсеткіш; Жұмыссыздар мен жұмыс күші санының қатынасы ; Ұсыныс қисығына тәуелді.

Жұмыссыздық деңгейгі: Статистикалық көрсеткіш; Макроэкономикалық көрсеткіш; Жұмыссыздар мен жумыс күші санының қатынасы.

Жұмыссыздықтың негізгі себебі: Дағдарыс әсері; Макроэкономикалық тұрақсыздық; Экономиканың иклді дамуы.

Жұмыссыздықтың негізгі түрі: Фрикциондық жұмыссыздық Құрылымдық жұмыссыздық Циклдік жұмыссыздық.

Жұмыссыздықтың себептері:1) еңбек нарығында алғаш пайда болуы 2) жұмыс орнын жоғалту 3) жұмыстан өз еркімен кету.

Жұмыссыздықтың экономикалық салдарының түрлері: психологиялық; саяси; әлеуметтік.

ЖҰӨ – ді өлшеудің тәсілдері:  қосымша құн бойынша; табыстар бойынша; шығындар бойынша.

ЖҰӨ девляторы анықталады: баға дефляторы; осы жылғы бағамен базистік жылдагы бағаның қатынасы;  атаулы ЖҰӨ нақты ЖҰӨ ге қатынасы.

ЖҰӨ-ді өлшеудің тәсілдері: экспорт бойынша; қосымша құн бойынша; табыстар бойынша.

ЖІӨ де ескерілетін үй шаруашлықтарының шығындары Жаңа үйді сатып алу Кітап дүкенінен жаңа оқулық сатып алу Қолданыста болған автомобильді сатып алу шығыны.

ЖІӨ дефляторы Номиналды ЖІӨ-ге тура пропорционал Пааше индексі формуласымен есептеледі Нақты ЖІӨге-кері пропорциогал.

ЖІӨ дефляторы:1) Атаулы және нақты ЖІӨ қатынасы 2) 1-ден артық болса,атаулы ЖІӨ – ді азайту керектігін білдіреді 3) Ағымдағы бағамен есептелінген көрсеткіштерді нақты бағамен қайта есептеу коэффициенті.

ЖІӨ есептеуде қолданылатын әдіс: шығындар әдісі; Табыстық әдіс; Өндірістік әдіс.

ЖІӨ құрамына кірмейді : 6 жыл бұрын салынған үйді сатып-алу шығыны ; 6 жыл бұрын салынған үйді сатып-алу шығыны; Қолданыста болған тауарлардың құны.

ЖІӨ-де ескертілетін үй шаруашылықтарының шығындары: Кітап дүкеннен жаңа оқулық сатып алу; Жаңа үйді сатып алу; Жаңа қаламсапты сатып алу шығыны.

ИИИИИИ

Инвестиция динамикасын анықтайтын факторлар: Накты пайыз мөлшерлемесі; Жиынтық табыс динамикасы; Экономикалық күту.

Инвестиция: Ағымдағы кезеңде шығындалмаған шығынның бөлігі; Мемлекеттік немесе жеке қаржының ұзақ мерзімдік салымдары; Қозғалмайтын мүлікті сатып алу.

Инвестиция-бұл: Мемлекеттік немесе жеке қаржының ұзақ мерзімдік салымдары; Тұрғын үй объектісін салуға арналған салым; Өндіріс құрал-жабдықтарына қажетті салымдар.

Инвестициялар тұрақсыздығының негізгі факторлары: ЖҰӨ циклдік ауытқулар; Экономикалық күтулердің өзгергіштігі; Әлеуметтік.

Инфляция деңгейі: Пааше индексі негізінде есептеледі;  Бағаладың орташа деңгейінің салыстырмалы өзгеруі; ТБИ(тұтыну бағаларының индексі)негізінде есептеледі.

Инфляция жағдайында кейбір бағалар: Жылдам өзгереді; Өзгермейді; Баяу өзгереді.

Инфляция қарқыны өзгеруіне байланысты инфлияцияның негізгі түріне жатады:+ Қарқынды инфляция+  Баяу инфляция+ Гиперинфляциясы.

Инфляция себебі : Мемлекеттік шығындардың өсуі негізінде болатын мемлекет бюджетінің тапшылығы; Өте жоғары салық деңгейі; Жиынтық сұраныс пен жиыньық ұсыныс арасындағы тепе-теңдік деңгейінің бұзылуы.

Инфляция түрлеріне жатады: Сұраныс инфляциясы; Ашық инфляция; Шығындар инфляциясы.

Инфляция: Багалардың орташа деңгейінің осу қарқыны; Ақшаның сатып алу қабілетінің томендеуі; Ақшаның құнсыздануы.

Инфляцияға қарсы фискалды cаясат ерекшелігі: Мемлекеттік шығындарды азайтып,салық салу деңгейін арттыру; Мемлекеттік шығындарды қысқарту; Салық салу.

Инфляцияға қарсы фискалды саясат құралдары: Жұмыссыздық деңгейін төмендету; Экономикалық өсуді қамтамасыздандыру; Салық салу қойылымын реттеу.

Инфляциямен күрес жолдары: Жиыниық сұраныс пен жиынтық ұсынысты реттеу; Салық саясаты; Мемлекеттік шығындарды реттеу.

Инфляцияның әлеуметтік зардаптары: Халықтың сатып алу қабілеті төмендейді; Өмір сүру дкңгейі төмендейді; Ұлттық табыстың қайта бөлінуі.

КККККК

Капиталдың шекті өнімі сипаттайды: Бір жұмысбастыға шаққандағы қор жинақтауды;  Капиталды еңбекпен ауыстыру нормасын; Қосымша кпитал бірлігін қолданғанда өнім шығарудың өсімшесін.

Кейнс кресті бейнелейді:1) Мемлекет араласуы арқылы жалпы тепе-теңдікке жету мүмкіндігін 2) АD-АS үлгісін қысқа мерзімдік макроэкономикалық талдауға қолдануды 3) Тауарлар мен қызметтер нарығындағы тене-теңдікті.

Кейнстік кезқарасты жақтаушылар пайымдаудың жолын ұсынады:1) Кейбір баға өзгермелі дегенге жол береді 2) Белгілі бір уақыт аралығында кейбір бағалар өзгеруге бейім емес 3) Инвестиция нарықты тепе -теңдік жағдайға әкелетін құрал деп жорамалдайды.

Кейнстік үлгі бойынша экономиканың тепе-теңдікте болу шарты: Өндіріс көлемі мен қорлар өзгермейді; Жинақтар инвестицияларға тең; Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсынысы тең.

Кейнстік үлгіде: Макроэкономикалық саясат белсенді; Фискалды саясат макроэкономикалық тұрақтандырудың ең тиімді құралы; Негізгі теңдеу Ү = С+1+G+Nx.

Классикалық жиынтық ұсыныс қисығы мына шарттар орындалғанда вертикалды: Жиынтық ұсыныс тұрақты; Факторлар толық(Тұрақты) пайдаланылады; Бағалар тұрақты емес.

Классикалық жиынтық ұсыныс қисығы мына шарттар орындалғанда вертикалды: Жиынтық ұсыныс тұрақты=Факторлар толық пайдаланылады=Бағалар тұрақты емес.

Классикалық жиынтық Ұсыныс қисығы мына шартгар орындалғанда вертикалды: Факторлар толық пайдаланылады Бағалар тұрақты емес Жиынтық ұсыныс тұрақты.

Классикалық макроэкономикалық саясат құралдырының қолдану барысы:1) Салық мөлшерін өсіруі не кемітуі 2) Мемлекеттік шығындары өсіру не кеміту 3) Пайыз мөлшерлемесін көтеру немесе төмендету.

Коммерциялық банк қызметі: Іскерлікті несиелендіру; Халықты несиелендіру; Кәсіпорынның ағымдағы шоттарын жүргізу.

Күтпеген инфляция нәтижесі ретінде байлык келесі жолмен қайта бөлінеді:1) Қарыз берушілерден оны алушыларга 2) Кредиторлардан заемщиктерге 3) Несие бергендерден несие алушыларға.

ҚҚҚҚҚҚ

Қай кезде жиынтық сұраныстың артуында өндірістің тепе-теңдік көлемінің есуі орындалады: АS қисығының шекті кейнсиандық кесіндісінде; АS қисығының аралық кесіндісінде; AS қисығының қалыпты кейнсиандық кесіндісінде.

Қаржы нарығының тепе-теңдігін білдіреді Ақша қалдығының берілген деңгейіне сәйкес, жиынтық сұраныс (Ү) пен пайыз мөлшерлемесі ( R.) арасындағы байланысты.

Қоғамның көбірек үнемдеуге ұмтылуынан азырақ көлемде қор жиналуы+Көбірек жинақтауға ұмтылу бұрынғы көлемінен кем жинақтауға әкеледі +Жинақтаудың өсуі инвестицияны өсірмейді Қолма-қол ақша мен депозиттер өссе.

Қолайлы ауа райының жиынтық ұсынысқа әсері: Жиынтық ұсыныс көлемі артады; AD қисығы жылжымайды; Оң ықпал етеді.

Құрылымдық жұмыссыздықтың пайда болу себебі:1) Жаңа мамандықты игерудің қиындықтары 2) Ғылыми-техникалық прогресс нәтижесінің енгізілуі 3) Экономикада кейбір мамандықтар қажеттілігінің болмауы.

Құрылымдық жұмыссыздық: Ұзақ мерзімді; Кейбір мамандықтарға сұраныс өзгергенде пайда болады; Өндірістегі технологиялық өзгерістерге байланысты.

Құрылымдық жұмыссыздықтың пайда болу себебі: Жаңа мамандықты игерудің қиындықтары ;  Ғылыми-техникалық прогресс нәтижесінің енгізілуі; Экономикада кейбір мамандықтар қажеттілігінің болмауы.

Құрылымдық жүмыссыздық:1) Өндірістегі технологиялық өзгерістерге байланысты 2) Мәжбүрлі, ұзақ, мерзімді сипатты 3) Жұмыс күшіне сұраныс құрылымының өзгеруіне байланысты.

Қысқа және ұзақ мерзімдік кезең айырмашылықтары:  Қысқа мерзімдік кезеңде номиналды шамалар баяу өзгереді;  Қысқа мерзімдік кезеңде баға деңгейі тұрақты; Ұзақ мерзімді кезеңде номиналды шамалар жылдам өзгереді.

Қысқа мерзімді кезенде ағымдағы қолда бар табыс өскен сайын: Қор жинауға шекті бейімділік өседі; АРС кемиді, APS өседі; Отбасы табысының өсуімен тұтынуға кеткен шығын бөлігі салыстырмалы қысқарады және қор жинағы салыстырмалы өседі.

Қысқа мерзімді кезеңде ұсыныстың қолайсыз сілкініс неге келеді:  баға деңгейі өседі;  баға деңгейі төмендейді өнім көбейеді; өндіріс шығындарының өсуіне.

Қысқа мерзімдік кезенде: Бағалар деңгейі тұрақты ; Өндірістік факторлары толық пайдаланылмайды; Жиынтық ұсыныс көлемі айнымалы.

ЛЛЛЛЛЛ

Ласпейрес және Пааше индекстерінің айырмашылықтары:1) Пааше индексін есептегенде ағымдағы жылдағы тауарларды тұтыну ұрылымының өзгеруі ескеріледі 2) Пааше индексін есептегенде ағымдағы кезеңіндеегі тауарлар қоржынының құрылымы алынады 3) Ласпейрес индексін есептеуде ағымдағы жылдағы тауарларды тұтыну құрылымының өзгеруі ескерілмейді.

Ласпейрес индексін есептеуде: Базалық кезеңдегі тауарлар қоржынының құрылымы алынады; Ағымдағы жылдағы тауарларды тұтыну құрылымының өзгеруі ескерілмейді; Қымбат тауарларды арзан тауарлармен алмастыру ескерілмейді.

ММММММ

М1 ақша агрегатын қүраушы: Қолма-қол ақша; Депозиттік сертификат ; Қолма-қол ақша, депозиттер.

М2 ақша агрегатының құрамына кіреді: Күміс; Коммерциялық банктердегі мерзімді салымдар;  Вексель.

М2 ақша агрегатының құрамына кіреді:1) М1+жедел салымдар 2) Қолма-қол ақша 3) Коммерциялық банктердегі мерзімді салымдар.

Макроталдаудың негізгі мәселесі: ұлттық экономикаға әсер ететін негізгі факторларды анықтау; нарыктағы тауарлардың қүрылуы; макротұрақтылықты калыптастыру.

Макроэкономика секторлары : Фирмалар; Үй шаруашылығы; Мемлекет.

Макроэкономика ЖІӨ дефляторы: Номиналды ЖІӨ-ге тура пропорционал; Пааше индексі формуласымен есептеледі; Нақты ЖІӨге-кері пропорционал.

Макроэкономикада маңызды деп есептелетін “қор-ағын” ұғымының көрсеткіштері: Қор және байлық; Инвестиция және негізгі капитал; Ағымдағы операция шоттары және шетел инвестициясының сальдосы.

Макроэкономикалық әдіс: Модельдеу; Статистикалық талдау; Көрсеткіштерді агрегаттау.

Макроэкономикалық зертгеуде қолданылады: Филипс, Лаффер қисықтары; Кейнс кресі; АD - АS,1S — LМ үлгілері .

Макроэкономикалық көрсеткіштер:1) ЖҰӨ, ТҰӨ 2) ЖҰӨ, ЖІӨ 3) ЖІӨ, ТҰӨ, ҰТ.

Макроэкономикалық саясат: Бюджет-салық саясаты; Фискалды және монетарлық саясаттар; Шығындар саясаты.

Макроэкономикалық талдау қолданылады: Ақша нарығындағы тепе-теңдікті талдауда; Экономикада жұмыспен қамтылу деңгейін анықтауда.