Ардак экономика / ТЭО
.docxЭкономикалық бөлім
Заманауи талаптарға сай Маңғыстау облысында екі тіректі айналмалы пеш Ø4х60 м орнатылған тәулігіне 3000 т клинкер өндіретін құрғақ тәсілмен жұмыс істейтін цемент зауытының жобасының экономикалық есебі.
Маңғыстау облысы өнімділігі 1000000 тонна құрғақ тәсілде сульфатқа төзімді портландцемент (CCТ ПЦ) және шлакты портландцемент (ШПЦ) шығаратын зауыт салу көзделіп отыр.
Маңғыстау облысының жерінің көлемі 16 564,2 мың га құрайды. Облыстың әкімшілік-аумақтық құрылымы 5 ауданнан, 5 облыстық маңызы бар қаладан, 6 кенттен,55 ауылдық елді мекеннен және 43 ауылдық округтен тұрады. Қала халқының саны 274,6 мың адамды құрайды (76%), ал ауыл тұрғындарының саны - 87,1 мың адам (24%). Облыс орталығы - Ақтау қаласы, бұрынғы атауы Шевченко қаласы.
Қалалары Ақтау, Жаңаөзен және аудандары: Бейнеу, Құрық, Шетпе, Мұнайлы.
Басты су артериясы Каспий теңізі. Облыстың жер қойнауы мұнайға, әсіресе газға (газ конденсаты) мейлінше бай. Мұнда Қазақстандағы зерттелген газ конденсаты қорының 90 пайыздан астамы шоғырланған (Қарашығанақ газ конденсаты кен орны). Одан басқа облыс аумағында жанғыш тақтатас (Чернозатон, Тоғай, Новошаново) калий, магний тұздары (Шалқар көлі), цементтік шикізат (Ақсуат, Шаново), керамзиттік саз (Тұйықсай, Погодаев) тағы басқа құрылыс материалдары кен орындары бар.
Зауытта сульфатқа төзімді портландцемент және ШПЦ 400-Қ 30 шлакты портландцемент құрғақ әдіспен өндірілетін болады. Бұл инвестициялық жоба тек Маңғыстау облысына ғана емес, Қазақстанның да экономикалық жағдайын дамытуға айтарлықтай үлес қосады деп күтілуде. Себебі, бұл жоба өзінің орналасуы мен өнім шығару тәсілдері жағынан көптеген басымдықтарға ие. Еліміздің экономикасы дамып, құрылыс индустриясы ұлғайған сайын цементке деген сұраныс 2015 жылы 10 млн т жетеді деген болжам бар. Цемент зауытының құрылысын Тасқала елді мекенінде бекерден-бекер болашақ зауыт орны ретінде таңдалып отырмағаны белгілі. Одан кейін бізге пайдалысы темір, асфальт жолдарының бойында орын тебеді. Зауыттың орналасқан жері өнімді Орал, Чапаев, Ақтөбе, Ақтау, және Қазақстанның батыс өңіріндегі басқа қалаларға темір жол және Батыс Қазақстан-Батыс Еуропа автомобиль жолдары арқылы жеткізуге мүмкіндік жасайды.
Үздіксіз жұмыс істейтін процестегі өнімді уақыт қоры былай анықталады:
күнтізбекті уақыт қоры минус ӨӨЖ (өнім өндіру жоспары) графигі бойынша негізгі қондырғылардың жөндеу жұмысына тоқтау уақыты.
Тэф=Ткал-(Ткап+Ттек)=365-(20+5)=340 күн
Кесте – Өнімнің ассортименті
|
№ |
Цемент түрлері |
Цементтің өндірілуі |
Қосымшалар шығыны |
||
|
% |
т/жыл |
% |
т/жыл |
||
|
1 |
ШПЦ 400 Д30 , Рз1ц.пр |
50 |
500000 |
35 |
175000 |
|
2 |
СС М400 Д0, Рз2ц.пр |
50 |
500000 |
5 |
25000 |
|
3 |
Барлығы, Рзц.пр |
100 |
1000000 |
20 |
200000 |
Цемент өндіру көп тонналық технология болып табылады. Қазіргі кезде цемент зауыттары 1,5 - 2,5 млн.т цемент шығарады. Ол үшін бір жылда 2,0 - 3,5 млн.т шикізат, бір тәулікте 5 - 10 мың тонна шикізатты қайта өңдеу қажет. Цемент зауыттары әктас пен сазбалшық бар жерлерге жақын салынады. Бұл тасымалдау кезіндегі шығынды азайтады. Шикізатты өндіру ашық әдіспен өңдейтін кендерде жүзеге асырылады. Пайдалы тау массасысының жоғарғы беті бос тау жынысы қабатымен қапталған. Оның қалыңдығы 0,2-ден 7 м-ге дейін, кейде 20 м-ге дейін жетеді.
Портландцемент өндірудің технологиялық үрдісі келесі негізгі операциялардан тұрады:
1) Шикізат материалдарының карьерде өндіріліп, зауытқа жеткізілуі;
2) Шикізат қоспасын дайындау, түзету және реттеу;
3) Біртекті шикізат ұнын алу;
4) Шикізатты күйдіріп клинкер алу;
5) Клинкерді қоймаларда сақтау;
6) Гипс және активті қоспалармен клинкерді ұнтақтау;
7) Цементті силостарда сақтау және тұтынушыларға жіберу.
Кесте - Құрал-жабдықтар мен приборларға кететін күрделі шығындарды есептеу
|
Құрал-жабдықтың атауы |
Құны |
Монтаждау мен жеткізу шығыны |
Сметалық құны, теңге |
Амортизацялық бөлінулер |
|||
|
1дана., тенге |
Жалпы, теңге |
% |
тенге |
амортизация нормасы, % |
сомасы, теңге |
||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
|
Негізгі цехтардың құрал-жабдықтары |
880 000 000 |
880 000 000 |
40 |
352000000 |
1232000000 |
20 |
246400000 |
|
Барлығы |
880 000 000 |
880 000 000 |
|
352000000 |
1232000000 |
|
246400000 |
Технологиялық бақылаудың негізгі міндеті – түсірілген материалдың сапасын және шығарылатын өнімнің (клинкер, цемент) берілген сапсына бақылау жасау. Технологиялық бақылау үрдісі жедел және есепті болады, автоматикалық жүйелердің көмегімен үрдістің оптимизациясымен тығыз байланыста. Бұл жағдай мәлімет алу, оның өңделуі және компьютердің басқаруымен шешімдер шығару және оптимизациясын қамтамасыз ететін үрдістің параметрлерін автоматтық реттеуге алып келеді. Технологиялық үрдістердің параметрлерін анықтау үшін әртүрлі құралдар және басқару құрылғылары қолданылады. Техникалық сипаттамасы мен құрал – жабдықтардың жұмыс істеуі кестеде көрсетілген. Негізгі компоненттерінің бірі ретінде шикізат қоспасын айтамыз. Кен орындарында шикізаттың құрамы бойынша карьерді бөліктерге бөлу жұмысы жүргізіледі. Ол карьерде өңдеу үшін қолданылады және компьютердің жадында сақталады.
Жалақы және еңбек өнімділігін есептеу
Өндірісті үздіксіз жүргізу үшін сменалық жұмыс ұйымдастырылған.
7-сағаттық жұмыс күнінде 8-сағаттық 3 смена ұйымдастырылған. 7-сағаттық жұмыс күніндегі бір айлық жұмыс уақытының нормасы 175,4 сағат.
Ал 1 айдағы календарлық уақыт 30күн*24 сағат=720 сағат деп алсақ, онда бізге керекті бригада санын былай есептейміз:
=4
бригада шығады.
Кесте - Жұмыс уақытының бір жұмысшыға арналған балансы
|
Жұмысшы уақыттың аталуы |
Үздіксіз өндіріс |
|
|
күні |
сағаты |
|
|
Календарлы уақыт |
365 |
2920 |
|
Демалыс күндері (график бойынша) |
91 |
728 |
|
Мереке күндері |
- |
- |
|
Жұмыс уақытының мүмкіндігінше жоғары қоры |
274 |
2192 |
|
Жұмысқа шықпаған күндер: |
34 |
272 |
|
а) негізгі және қосымша демалыс |
24 |
192 |
|
б) ауруға байланысты қалған уақыт |
8 |
64 |
|
в) мемлекеттік тапсырмаларды орындау |
1 |
8 |
|
г) өндірістен қол үзбей оқуға байланысты алған демалыс |
1 |
8 |
|
Жұмыс істеу уақытының негізгі қоры |
240 |
1920 |
Кесте - Өндірістік жұмысшылардың жылдық енбекақы қорынын есебі
|
Мамандық атауы |
Сағаттық тарифтік ставкасы |
Жұмысшылардың саны |
Еңбекақы тарифтік қоры |
Сыйлық ақы |
Негізгі қор |
Қосымша ақы |
разряд |
Еңбекақы қоры |
||||||
|
% |
сома |
% |
сома |
|
|
|||||||||
|
Оператор |
310 |
5 |
2728000 |
25% |
682000 |
3410000 |
25% |
852500 |
4 |
4262500 |
||||
|
Оператор |
310 |
5 |
2728000 |
25% |
682000 |
3410000 |
25% |
852500 |
5 |
4262500 |
||||
|
Оператор |
310 |
5 |
2728000 |
25% |
682000 |
3410000 |
25% |
852500 |
5 |
4262500 |
||||
|
Машинист |
298 |
6 |
3146880 |
25% |
786720 |
3933600 |
25% |
983400 |
5 |
4917000 |
||||
|
Машинист |
298 |
6 |
3146880 |
25% |
786720 |
3933600 |
25% |
983400 |
4 |
4917000 |
||||
|
Слесарь жөндеуші |
277 |
7 |
3412640 |
25% |
853160 |
4265800 |
25% |
1066450 |
3 |
5332250 |
||||
|
Барлығы |
|
34 |
17890400 |
|
4472600 |
22363000 |
|
5590750 |
|
27953750 |
||||
Кесте - Көмекші жұмысшылардың енбекақы қорынын есебі
|
Мамандық атауы |
Сағаттық тарифтік ставкасы |
Жұмысшылардың саны |
Еңбекақы тарифтік қоры |
Сыйлық ақы |
Негізгі қор |
Қосымша ақы |
разряд |
Еңбекақы қоры |
||||
|
% |
сома |
% |
сома |
|||||||||
|
Жөндеуші |
268 |
4 |
1886720 |
25% |
377344 |
2264064 |
25% |
566016 |
3 |
2530176 |
||
|
Бақылаушы |
252 |
2 |
887040 |
25% |
177408 |
1064448 |
25% |
266112 |
3 |
8952768 |
||
|
Жұмысшылар |
249 |
60 |
26294400 |
25% |
5258880 |
31553280 |
25% |
7888320 |
4 |
40273728 |
||
|
Барлығы |
|
66 |
29068160 |
|
5813632 |
34881792 |
|
8720448 |
|
51756672 |
||
Кесте - Инженер- техникалық жұмысшылардың лауазымдық жалақылармен сәйкес енбекақы қорының есебі
|
Мамандық атауы |
Жұмысшылардың саны |
Жалақы |
Айдың саны |
Жылдық енбекақы қоры |
|
Мастер |
6 |
200000 |
12 |
14400000 |
|
Технолог |
8 |
180000 |
12 |
17280000 |
|
Барлығы |
14 |
380000 |
|
31680000 |
Кесте - Барлық жұмысшылардың категориялар енбекақы жиынтық тізімдемесі
|
Жұмыскерлердың категориясы |
Жұмыскерлердың саны |
Төлемдер |
Жылдық енбекақы қоры төлемдер есебімен |
Жылдық енбекақы қоры |
Әлеуметтік төлемдері |
||||
|
% |
сома |
||||||||
|
Негізгі жұмысшылар |
34 |
20% |
4472600 |
22363000 |
27953750 |
3074913 |
|||
|
Көмекші жұмысшылар |
66 |
20% |
5813632 |
34881792 |
51756672 |
5693234 |
|||
|
ИТЖ |
14 |
20% |
6336000 |
38016000 |
31680000 |
3484800 |
|||
|
Барлығы |
114 |
|
|
95260792 |
111390422 |
12252946 |
|||
Жобаланып отырған цемент зауытына қажетті шикізатты, яғни әктасты 3 км қашықтықтан автосамосвалдармен тасымалдайды. Бір тонна клинкер алу үшін орташа есеппен 1150 кг әктас шығындалады. Жылына 2300000 тонна әктас шығындалады. Сазды да 4 км қашықтан автосамосвалдармен тасымалдайды. Бір тонна клинкер алу үшін 348 кг саз шығындалса, жылына 696000 тонна саз шығындалады екен. Огарка - Ақтөбе облысы, Алға елді мекенінен 450 км қашықтықтан темір жол вагондарымен тасымалданады. Бір тонна клинкер алу үшін 20 кг огарка шығындалса, бір жылда 40000 тонна огарка қажет болады екен.
Қоспалар. Түйіршіктелген домналы шлактар МСТ 3476-74 сәйкес болу керек. Домналы шлакты Теміртау қаласынан 720 км қашықтықтан теміржол арқылы тасымалданады. Бір тонна шдакопортландцемент шығару үшін 350 кг шлак шығындалса, жылына 350000 тонна шлак жұмсалады. Тасымалдау ұзақтығы – 1940 км.
МСТ 4013-82 гипс тастарын темір жол арқылы Атырау облысындағы ЖШС «Индербор» - дан 330 км қашықтықтан темір жолымен жеткізіледі. Бір тонна цемент алуға 50 кг гипс шығындалса, жылына 100000 тонна гипс қажет болады.
Отын көзі – тас көмір, Қарағанды облысынан теміржол вагондарымен тасымалданады. Өндірілетін клинкер көлемі шамамен 1500000 т. Бір тонна клинкер күйдіру үшін 130 кг тас көмір шығындалса, жылына 201500 тонна керек болады. Көмірдің жылу мөлшері 23000 кДж/кг. Күл мөлшері 18 %. Тасымалдау ұзақтығы – 1960 км.
Электр энергиясы Екібастұз қаласындағы ГРЭС-тен жоғары қуатты электр желілерімен жеткізіледі. Бір тонна цемент өндіру үшін 130-140 кВт·ч электр энергиясы шығындалады. Бір жылда жаңа цемент зауытына шамамен 260000000 кВт·ч электр энергиясы қажет.
Кесте - Күрделі шығындар есебінің тізімдемесі
|
Шығын түрі |
Сома |
Амортизация |
|
Өндірістік ғимараттар |
50000000 |
12500000 |
|
Өндірістік жабдықтың құны |
1232000000 |
246400000 |
|
Өндірістік құрал-жабдықтардың құны (негізгі жұмысшылардың енбекқорынан 10-20%) |
5590750 |
1118150 |
|
Шаруашылық құрал-сайманы құны (негізгі жұмысшылардың енбекқорынан 2-3%) |
838613 |
41931 |
|
Барлығы |
1288429363 |
260060081 |
Кесте - Ғимарат есебінің тізімдемесі
|
Көлем, м2 |
Қүны,1м3 |
Сома , теңге |
|
2000 |
25000 |
50000000 |
Кесте - Жалпыөндірістік шығындар
|
Шығын баптары атаулары |
Сомма, теңге |
|
Ғимараттың, құралдардың амортизациясы |
260060081 |
|
Құралдарды қолдану шығындары |
246400000 |
|
а) негізгі және қосымша жалақы |
27953750 |
|
б) әлеуметтік салыққа төлем (11%) |
3074913 |
|
Зауыт ішілік жүктерді тасымалдау (1,2 баптан 10-20%) |
101292016 |
|
Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі шығындары (жұмысшылар жалақысынан 10%) |
1397688 |
|
Басқа да шығындар (сомадан 10-20%) |
121829957 |
|
Жалпы өндірістік шығындар |
730979741 |
Кесте – Өнімнің өзіндік құнын есептеу
|
Атауы |
Шығындар |
|
Шикізат және негізгі материалдар |
4 000 000 000 |
|
Транспорт – дайындау шығындары |
219293922,3 |
|
Технологиялық мақсатқа отын және энергия |
5934879000 |
|
Жалпыөндірістік шығындар |
730979741,1 |
|
Өндірістік өзіндік құн |
10885152663,4 |
|
Мерзім шығындары |
2721288165,9 |
|
Толық өзіндік құн |
13606440829,3 |
|
Өнімнің өзіндік құны, тенге |
13606,4 |
Ө = 13606440829,3 / 1000000 = 13606,4 тенге/тн
Техника - экономикалық көрсеткіштерді есептеу
1 .Өнімді өткізуден келетін пайда:
П= (Ц-С)*Ө = ( 20000-13606,4 ) *1000000 = 6393559170,7 тенге