Кантрольныя пытанні

1. За якімі гідралагічнымі з’явамі праводзяцца назіранні на рачных гідралагічных пастах у залежнасці ад іх разраду?

2. Якія ўстаноўлены тэрміны назіранняў за гідралагічнымі з’явамі на пастах?

3. Парадак назіранняў за ўзроўнямі вады з дапамогай рэек і іх апра-цоўка.

4. Методыка назіранняў за ўзроўнямі вады з дапамогай СУВ «Вал-дай» і апрацоўка стужкі.

5. Парадак назіранняў за тэмпературай вады, тэмпературай паветра, сілай і накірункам паветра і атмасфернымі ападкамі на гідралагічных пастах.

2.4. Інструментальная здымка ўчастка ракі

Інструментальная здымка ўчастка ракі ўключае прамерныяработы і складанне плана і профіляў рэчышча.

Асноўнае прызначэнне прамерных работ – вызначэнне глыбіні і характару рэльефа дна ракі, што неабходна ведаць пры выкананні гідраметрычных работ (змяненне расходу вады і наносаў і т. п.), а таксама пры вывучэнні воднага рэжыму і дэфармацыі рэчышча ў мэтах разнастайных гідратэхнічных збудаванняў і для патрэб судна-ходства.

У склад інструментальнай здымкі, якая выконваецца студэнтамі на практыцы, уваходзяць наступныя віды работ:

1. пракладванне планавай і вышыннай асноў з вызначэннем накірункаў і длін ліній і вышынных адзнак;

2. прамеры глыбінь па папярочным прафілям;

3. збудаванне папярочных профіляў і вылічэнне марфалагічных характарыстык рэчышча;

4. складанне плана рэчышча ракі ў ізабатах.

Выкананне здымкі і апрацоўка вынікаў прамераў. Планавай і вышыннай асновамі інструментальнай здымкі служацьмагістраль і папярочныя профілі. Уздоўж ракі, па магчымасці бліжэй да берага, разбіваюць магістраль. На ўчастку ракі яна можа мець выгляд прамой або ломанай лініі (у залежнасці ад канфігурацыі рэчышча ў плане). Азімут магістралі (вугал паміж накірункам на поўнач і накірункам магістралі) і вуглы яе павароту вызначаюць тэадалітам або з дапа-могай бусолі ці компаса. Перпендыкулярна да магістралі з дапамогай якога-небудзь вугламернага інструмента разбіваюць папярочныя ство-ры. Адлегласць паміж створамі павінна складаць 1/2–1/3 шырыні ракі.

На вучэбнай практыцы (напрыклад, пры шырыні р. Заходняя Бярэзіна 30 м і глыбіні 5 м) брыгада студэнтаў выконвае здымку ўчастка ракі (у раёне асноўнага вадамернага паста) 200 м з адлегласцю паміж прамернымі створамі 10 м. Даўжыня магістралі і адлегласць ад пастаяннага пачатку (адзначанага калочкамі) па створам да ўрэза вады прамяраюцца стальной мернай стужкай ці рулеткай.

Па створы, у якім праводзяцца прамеры, нацягваецца трос (шнур), які размечаны праз 1 м; адлегласць паміж прамернымі вертыкалямі – 1 м. У пачатку прамераў па кожнаму папярочнаму створу вызна-чаецца адзнака ўзроўню вады на вадамернам пасту.

Адлегласць да прамерных кропак і ўрэза берага на кожным створы вымяраюць ад магістралі (ад пастаяннага пачатку). Вымярэнне глыбіні (да 5–6 м ) выконваюць гідраметрычнай штангай або намёткай (з 10-сантыметровымі дзяленнямі) з лодкі або ўброд, пры большых глыбінях – лотам. Адлікі глыбіні па штанзе ці намётцы ажыццяў-ляюцца з дакладнасцю да 1–2 см. Вынікі замераў запісваюць у спецыяльны журнал: прамерную кніжку (табл. 2.3). Акрамя глыбіні ў прамерную кніжку запісваюць тып грунту (іл, гліна, пясок, галька, камень), а таксама характар расліннасці (водныя расліны – пагружа-ныя, надводныя, з плаваючым лісцем, водарасці). Пры прамерах намёткай ці штангай тып грунту вызначаюць і па прыліплых да іх часцінках.

Табліца 2.3