3. Избирательный процесс в Республике Беларусь. Этапы проведения выборов.

Избирательный процесс включает несколько стадий:

1. назначение выборов;

2. установление избирательных округов;

3. создание избирательных органов;

4. установление избирательных участков;

5. составление списков избирателей;

6. выдвижение и регистрация кандидатов;

7. агитационная кампания;

8. голосование;

9. подсчет голосов и установление итогов;

10. возможный второй тур голосования или повторные выборы;

11. окончательное определение и опубликование результатов выборов.

! По каждой стадии изучить Избирательный кодекс.

Ответить на следующие вопросы:

- Понятие избирательного округа и его значение. Понятие нормы представительства;

- Избирательные участки и их назначение;

- Избирательные комиссии, их роль в организации и проведении выборов, виды, порядок образования, компетенция и формы работы. Компетенция и особенность работы Центральной комиссии по выборам и проведению республиканских референдумов;

- Участие избирателей в организации выборов. Формы участия политических партий в выборах;

- Списки избирателей, порядок их составления и значение;

- Порядок выдвижения и регистрация кандидатов;

- Правила ведения агитационной кампании;

- Гарантии деятельности кандидатов в депутаты;

- Порядок голосования и подведение итогов первого тура выборов;

- Второй тур голосования;

- Повторные выборы. Итоги выборов.

4. Ответственность за нарушение законодательства о выборах.

! См. гл. 12 Избирательного кодекса «Ответственность за нарушение требований настоящего Кодекса. Рассмотрение обращений».

! Найти в законодательстве Республики Беларусь, какую именно ответственность несут лица, совершившие указанные в главе 12 правонарушения.

Дополнительные материалы Данные о числе выдвинутых и включенных членах политических партий в состав территориальных избирательных комиссий по выборам Президента (2010 г.)

№	Партия	Выдвигалось	Включено	Процент
1	Белорусская аграрная партия	1	1	100%
2	Белорусская социал-демократическая партия (Грамада)	3	1	30%
3	Партия БНФ	7	2	28%
4	Либерально-демократическая партия	7	4	57%
5	Белорусская партия левых «Справедливый мир»	36	5	13%
6	Объединенная гражданская партия	24	6	25%
7	Республиканская партия труда и справедливости	17	14	82%
8	Коммунистическая партия Беларуси	94	87	92%
Итого:					53%

Обзор требований к регистрации кандидатов в президенты в зарубежных странах.

Елісееў, А. Ці лягчэй зарэгістравацца кандыдатам у прэзідэнты ў суседніх краінах? / А. Елісееў / Еўрапейскае радыё для Беларусі // Белорусский портал TUT.BY [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://news.tut.by/politics/art201324.html. – Дата доступа: 23.10.2010.

Еўрарадыё пацікавілася, колькі подпісаў трэба сабраць прэтэндэнтам у прэзідэнты ў суседніх краінах. І наколькі жорстка там правяраюць іх сапраўднасць.

У Польшчы зарэгістравацца кандыдатам у прэзідэнты прасцей. Па-першае, там пражывае ў 4 разы больш чалавек, а подпісаў сабраць трэба столькі ж, колькі ў Беларусі – 100 тысяч. І падпісацца грамадзяніну можна таксама хоць за ўсіх прэтэндэнтаў.

Па-другое, калі беларускі Цэнтрвыбаркам знаходзіць больш за 15% недакладных подпісаў, то прэтэндэнту адмаўляюць у рэгістрацыі. У Польшчы ж такой нормы няма. Там галоўнае, каб было 100 тысяч сапраўдных подпісаў.

"Як толькі Цэнтральная выбарчая камісія знаходзіць, што 100 тысяч сапраўдных подпісаў ёсць, то праверка іншых спыняецца. Ніякай падобнай нормы ні ў 20, ні ў 15% няма. Ці ёсць 100 тысяч сапраўдных, ці няма", – патлумачыў эксперт Дзяржаўнай выбарчай камісіі Лех Гайзлер.

Па яго словах, звычайна сярод прадстаўленых подпісаў 10% несапраўдных. Напрыклад, пазначаны няправільны адрас альбо нумар дакумента, ці напісана неразборліва. Калі ж знаходзяцца подпісы фальшывыя, то бок падробленыя, то тады мусіць праводзіцца расследаванне і адбыцца суд. Праўда, такіх выпадкаў не было, адзначыў Лех Гайзлер.

У Літве нормы аб забракаваных подпісах таксама няма, кажа Ніёле Жемайтэне, старшыня аддзела на арганізацыі выбараў Вышэйшай выбарчай камісіі Літвы.

Ніёле Жемайтэне: "Заўсёды каля 20% подпісаў прызнаюцца несапраўднымі. Паводле закона, кандыдат мусіць прадставіць 20 тысяч сапраўдных подпісаў выбаршчыкаў".

Ва Ўкраіне збіраць подпісы зусім не трэба. Прэтэндэнты павінны толькі ўнесці залог у 2,5 мільёны грыўняў (больш за 300 тысяч долараў) на спецыяльны рахунак Выбарчай камісіі.

Грошы вернуць тым кандыдатам, якія трапяць у другі тур выбараў. Так, на апошніх выбарах Віктару Януковічу і Юліі Цімашэнке вярнулі залог, а іншым 16 кандыдатам – не. Яны пайшлі ў дзяржаўны бюджэт Украіны.

У Расіі норма недакладных подпісаў вельмі жорсткая – дапушчальная норма хібаў складае 5%. На папярэдніх выбарах 2008 года кандыдату ад апазіцыі Міхаілу Касьянаву ЦВК адмовіла ў рэгістрацыі "з-за няправільна аформленых падпісных лістоў". Узровень хібнасці ў яго перавысіў 13%. Кандыдат назваў рашэнне ЦВК фарсам.

Паводле Федэральнага закона аб выбарах прэзідэнта Расійскай Федэрацыі, у 140-мільённай краіне кандыдат мусіць назбіраць 2 мільёны подпісаў, прычым на адзін суб'ект федэрацыі павінна прыходзіцца не больш за 50 тысяч подпісаў.

Латвія – парламенцкая рэспубліка, там прэзідэнта абірае парламент краіны – Саэйма.

1 Баглай, М.В. Конституционное право Российской Федерации: учеб. для вузов / М.В. Баглай. – 6-е изд., изм. и доп. – М.: Норма, 2007. – С. 403.