Беренче кар (Инша)

Менә инде беренче кар да ява башлады. Бүген иртән мине әни белән әти уятты. Алар: «Тор, әйдә, урамда беренче кар ява!»− диделәр. Мин сикереп тордым да: «Ур-ра!» − дип кычкырып җибәрдем. Тәрәзәгә карадым − бөтен дөнья ап-ак. Агачларның яфраклары яшел булса да, аларга инде кар кунарга өлгергән. Җәй белән кыш очрашканнар. Кем кемне җиңәр?

Мин мәктәпкә барганда, карлы җирдән бардым, шундый рәхәт. Тиздән чана, чаңгыларда шуарбыз. Дусларым да сөенгәннәр.

− Карагыз: учымда − кар!

− Һи, минекендә дә бар!

− Минем учтагы зуррак,

Бизәге дә матуррак!

−Кыздырма канны!

Эретәсең карны.

(А.Нигъмәтуллин)

Беренче кар яуган көн минем өчен бик күңелле булды.

Карлы көз (Инша)

Менә беренче кар да яуды. Ул бик матур иде. Кар агачларга ак тун кидерде. Кар әле иртәрәк яуган. Агачларда нинди генә төс юк: яшел, сары, кызыл, көрән һәм ак. Алар ак кар арасыннан тагын да матур күренәләр. Җир өсте ап-ак. Әллә инде кыш та җиттеме? Юк, бу − ак көз. Карлы көз. Бу кардан әле чаңгыда да шуып булмый. Әмма кар йомарлап атышып уйнап була. Бик теләсәң, Кыш бабай да ясап була. Чын кышка ераграк әле. Борынгылар чын кышны, беренче кар яугач 40 көннән соң гына килә, диләр. Килсен генә, көтәрбез.

Кыш килде (Инша)

Үзенең кар-бураннарын ияртеп, көткән кыш та килеп җитте. Әле кичә генә кара булган җир ап-ак кар белән капланган. Бөтен дөньяда аклык, сафлык хөкем сөрә.

Өр-яңа җирләрне үзләштергәндәй, беркем дә аяк басмаган яңа яуган карга эз салып баруы − үзе бер могҗиза.

Яңа яуган кар өстендә тормышның бар сулышы ярылып ята. Урам буйлап узганда, кемнеңдер өенә эз керүен, кайсыныңдыр урам буйлап узуын күрәсең. Әнә ерак түгел, шаярып уйнашкан эт эзләре ярылып ята, аңа каршы якта − ат чанасы эзе. Мондый хозурлык бары кыш көне генә була ала.

Кышның уеннары гына да ни тора бит! Кар йомарлап атышу, җепшек кардан Кар бабай һәм Кар кызы, тагы әллә нинди фигуралар ясау дисеңме − берсе дә калмый. Тимераякларга, чаналарга, чаңгыларга да чират җитә. Болар барысы да кыш көне генә була торган күренешләр. Шуңа күрә без кышны яратабыз.

Һ. Такташ. «Караборынның дусты»

Бирем. Озын Хөсәен турында сөйләгез. Әйдүк язмышына аның нинди катнашы бар?

Озын Хөсәен − кызыллар отрядының командиры. Аның сүзен һәркем тыңлый. Командир кушуы буенча авыл халкының сыерларын аклардан яшереп калдыралар. Партизаннарга сөт тә кирәк була.

Әйдүкнең әтисе дә Озын Хөсәен белән дуслаша. Ул анын турында: «Гаҗәп кеше инде ул Озын Хөсәен. Көне-төне урманда ач-ялангач йөрсә дә, үзенең эшен эшли. Безнең ишеләргә дус кеше инде ул Озын Хөсәен»,− ди. Ул Кызыл гвардия оештыра, акларга каршы көрәшә. Аклар аны тотарга телиләр, ләкин командир качып өлгерә.

Әтисе үлгәч, Әйдүк ятим кала. Озын Хөсәен малайны ялгыз калдырмый. Ул аны шәһәргә укырга җибәрә. Берничә елдан Әйдүк авылга кайта. Ул нык үзгәргән, үскән, Караборын да көчкә-көчкә генә таный аны. Әйдүк язмышында Озын Хөсәеннең роле бик зур.

Бирем. Караборын сездә нинди хисләр уята? Аның хәрәкәте, аерылу газаплары ничек бирелә?

Караборын − бик акыллы эт. Ул үзенең дусты Әйдүк өчен теләсә кемне тешләргә әзер, чын дус. Әйдүкнең сүзе − аның өчен закон. Ул дустының кичерешләрен аңлый. Аны юатырга тели. Дус белән дошманны аера белә. Вәли бай улы Габдулла ошамый аңа.

Караборын хәбәрче дә була. Партизан отрядына Озын Хөсәен җибәргән хәбәрләрне алып килә.

Караборын Әйдүкне бик ярата. Аның якын дустыннан һич тә аерыласы килми. Ничә ел үтсә дә, ул Әйдүкне онытмый.