1.Паняцце пра сучасную беларускую літаратурную мову. Паняцце нацыянальнай мовы. Асноўныя адзінкі літаратурнай мовы. Формы існавання.

Мова – сістэма фанетычных, лексічных, граматычных сродкаў, якая выконвае камунікатыўную функцыю. Мова адносіцца да вярбальнага сродка зносін. (Невербальныя сродкі – сімвалы, жэсты, міміка). Мова развіваецца ў грамадстве і адлюстроўвае яго асаблівасці. У гэтым і заключаецца яе сацыяльны характар.Бел. нац. мова – сродак зносін бел. нацыі. Склалася ў перыяд фарміравання нацыі. Нац. мова – адметная рыса люб нацыі, без яе нац не існу. Бел. нац. мова – мова беларускага народа, які непадзельна звязаны з духам сучаснага народа.Асаблівасці жыцця, менталітэт, гіст і грам вопыт, інтэлект, маральны і эстэтычны кошт. Гэта ўсё адлюстроўваецца ў нац мове.

Формы існавання нац мова:

• літаратурная - унармована, апрацоўвана майстрамі слова і дзеячамі культуры мовы, абавязкова для усіх членаў грамадства. Літ. мова гэта не мова мастацкай літаратуры. Яна ужываецца ў розных сферах.

• дыялектная мова

• сацыялекты- моўныя сродкі, якімі карыстаюцца людзі пэўнай сацыяльнай праслойкі, звязаныя паміж сабой пэўнымі інтарэсамі і звычкамі(арго, моладзевы).

• прастамоўе

Літаратурная мова існуе ў 2-х формах:

вусная

пісьмовая

Стылі:

• кніжны:

• гутарковы.

Кадыфікацыя – афіцпрызнанне мовы і яе пісмовае замацаванне.

Дыялектная мова – мова народа, выступае ў выглядзе мясцовых гаворак.

Гаворка – мова пэўнай мясцовасць, насельніцтва, пунктаў з аднатыпнымі моўнымі рысамі.

Дыялекты:

1) паўдн- усходні

2) паўднёва-заходні

3) сэрэднебеларуская гаворка.

4) заходнепольская або брэстская гаворка.

2/Беларуская мова ў сям’і індаеўрапейскіх моў. Беларуская мова як адна са славянскіх моў. Тры падгрупы славянскіх моў.

Сёння 5000 моў. Рабочыя мовы ААН: англійская, арабская, іспанская, кітайская, руская, французская. У некаторых краінах можа быць некалькі дзяржаўных моў. Для кожнай мовы існуюць спецыфічныя паняцці, якія не маюць адпаведнікаў у іншых мовах.

Класіфікацыя моваў свету:

• Генеалагічная - – вывучэнне і групаванне моваў свету на падставе вызначэння роднасных сувязяў паміж імі. аб’ядноўвае мовы свету ў моўныя сем’і, сем’і – у групы і падгрупы. Кожная моўная сям’я паходзіць з асобных дыялектаў адной мовы.

• Марфалагічная – аб’ядноўвае мовы паводле граматычнага значэння, будовы слоў:

1) Ізаляцыйныя – няма словазмянення, словы з каранёў, няма канчаткаў: фу “бацька” му “маці”=фуму “бацькі”: кітайская, в’етнамская

2) Аглютынацыйныя –граматычная адназначнасць афіксаў: да нязменнага кораня дадаюцца афіксы. 1 скланенне, 1 спражэнне: bala-дзіця, balada-дзіцяці(Р.с.), balalar-дзеці(мн.л.), balalarda-дзяцей:угра-фінская, мангольская.

3) флексійныя (фузійныя)-граматычнае значэнне з дапамогай флексіі(канчаткаў). Афіксы накладаюцца на аснову: руская, беларуская, украінская

4) інкарпарацыйныя (мексіканская). У адзін групавы комплекс уваходзіць некалькі каранёў. Сказ пачынаецца з дзейніка і заканчваецца выказнікам: ninakakva-я мяса ем: індзейская, Паўночнай Амерыкі, камчацкая, чукоцкая.

Моўная сем’я - гэта група роднасных моў залежных ад іх геаграфічнага размяшчэння, паходжання з агульнай крыніцы.

Моўныя сем’і:

• Індаеўрапейская(16 груп) 1 – славянская, 2- германская, 3 – раманская, 4 - балтыйская, 5 - індыйская, 6 – іранская і інш

• тюркская

• кітайска-тыбетская,

• уральская.

• Селіта-халчкая

• травідыйская

Славянская группа:

1) усходнеславянская (руская, беларуская, украінская)

2) заходнеславянская (польская, чэская, славацкая, латышская

3) паўдневаславянская (славенская, балгарская, македонская, сербска – харватская.)