Міфалогія.

1. Агульнае паняцце міфалогіі. Прадмет міфалогіі.

Міфалогія – сістэма архаічных уяўленняў пра свет, якія выяўлены у канкрэтнай пачуццёвай форме.

Формы уяўленняў міфаў: -вусныя; -пісьмовыя (тэкст); -графічныя(арнамент)

Міфалогія вывучаецца апошнія 20 гадоў (у СССР-атэізм).

Тэмы міфалогіі:-стварэнне свету, прыроды,чалавека, кіраванне імі. -нараджэнне і смерць, сэнс жыцця, загробнае існаванне.

2. Класіфікацыя міфаў. Сучасныя міфы.

Асноўныя аб’екты цікавасці міфалогіі – нябачны свет, цуд, а таксама смерць-уваскрасенне. На працягу ўсёй гісторыі людзі раздзялялі свет на бачны і нябачны. У язычніцтве нябачны свет – багі, духі; у хрысціянстве – Бог, анёлы, дэманы, душы жывых і памерлых; у філасофіі – свет з’яў і свет прычын, свет рэчаў і свет ідэй; у навуцы – мікравелічыні, мікробы.

Увесь курс “Славянская міфалогія” падзяляем на тры вялікія цыклы:

1) касмаганічныя міфы, што гавораць пра сусвет, планеты і зоркі;

2) гістарычныя міфы, якія распавядаюць пра паходжанне чалавека;

3) цыклічныя міфы, звязаныя з прыродным каляндарным колам і кругам чалавечага жыцця.

3. Асноўныя формы старажытных вераванняў (анімізм, татэмізм, магія).

Анімізм-гэта вера у існаванне духаў. Са з’явамі анімізму звязана узнікненне вышэйшай міфалогіі (вярхоўныя багі – Пярун, Вялес і г.д.) і ніжэйшыя духі (дэманічныя)- (Вадзянік і г.д.).

Татэмізм – комплекс вераванняў, абрадаў і рытуалаў у першабыт. грамацтве, звязаны з уяўленнем аб роднасці паміж сабой групай людзей (плямёнамі) і татэмам (пэўнымі відамі жывел, птушак, раслін).

Напрыклад –лягенда пра ваўчыцу, якая выкарміла Ромула і Рэмула (заснавальнікаў Рыма), – гэта татэмізм.

У Індыі татэмічнай жывела йз’яўляецца карова. У рытуалах – размалеўвалі тату. “Заяц”, “Жабкі”, “Пава”, “Каза” – танец татэмічны. У бел. культуры былі татэмамі – бык, тур (Тураўшчына), мядзведзь, бусел, воўк, вуж. На каляды пераапраноўваліся у жывел – татэмізм.

Магія- гэта дзеянне, або моўные формулы, якія выконвалі каб паўплываць на чалавека, прадметы і з’явы навакольнага света.

Магія:

-імітатыўная (заснавана на прынцыпе “падобнае выклікае падобнае”),

-кантактная (перадаецца праз кантакт, напр. Пры ліхарадке прыкаснуцца к асіне, каб ліхарадка ушла),

-парцыянальная (перадаецца праз часткі чалавека –валасы, ногці і г.д.) ,

-любоўная (праз загавары, маніпуляцыі. Загавары назыв. прысушкі),

-лекавая (ад хвароб-былі добрыя лекары і злыя ведзьмакі).

4. Вярхоўныя багі. Пантэон князя Уладзіміра.

980 г. – князь Уладзімір устанавіў пантыон з 6 багоў:

Пярун, Дажджбог, Хорс, Стрыбог, Сімаргл, Мокаш (гэта багі з іранскай міфалогіі).

У 988г. калі ён вырашыў хрысціцца, ён спаліў гэты пантыон.

Пярун – бог грому і маланкі.

Стрыбог-бог ветру.

Мокаш- багіня шлюбу.

5. Пярун – грому, маланкі і дажджу.

Пярун – бог грому і маланкі. Велічны, статны, высокага росту з чорнымі валасамі і доўгай залатой барадою. На вогненнай калясніцы раз'язджае па небе, узброены лукам і стрэламі. Яго грымотны лук – каменны молат, часам вясёлка. Яго стрэлы – маланкі. Імі ён знішчае варожыя полчышчы Чарнабога. Яны нагрувашчваюць хмары, каб затуманіць сонца, сабраць у хмары пітво жыцця – ваду. Пярун адным ударам каменнага молата разбівае хмары і вада льецца на зямлю. Чэрці бягуць на зямлю, але і тут іх даганяюць стрэлы Пяруна. Чэрці ведаюць, што Пярун любіць чалавека і беражэ яго, таму яны кідаюцца ў жытло людзей, каб выратавацца сярод іх. Але ў такіх выпадках Пярун знішчае і жытло чалавека.