- •Билет №1
- •1.Экология туралы ұғым, экологияның негізгі бөлімдері. Экологияның басқа ғылымдармен өзара байланысы.
- •2.Демэкология деген не?
- •3.Ауыл шаруашылығының экожүйелерге тигізетін кері әсері (ауыл шаруашылығының алты проблемасы).
- •3. Ауыл шаруашылығының экожүйелерге жағымсыз әсері келесіден көрінеді:
- •Билет №2
- •1.Экологияның мақсаттары, міндеттері мен әдістері. Экологияның практикалық маңызы.
- •3.Қоршаған ортаның физикалық ластануы.
- •Билет №3
- •1.Экологиялық факторлар ұғымы және олардың жіктелуі.
- •2.Рим клубы қашан және не үшін құрылды.
- •Билет №4
- •1.Аутэкология деген не?
- •2.Экологиялық оптимистер. Оптимистер мемлекет тарапынан қандай бақылау түрін талап етті.
- •3.Биосфера тұжырымдамасын құру.
- •Билет №5
- •1.Қоршаған ортаның абиотикалық факторларын сипаттаңыз.
- •2.«Көшетхана эффектісі»: ұғымы, пайда болу себептері, қоршаған ортаға әсер етуі, шешу жолдары, проблемалары.
- •3.Фаунаны қоңсыластыру. Қоңсыластырудың үш себебі.
- •Билет №6
- •1.Сыртқы және ішкі экологиялық факторларды сипаттаңыз.
- •2.Адамның экологиялық жүйеде алатын орны.
- •3.Ноосфера туралы ілім. Бұл ұғымның пайда болуына қандай ғылымдар үлесін қосты. Коэволюция дегеніміз не
- •Билет №7
- •1.В.И. Вернадскийдің биосфера және ноосфера туралы ілімі.
- •2.Табиғатты қорғау. Табиғатты қорғаудың екі принциптік аспектілері. Әр аспектің міндеттері.
- •3.Биоценоз, биогеоценоз, экожүйе деген не?
- •Билет №8
- •1.Экологиялық зиян деген не? Экологиялық зиянның түрлері.
- •2.«Тұрақты даму» ұғымының пайда болу тарихы.
- •3.«Ақпараттық қоғам». Биотехнологияның дамуы. Ғарыш құралдары мен технологияларын қатыстыру.
- •Билет №9
- •1.Қоршаған ортаның биотикалық факторларын сипаттаңыз.
- •2.Гидротехникалық құрылыстарға не жатады. Гидротехникалық құрылыстар су экожүйесіне қандай кері әсерлерді тигізеді.
- •Билет №10
- •1.Шелфордтың төзімділік заңы. Төзімділік диапазоны?
- •2.Экологиялық пессимисттер. Пессимисттер мемлекет тарапынан қандай бақылау түрін талап етті.
- •Билет №11
- •1.Қоршаған ортаның химиялық ластануы.
- •2.Популяция деген не?
- •Билет №12
- •1.Ортаның экологиялық сыйымдылығы.
- •2.Қр тұрақты дамуын қамтамасыз ету: тұрақты даму тұжырымдамасы.
- •3.Атмосфераның ластану көздері. Атмосфераны ластаушылардың зиянды әсері.
- •Билет №13
- •1.Антропогенді фактордың әсер етуінің өзгеше ерекшеліктері.
- •2.Қышқыл жаңбыр: ұғымы, пайда болу себептері, қоршаған ортаға әсер етуі, шешу жолдары, проблемалары.
- •3.Рк бірінші баяндамасы, авторы кім, қай жылы жасалынды. Келесі ұғымдарға түсініктеме беріңіздер: шаруашылық даму, табиғи ресурс, экологиялық және экономикалық тұрақтылық.
- •Билет №14
- •1.Императивті факторларды және әсер ету факторларын сипаттаңыз
- •2.Топырақтың ластануы: ұғымы, пайда болу себептері. Топырақтың ластануымен күресу шаралары.
- •3.Стенобионттық және эврибионттық организмдер.
- •Билет №15
- •1.Синэкология деген не?
- •2.Қазіргі заманғы биосфераның ерекшеліктері. Өндірістің және қоршаған ортаға жүктеменің өсуі.
- •3.Өнеркәсіптік жерлерді қайта құңарландыру. Қайта құңарландырудың екі кезеңі. Қайта құңарландыру қалай іске асырылады, бұзылған жерлерге жабылатын әрбір қабаттың рөлі қандай.
- •Билет №16
- •1.Организмдердің тіршілік әрекетіндегі негізгі абиотикалық факторлардың экологиялық маңызы.
- •2.Топырақ эрозиясы: ұғымы, түрлері, пайда болу себептері. Топырақ эрозиясымен күресу шаралары.
- •Билет №17
- •1.Биогеоценоз компоненттері.
- •2.Экологиялық факторлар ұғымы және олардың жіктелуі
- •3.Популяция санын реттеу: мақсаттары, міндеттері, әдістері, маңызы.
- •Билет №18
- •1.Экология туралы ұғым, экологияның негізгі бөлімдері. Экологияның басқа ғылымдармен өзара байланысы.
- •2.Биоценоздың қоректік құрылымы (продуценттер, консументтер, редуценттер).
- •3.Қазіргі заманның жаһандық экологиялық проблемалары, олардың пайда болу себептері және салдары.
- •Билет №19
- •1.Экологияның мақсаттары, міндеттері мен әдістері. Экологияның практикалық маңызы.
- •2.Қоршаған ортаның химиялық ластануының экология-генетикалық салдары.
- •3.Өнеркәсіпті қарқындатумен байланысты экологиялық проблемалар.
- •Билет №20
- •1.Популяцияның кеңістіктік орналасуы және оның сипаты: кездейсоқ, біркелкі және топтық.
- •2.Биоценоз, биогеоценоз, экожүйе деген не?
- •Билет №21
- •1.Тұрақты даму деңгейлері: жергілікті, өңірлік, ұлттық, мемлекетаралық, жаһандық. Әрбір деңгейде тұрақты даму мүмкіндіктерін анықтайтын факторлар.
- •2.Қоршаған ортаның биологиялық ластануы.
- •3.Жердің озон қабаты: ұғымы, маңызы, проблемалары, проблеманы шешу жолдары.
- •Билет №22
- •1.Либих минимумы заңы.
- •2.Популяцияның динамикалық сипаттамалары: популяцияның тууы, өлімі, популяцияның тірі қалу қисықтары, популяцияның өсу жылдамдығы.
- •3.Табиғи ресурстарды жіктеу: сарқылатын, сарқылмайтын, қалпына келетін, қалпына келтірілмейтін.
- •Билет №23
- •1.Аутэкология деген не?
- •2.Шелфордтың төзімділік заңы. Төзімділік диапазоны?
- •Билет №24
- •1.Тұрақты даму факторлары: экологиялық, экономикалық, әлеуметтік.
- •2.Жаһандық экологиялық проблемаларды шешу жолдары.
- •3.Қоршаған ортаның физикалық ластануының экология-генетикалық салдары.
- •2.Билет 10 там
- •Билет №25
- •1.Қорық аумақтары қоршаған ортаны қорғау түрлерінің бірі ретінде.
- •2.Қр маңызды экологиялық проблемаларын атаңыз.
- •3.Топырақтың ластануы: ұғымы, пайда болу себептері. Топырақтың ластануымен күресу шаралары.
- •Билет №26
- •1.Тұмша ұғымы, тұмшаның пайда болу себептері, тұмшаның тірі организмдерге әсер етуі, проблеманы шешу жолдары.
- •2.Ауыл шаруашылығын қарқындатумен байланысты экологиялық проблемалар.
- •3.Қоршаған ортаның физикалық ластануы.
- •Билет №27
- •1.Экология туралы ұғым, экологияның негізгі бөлімдері. Экологияның басқа ғылымдармен өзара байланысы.
- •2.Экожүйенің табиғи дамуы: бірінші реттік және екінші реттік сукцессия.
- •3.В.И. Вернадскийдің биосфера және ноосфера туралы ілімі.
- •Билет №28
- •Билет №29
- •Демэкология деген не?
- •Билет №40
- •Антропогенді фактордың әсер етуінің өзгеше ерекшеліктері.
Билет №26
1.Тұмша ұғымы, тұмшаның пайда болу себептері, тұмшаның тірі организмдерге әсер етуі, проблеманы шешу жолдары.
2.Ауыл шаруашылығын қарқындатумен байланысты экологиялық проблемалар.
3.Қоршаған ортаның физикалық ластануы.
1.нету нигде такого
2.если че 1 билет. Егіншілікпен айналысатын аудандарда ауыл шаруашылығы судың негізгі ластаушысы болып табылады. Су топырақтың бұзылу өнімдерімен, тыңайтқыштармен, улы химикаттармен, мал шаруашылық кешендерінен шайылған сулармен ластанады. Мал шаруашылық кешендері кейбір аймақтарда негізгі мәселе болып табылады. 100 мың ірі қара мал басы бар кешен қоршаған ортаны миллион халқы бар қаламен бірдей ластандырады. Мұндай кешендердің негізгі ластауы органикалық заттармен және азоттың әр түрлі қосылыстарымен, биологиялық агенттермен байланысты.
3. билет 2 там
Билет №27
1.Экология туралы ұғым, экологияның негізгі бөлімдері. Экологияның басқа ғылымдармен өзара байланысы.
2.Экожүйенің табиғи дамуы: бірінші реттік және екінші реттік сукцессия.
3.В.И. Вернадскийдің биосфера және ноосфера туралы ілімі.
Жауаптар:
1.билет 1 там
2. Автогенді өзгерістерді экожүйенің дамуы немесе экологиялық сукцессия деп атайды. Экологиялық сукцессияға анықтама берген кезде мынандай 3 жағдай ескерілуі тиіс: 1). Сукцессия қауымдастықтың, яғни экожүйенің биотикалық компонентінің ықпалымен жүреді. Өз кезегінде қауымдастық сукцессияның сипаты мен жылдамдығын анықтап, даму шектерін межелейтін физикалық ортаның өзгерістерін туындатады. 2). Сукцессия дегеніміз қауымдастықтың түрлік құрамының және оның ішінде өтіп жатқанда процестердің өзгеруіне байланысты жүретін экожүйенің реттелген дамуы. Сукцессия белгілі бір бағытта жүреді, демек оны болжауға болады. 3). Сукцессияның шарықтау шегі (кульминациясы)-энергия ағымы бірлігіне шыққанда максималды саны келетін биомасса түр аралық әсерлесулердің тепе-тең күйдегі экожүйенің қалыптасуы боп табылады.Өзгерістердің жүру жылдамдылығы мен тепе-тең күйге жету үшін қажет уақыт әртүрлі экожүйелер және экожүйенің жекелеген белгілері үшін әртүрлі болады. Жалпы биомассаның өзгеру қисық сызығының пішіні әдетте дөңес болса, жалпы бастапқы өнімнің өзгеруі қисық сызығы ойық болады. Орман экожүйесіндегі де лабораториялық микрокосм жағдайында да бастапқы таза өнім қауымдастықтың дамуын алғашқы кезеңдерінде өскенімен, соңғы кезеңдерде кемиді.
3. билет 7 там
Билет №28
Қоршаған ортаның биотикалық факторларын сипаттаңыз.
Қазіргі заманғы биосфераның ерекшеліктері. Өндірістің және қоршаған ортаға жүктеменің өсуі.
Табиғи ресурстарды жіктеу: сарқылатын, сарқылмайтын, қалпына келетін, қалпына келтірілмейтін.
Жауаптар:
1.билет9 там
2.билет 15 там
3.билет 22 там
Билет №29
Сыртқы және ішкі экологиялық факторларды сипаттаңыз.
Биогеоценоз компоненттері.
Рим клубының, Медоуз және Форестер жұмысының пайда болу тарихы.
Жауаптар:
1.нет ответа
2.билет 17 там
3. Экология проблемаларының артуы және шиеленісуі, олардың жаһандық экологиялық дағдарыста бірігуі – осының барлығы ғалымдарды қоршаған ортаның бұзылу себептерін зерделеумен және оны құтқару жолдарын іздеумен тығыз айналысуға мәжбүр етті.Берілген проблема бойынша аса маңызды жұмыстар 1968 ж. экология проблемаларын талқылау үшін ұйымдастырылған Рим клубы (РК) қызметінің нәтижесінде пайда болды. РК бірінші баяндамасы («Пределы роста, 1972 ж.») Денис Медоуздың басшылығымен Массачусет технологиялық университетінің бір топ ғалымдары дайындады. Берілген баяндаманың тұжырымдары:
егер халықтың, индустрияландырудың, азық-түлік өндірісінің және табиғи ресурстарды пайдаланудың осы өсуі сақталса, Жердегі өсу шекаралары келесі 100 жылда шегіне жетеді. Егер осылай болса, халықтың саны және шаруашылықтың даму мүмкіндігі азаяды;
халық санының өсуін үлестіруді өзгертуге және болашақта сақталатындай экологиялық және экономикалық тұрақтылық жағдайларын анықтауға болады. Әрбір адамның негізгі материалдық құндылықтарының қанағаттандырылуы және сонымен бірге адамдардың өз потенциалын іске асыру үшін тең мүмкіндіктері болуы үшін, жаһандық тепе-теңдік орнын анықтауға болады;
егер адамзат бұл бағытта күш жұмсайтын болса, табысқа үміт бар.
Бұл баяндамада өндірістің экспоненциалдық өсуінің барлық резервтерді жасауға әкелетіні көрсетіледі. Баяндаманы талдаудан шығатыны: шикізат пен энергияны өндіруге көбірек капитал салу керек, белгілі шекарадан кейін де бұл индустриялық жүйенің бұзылу қаупін тудырады. Бұл ауыл шаруашылығының бұзылуына, халық саны ұлғайғанда, азық-түлік өндірісінің қысқаруына әкеледі.
Билет №30