Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Краткий курс лат яз - макет.doc
Скачиваний:
72
Добавлен:
07.02.2015
Размер:
482.3 Кб
Скачать

Раздел XVI

КОЛИЧЕСТВЕННЫЕ ЧИСЛИТЕЛЬНЫЕ

В латинском языке количественные числительные можно разделить на основные и производные, образованные от основных числительных. Основные числительные: от 1 до 10 (unus, duo, tres, quatuor, quinque, sex, septem, octo, novem, decem), 20 (viginti), 100 (centum), 1000 (mille). Производные числительные: 1) от 11 до 17, образованные сложением основного числительного и слова «десять» - decim (от decem), напр., 12 – duodeim; 2) от 30 до 90 (десятки) образуются присоединением – ginta, напр., 30 – triginta; 3) от 200 до 900 (сотни) образуются присоединением-centi, напр., 600 – sescenti; 4) числит. 18, 19, 28, 29 и т.д., у которых не хватает до полного десятка одной или двух единиц, образуются путем вычитания из следующего десятка: 18- duodegenti; 19 – undeviginti; 5) прибавление к десяткам или сотням единиц от 1 до 7 обозначается двояко: а) число единиц после десятков, как в русском языке, напр., 25 – viginti quinque; б) число единиц называется сначала, а затем ставится союз et и называется число десятков, напр., 25 – quinque et viginti.

Таблица количественных числительных

1-10

11-20

21-100

200-1000

I unus, a, um

XI undecim

XXI viginti unus

CI centum unus

II duo,ae,o

XII duodecim

XXII viginti duo

CC ducenti, ae,a

III tres, ia

XIII tredecim

XXX triginta

CCC trecenti, ae,a

IV quattuor

XIVquattuordecim

XL quadraginta

CD quadringenti, ae,a

V quinque

XV quindecim

L quinquaginta

D quingenti, ae,a

VI sex

XVI sedecim

LX sexaginta

DC sexcenti,ae,a

VII septem

XVII septemdecim

LXX septuaginta

DCC septingenti,ae,a

VIII octo

XVIII duodeviginti

LXXX octoginta

DCCC octingenti, ae,a

IX novem

XIX undeviginti

XC nonaginta

CM nongenti,ae,a

X decem

XX viginti

C centum

M mille

Из количественных числительных склоняются unus, duo, tres, сотни от 200до 900 (ducenti - nongenti) и во мн. ч. milia (тысячи).

Unus, a, um склоняются как местоименные прилагательные, duo, ae, o – в основном по I и II склонению во мн.ч., tres, m,f, tria n milia n - по III гласному склонению во мн.ч., cотни от ducenti, ae, a до nongenti, ae,a – по I и II склонению во мн.ч.

Числительные от 4 до 100 не склоняются. В составе двухзначных и трехзначных чисел склоняются только числит. unus, duo, tres.

Склонение количественных числительных

m f n

m f n

Nov.

unus una unum

duo duae duo

Gen.

unius

duorum duarum duorum

Dat.

uni

duobus duabus duobus

Acc.

unum unam unum

duos duas duo

Abl.

uno una uno

duobus duabus duobus

m,f n

n

m f n

Nov.

tres tria

milia

ducenti ducentae ducenta

Gen.

trium

milium

ducentorum ducentarum ducentorum

Dat.

tribus

milibus

Ducentis

Acc.

tres tria

milia

ducentos ducentas ducenta

Abl.

tribus

milibus

Ducentis

Упражнения:

  1. Просклоняйте: unus annus, tres partes.

  2. Определите, от каких латинских числительных происходят слова: дуэт, трио, квартет, квинтет, октава, дециметр, сантиметр, процент.

Текст для перевода:

ПОДВИГИ ГЕРАКЛА

Quis nomen Herculis non audivit? De magnis factis illius nunc pauca dicam.

Herculem, virum Graecum cuius vires erant extraordinariae, in servitutem fortuna duxerat. Eurystheus ei misero duodecim graves labores dederat. Sed Hercules metu non victus erat ; neque novis animalibus terreri poterat, neque ab hominibus eius generis quod numquam sceleribus caret. Magnum leonem solis manibus Hercules superavit ; celerem cervat, cuius cornua aurea erant, cepit et ex eo loco in quo eam invenerat Mycenas traxit. Deinde ille missus est ab Eurystheo contra Cerberum, acrem canem ; etiam hunc amovere poterat ab ipsa porta Plutonis !

Post haec et alia facta Hercules laboribus liberatus est. Quod autem praemium ei datum est ? Nullum. Qui erat fructus laborum eius? Gloria memoriaque perpetua in versibus poetarum.

ЛЕКСИЧЕСКИЙ МИНИМУМ

Hercules, -is, m.: Геракл

Eurysteus, -ei, m.: Эврисфей, царь Микен

leo, -onis, m.: лев

cerva, -ae, f.: лань

aureus, -a, -um: золотой

Mycenae, -arum, f. pl.: Микены, город в Греции

Cerberus, -i, m.: Цербер, трехголовый пес

canis, -is, m.: собака

Pluto, -onis, m.: Плутон, бог подземного царства

factum, -i, n.: деяние, поступок

pauca dicere: кратко говорить

servitus,-utis, f.: рабство

duodecim: двенадцать

metus, -us, m.: страх

do, dedi, datum (1): давать

cuius, gen.sg. qui: которые

neque … neque: ни … ни

novus,-a,-um: молодой, необычный

terreo (2) : пугать, устрашать

scelus, -eris : преступный замысел

careo (2) : быть лишеннымб не иметь

deinde: потом, затем

amoveo (2) : отдвигать

porta, ae, f. : ворота

Крылатые выражения для запоминания:

Vita brevis, ars longa – Жизнь коротка, искусство вечно.

Nulla dies sine linea – Ни дня без строчки.

Una hirundo non facit ver – Одна ласточка весны не делает .