24. Көпжақтының түзумен қиылысу нүктерлерін табу ережелері

Көпжақтының түзумен қиылысуын көрсету үшін осы түзу жататын жазықтықпен қиылысу нүктелерін көрсету керек. Есепті шығару жолы:

1. Фронталды проекциялайтын жазықтық жүргізу : m;

2. көпжақтының жазықтығымен қиылысуын салу; Алынған қиманың түзумен қиылысу К,М нүктелерін көрсету.

25. Призма мен пирамиданың проекциясын көрсету әдістері.

Қандай да бір берілген призманың жақтарының жазықтықпен қиылысуы белгілі болсын. Призманы екі паралель жазықтықпен қиылыстырып призманың негізін алуға болады. Призманы қандай да бір паралель жатқан жазықтыққа салғанда оның шынында да призма екендігін қалай білуге болады? Егер жазықтықта түзу кесінділердің проекциялары берілсе, олар көпжақтының қабырға қызметін атқарады. Кейде проекциялық жазықтықта көпжақтыны призма деп нақты айтуға болмайтын жағдайлар болады. Енді осылардың нақ қандай фигура екенін білу үшін профильді проекциясын көрсеткен жөн болады. Яғни кей жағдайларда көпбұрыштыларды екі проекциялық жазықтықта көрсету жеткіліксіз.

Пирамиданы жазықтықта салу үшін оның қабырғаларының жазықтықпен қиылысуын және олардың қиылысу нүктелерін көрсету керек. Суретте горизонтал және фронталь проекциялық жазықтықта пирамиданың проекциясы берілген. Пирамида үшін екі проекциялық жазықтық жетккілікті, себебі бір проекциялық жазықтықта оның негізі жатыр.

26. Сызбаның негізгі және қосымша түрлері.

Предметтің көрінетін бөлігінің сызбасын – түр деп атаймыз. Мазмұны мен сипаттамаларын байланысты түрді негізгі және қосымша деп бөлеміз. ГОСТ 2.305-68 бойынша негізгі проекциялық жазықтықта негізі түрдің мынадай атаулары бар: 1) алдынан қарағандағы түр; 2) жоғарыдан қарағандағы түр; 3) сол жақтан қарағандағы түр; 4) оң жақтан қарағандағы түр; 5) астынан қарағандағы түр; 6) артынан қарағандағы түр. Практикада кеңінен қолданылатын түрлер: алдынан қарағандағы түр, жоғарыдан қарағандағы түр, сол жақтан қарағандағы түр;

Қосымша түр предметтің немесе оның бөлшегінің негізігі жазықтыққа праллель емес қосымша жазықтыққа проекциялау жолымен алынады. Мұндай суретті предметтің қандай да бір бөлшегі бұрмаланусыз немесе размері негізгі жазықтықта көрсетілмеген жағдайда орындау керек. Бұл жағдайда қосымша проекциялық жазықтық негізгі проекциялық жазықтыққа перпендикуляр болуы мүмкін.

Сызбаныңнегізгітүрлері: жалпытүрсызбасы; кешендісызба; құрастырусызбасы; тетіксызбасы.

*Жалпы түр сызбасы (Чертеж общего вида)—құрастырылған бұйымның (машинаның, механизмнің және тағы басқалардың ) жұмыс жасау принципін түсінуге, оның құрамына енетін тетіктердің пішіндерін анықтауға мүмкіндік беретін құрылымдық құжат. Жалпы түр сызбасы алғаш ұсынылып отырған жаңа құрас бұйым үшін орындалады.Сызбаны талдаудың және талқылаудың нәтижесінде, машинаны жақсартуға бағытталған өзгерістер енгізілуі мүмкін. Құрас бұйымның жалпы түр сызбасын тетіктеуге, яғни оның құрамына кіретін әрбір бөлшектің жұмыс сызбасын салуға болады.

• Кешендiсызба (Комплексный чертеж) — Монж әдісімен салынған, бір-бірімен проекциялық байланыста орналастырылған тік- бүрышты проекциялардың жүйесі.

• Құрастыру сызбасы (Сборочный чертеж)— машинаны немесе механизмді құрастыру және ажырату үшін пайдаланылатын құрылымдық құжат. Онда құрас бұйымның құрамына кіретін бөлшектер нөмірленіп,ал нөмірлер шығару сызықтарының сәкілеріне жазылып көрсетіледі.Құрастыру сызбасында тетіктер және оның элементтері стандарттарда тағайындалған шартты белгілерді, ережелерді ескеріп ықшамдап кескінделеді.Бөлшектердің қалайша бір-бірімен бірікті- рілгендер інемесе жалғастырылғандары көрсетілгенімен,Құрастыру сызбасын пайдаланып, әр тетіктің пішінін және өлшемдерін анықтауға мүмкіндік болмайды.

• Тетiк сызбасы – тетікті жасап шығару үшін қажетті мәліметтер түгелдей көрсетілген конструкторлық құжат; бөлшектің бейнесі мен оның дайындауы мен бақылауына қажетті басқа да мәліметтері бар, негізгі конструкторлық құжат.[2]

Онда тетіктердің кескіндері (көріністер, тіліктер, қималар) сызылады. Кескіндер бөлшектің пішінін анықтауға толық мүмкіндік берулері қажет. Кескіндерге өлшемдер түсіріліп, олардың ауытқушектері (шақтамасы) тағайындалады. Беттердің кедір-бұдырлығын анықтайтын ақпараттарда болады.

• Габариттік сызба – қойылған жәнеқ осылған өлшемдерден тұратын өлшемнің контурлық бейнесінің сызбасы.

• Жұмыс сызбасы – өнімнің шығарылуынбейнелеуден басқа оны дайындау мен бақылау мәліметі бар бөлшектердің сызбасы.