Культура_Беларуси

К числу интересных для отечественных и зарубежных посетителей можно отнести мемориальные музеи известного поэта Адама Мицкевича в Новогрудке и знаменитого художника Марка Шагала в Витебске, музей-усадьбу А. Мицкевича в Заосье Барановичского района, музей в мемориальном комплексе «Брестская крепость-герой», мемориальный комплекс «Хатынь» и др. В Полоцке организован Национальный историко-культурный музей-заповедник, который объединяет 7 музеев (Музей архитектуры Софийского собора 12—18 вв. с действующим органом, Музей белорусского книгопечатания и др.). Самобытный Ветковский музей народного творчества в Гомельской области представляет материальную и духовную культуру (иконопись, ткачество, старопечатную книгу) староверов.

63. Мастацтва кіно і СМІ (канец XX – пачатак XXI ст.). Беларуская публіцыстыка 1990-х гг. увасобілася ў спецыфічным, выразна сацыяльным ракурсе партрэта перабудовы: набыткі і выдаткі, святло і цені працэсу дэмакратызацыі жыцця, ажыццяўлення дзяржаўнага суверэнітэту РБ. За апошняе дзесяцігоддзе публіцыстыка праз афіцыйныя і незалежныя (прыватныя) перыядычныя выданні ў дастатковай меры рэалізавала сваю запраграмаванасць на вострую дыскусійнасць, права на іншадумства. У 2001 г. налічвалася 633 газеты (на бел.мове - 199) агульным тыражом 12,3 млн.экз, а таксама часопісаў і інш. перыядычных выданняў – 394(на бел.мове 112) агульным тыражом 18,9 млн. экз. Гэта адлюстравала эйфарыю самавызначэння на хвалях галоснасці, слодыч заваёў і горыч расчараванняў. Пры гэтым даволі часта страчваўся ідэалагічны фундамент, ідэалагічная накіраванасць, без чаго публіцыстычныя творы часта не спрыялі аб’яднанню бел. нацыі для дасягнення агульных мэт. Адбылося згортванне буйных аналітычных форм публіцыстыкі, на першы план выйшлі лакальныя, мабільныя журналісцкія жанры (артыкул, карэспандэнцыя, рэпартаж, інтэрв’ю і інш.). Яны былі прысвечаны вясковай тэме, праблемам Чарнобыльскай катастрофы, прыярытэтам сучаснага грамадства, выхаванню моладзі і інш.

Адной з гал. Праблем сучаснай публіцыстыкі стала асэнсаванне гіст. мінулага Беларусі і нац. адраджэння. Даволі пашыранымі з’яўляюцца шэрагі нігілістаў, сутнасць амбіцыйна-катэгарычных пазіцый, якія можна вызначыць у ахайванні і адмаўленні гіст. мінулага Бел., асабліва апошніх 80 гадоў. Іншы, канструктыўны падыход да гіст. спадчыны і лёсу бел. народа ўяўляе погляд на мінулае, памяць як гал. рычаг грамадскага аднаўлення, надзейна замацаваны ў глыбінных пластах нац. і агульначалавечага жыцця, менталітэце беларусаў. Менавіта з такіх пазіцый асвятляецца мінулае бел. грамадства ў артыкулах палітолагаў І.Грышана, Н.Шэлдышавай, М.Васькова і інш., выступленнях пісьменнікаў І.Шамякіна, Я.Брыля, І.Навуменкі, І. Новікава, Г.Пашкова і інш. У пошуку духоўных арыенціраў публіцыстыка ўсё часцей скіроўвае позірк у мінулае і знаходзіць там яскравыя прыклады, вартыя пераймання. А.Марціновіч уяўляе аблічча першапраходцаў на ніве бел. мовы і культуры – П.Шэйна, І.Насовіча і інш. (“Гістарычнае эсэ”, “Нарысы пра знакамітых людзей Беларусі”), І.Доброўскі стварыў партрэт славутага бел. вучонага-генэтыка А. Жабрака (дакументальны раман “Гаснуць вулканы”).

Бел публіцыстыка ў сучасных умовах імкнецца ахоўваць высокія ідэалы жыцця, захоўваць вернасць свайму герою. Усё больш прыкметна вылучаюцца на першы план духоўныя бакі рэчаіснасці. Герой сучаснай публіцыстыкі разнастайны ў сваёй дэмакратычнай тыпажнасці. Па-ранейшаму дарагія публіцысту вобразы ветэранаў працы, жыхароў вёсак, сціплых, простых у звыклым уяўленні, і па сутнасці “стаўпоў”, якія трымалі на сваіх плячах непамерны цяжар будаўніцтва, утрымання і абароны краіны. Такім чынам публіцыстыка павінна заставацца люстэркам стану народнага самаадчування. Цяжкасці і складанасці сучаснага грамадска-палітычнага жыцця і страты маральна-этычных і эстэтычных арыенціраў ў грамадстве спрыялі паяўленню ў бел. кіно карцін пра пакінутых дзяцей (“Двое на востраве слёз” В.Дашука і “Гамункулус” А.Карпава-малодшага); пра падлеткаў, што збіраюцца ў банды (“Мяне клічуць Арлекіна” В.Рыбакова); злачынцаў (“Віцебская справа” В.Дашука).

Гістарычная тэме пачала развівацца ў двух кірунках. Першы звязаны з пераасэнсаваннем гісторыі савецкага часу, і асноўнае месца ў ім набыла тэма палітычных рэпрэсій. Гэтаму былі прысвечаны дакументальныя стужкі “Цішка Гартны” Ю.Цвяткова, “Спецперасяленцы” В.Жыгалка, “Ля берага човен чакае мяне” С. Галавецкага. У фільме “Наш бронецягнік” М.Пташук паказаў драму былога ахоўніка ў ГУЛАГУ, ролю якога сыграў вядомы артыст У.Гасцюхін. Другі кірунак звязаны са зваротам сцэнарыстаў і рэжысёраў да аддаленай ў вяках гісторыі народа, што раней не рабілася, за выключэннем практычна адзінай стужкі “Я, Францыск Скарына…”, знятай рэжысёрам Б. Сцяпанавым. Пашырыўся ахоп гістарычных падзей – гісторыя народа стала не толькі гісторыяй жыцця рабочых і сялян, але і гісторыяй шляхетскай, магнацкай, яе героямі сталі таксама асветнікі і святары. Рэжысёр В.Шавялевіч стварыў дакументальна-мастацкі тэлецыкл з фільмаў “Па шляхах “Слова пра паход Ігаравы”, “Прыйдзі і віждзь”, “Кола лёсу”, “Пастка для зубра”, дылогіі “Да вас, сучаснікі мае”, якія аб’ядноўвае тэма зямлі, чалавека на ёй, яго сумлення праз паказ вобразаў Рагнеды, К.Тураўскага, Е.Полацкай, Ягайлы, Вітаўта і інш. былі зняты і інш. Дакументальныя стужкі, прысвечаныя гістарычным асобам старажытнасці.

Бел. кінематаграфісты звяртаюцца да экранізацыі вядомых літаратурных твораў У.Караткевіча, Я.Баршчэўскага, В.Быкава, А.Адамовіча і інш. Так, у традыцыях фантастычнага рэалізму рэжысёр В.Тураў экранізаваў аповесць Я.Баршчэўскага “Шляхціц Завальня, альбо Беларусь у фантастычных апавяданнях” у фільме “Шляхціц Завальня” (1994). У кантэксце сусветнай культуры былі зняты мастацкія стужкі паводле твораў рускіх класікаў літаратуры. Звяртаючыся да рускай і сусветнай класікі, бел. кіно дакранаецца да філасофскіх праблем сэнсу жыцця. Гэта адметныя рысы фільмаў “Дуброўскі” паводле А.Пушкіна, рэжысёр В.Нікіфараў, “Няспешная вясна” паводле І.Буніна, рэжысёр У.Талкачоў, “Запіскі маладога доктара” паводле М.Булгакава, рэжысёр М.Якжэна і інш. Бел. кіно ў лепшых сваіх фільмах стварыла на экране вобраз беларуса – церпялівага і летуценнага, мужнага і лірычнага, гордага, працавітага чалавека, змагара, які імкнецца жыць у суладдзі са сваім сумленнем і светам прыроды. Аднак трэба адзначыць, што ў апошнія гады, нягледзячы на падтрымку дзяржавы, сітуацыя ў бел. кіно складаная. На “Беларусьфільме” на бюджэтныя сродкі здымаюцца за год 2-3 ігравыя фільмы і каля 20 кінастужак дакументальнага і анімацыйнага кіно. Здымаюцца яшчэ фільмы ад прышлых заказчыкаў, што іншы раз дазваляе пераадольваць перашкоды з фінансаваннем. Прыйшлося развітацца з ілюзіямі, згодна якім лічылі, што стварэнне незалежных (прыатных) кінастудый разняволіць кінавытворчасць. Такія кінастудыі не ўпісаліся ў рыначную эканоміку. Паступова цікавасць прадпрымальнікаў да кінематографа згасла. Грунтоўна замацавалася меркаванне, што нельга разлічваць на кіно, як на справу прыбытковую. Атрымаць пабочныя, недзяржаўныя сродкі на пастаноўку канкрэтнай карціны з кожным годам становіцца ўсё цяжэй. Размова ідзе ў дадзеным выпадку не проста пра кінавытворчасць, а пра кінамастацтва РБ.

64. Сучасная архитектура. У 90-я гг. створаны некаторыя помнікі ў розных гарадах Беларусі. Характэрнай прыметай часу сталі помнікі ў гонар воінаў-інтэрнацыяналістаў. У 1996 г. у Мінску адкрыты помнік воінам, якія загінулі ў Афганістане, вядомы як “Востраў слёз”.

Зварот да гістарычнай тэматыкі наглядаецца ў беларускай скульптуры. Так, былі ўстаноўлены помнікі Кірылу Тураўскаму ў Тураве, Францыску Скарыне ў Лідзе і ў Празе, Рагнедзе і Ізяславу ў Заслаўі, Ефрасінні Полацкай ў Мінску і ў Рэчыцы. Шэраг помнікаў прысвечаны дзеячам беларускай навукі і культуры больш позніх часоў.

Архітэктары актыўна выкарыстоўваюць элементы, уласцівыя беларускаму дойлідству папярэдніх эпох: зубчастыя ці крывалінейныя завяршэнні сцен, паўцыркульныя вокны, нішы, аркі, калоны і інш. Новыя тэндэнцыі выразна адчуваюцца ў спартыўных збудаваннях, вакзалах, банкаўскіх комплексах і нават у жыллёвай архітэктуры. Да найбольш цікавых пабудоў можна аднесці аўтавакзал “Маскоўскі”, новы чыгуначны вакзал у Мінску, лядовыя палацы ў Мінску, Віцебску, Гродне, Гомелі. У апошнія гады ўзводзіцца шмат культавых пабудоў розных канфесій. Адной з важных задач палітыкі дзяржавы ў галіне культуры з’яўляецца захаванне помнікаў айчыннай гісторыі і культуры.

У апошнія гады ў рэспубліцы праводзіцца мэтанакіраваная работа не толькі па вяртанню гісторыка-культурнай спадчыны, але і па рэстаўрацыі помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Вялікія рэстаўрацыйныя работы ў канцы 80-х – 90-я гг. праводзіліся ў Мірскім замку. Нясвіжу быў нададзены статус Нацыянальнага запаведніка РБ. Надзвычайную каштоўнасць для Беларусі мае Полацкі гісторыка-культурны запаведнік. Праводзілася рэстаўрацыя помнікаў архітэктуры на Навагрудчыне, Лідскага замка, Барысаглебскай (Каложскай) царквы і Старога Замка ў Гродне, Благавешчанскай царквы ў Віцебску, гістарычнай забудовы старажытнабеларускіх гарадоў. У Мінску на плошчы Свабоды быў адноўлены будынак ратушы.

65. СУЧАСНАЯ БЕЛАРУСКАЯ ЛIТАРАТУРА. Сучасны этап літаратурнага развіцця. Перабудова і літаратура. Чалавек, жыццё і час у мастацкай творчасці, актуальнасць і надзённасць твораў на сучасную тэму. Агульныя звесткі пра развіццё беларускай літаратуры ў другой палове 80-х — 90-я гг. Адкрыццё праўды пра гісторыю народа i лёс чалавека ў XX ст. Уплыў чарнобыльскай трагедыі на погляды i светаадчуванне беларускіх пісьменнікаў. Трывога літаратуры пра вечныя духоўныя каштоўнасці, захаванне гуманізму.Літаратурна-выдавецкі працэс у сучаснай Беларусі. СМІ ў беларускай культурнай прасторы. Літаратурны перыядычны друк (газета “Літаратура і мастацтва”, часопісы “Полымя”, “Маладосць”, інш.). Творчыя аб’яднанні і суполкі (“Узлёт”, “Тутэйшыя”, “Бум-Бам-Літ”, “Літаратурнае прадмесце”, інш.). Авангардныя пошукі творчай моладзі. Складанасці і праблемы сучаснага літаратурнага працэсу.

Мадэрнізацыя паэтычнай свядомасці. Найбольш значныя кнігі сучаснай паэзіі, іх уплыў на літаратурны працэс. Прыход у літаратуру другой паловы 80-х — пачатку 90-х гг. новага пакалення паэтаў. Жанравая разнастайнасць беларускай паэзіі. Паяднанне публіцыстычнага, філасофскага i інтымна-псіхалагічнага пачаткаў у сучаснай лірыцы (П. Панчанка, Н. Гілевіч, С. Грахоўскі, інш.).Спалучэнне асабістага і грамадскага ў паэзіі В. Зуёнка, погляд паэта на эпоху і час, публіцыстычны пафас творчасці. Асэнсаванне надзённых праблем, драматызм светабачання ў кнігах “Лета трывожных дажджоў” (1990), “Чорная лесвіца” (1992). Аналітызм аўтарскай думкі. Разнастайнасць паэтычных рытмаў, інтанацый.

Сучасная паэтычная міфатворчасць. Тыпалагізацыя матываў, сувязь з фальклорнай і біблейскай традыцыяй. Вобразы беларускай міфалогіі (М. Танк, Р. Барадулін, А. Мінкін, А. Сыс, інш.). М. Мятліцкі як летапісец чарнобыльскай трагедыі. Пафас і вобразны свет кніг “Горкі вырай” (1989), “Палескі смутак” (1991), “Бабчын” (1996), “Хойніцкі сшытак” (1999), “Замкнёны дом” (2005). Паэтычныя маналогі, элегіі, балады, пасланні і інш. Партрэты землякоў-бабчынцаў. Матывы і міфалагемы нядолі, гора, бяды, ліха, смерці. Паэтыка чарнобыльскага пейзажу. Багацце духоўнага зместу ў лірыцы кахання Я. Янішчыц, Р. Баравіковай, Г. Бураўкіна, інш. Наватарства ў галіне вершаванай формы i іншыя мастацкія пошукі сучаснай паэзіі. Лірыка Л. Дранько-Майсюка ў кантэксце эстэтыкі імпрэсіянізму. Адкрыццё паэзіі ў прозе жыцця (зборнік “Вандроўнік”, 1983). Паэтызацыя роднага Палесся (“Тут, у палескай глыбі…”, “Цягне мяне сюды…” і інш.). Прынцыпы красы, эстэтызму ў зборніках Л. Дранько-Майсюка “Над пляцам” (1986), “Тут” (1990), “Акропаль” (1994), “Стомленасць Парыжам” (1995). Рэцэпцыя антычнай культуры. Л. Дранько-Майсюк як пясняр кахання (цыкл “Вершы для А.”).

Беларуская паэма на сучасным этапе: жанравая сінтэтычнасць, разнастайнасць мастацкіх формаў, інш. Выяўленне розных аспектаў чалавечага быцця: маральнага, сацыяльнага, гістарычнага, рэлігійнага і інш. Мастацкія дакументы часу перабудовы: П. Панчанка. “Паэма сораму і гневу”, інш. Асэнсаванне чарнобыльскай трагедыі ў сучасным паэтычным эпасе. Эмацыянальна-псіхалагічная змястоўнасць і публіцыстычнасць паэмы С. Законнікава “Чорная быль”.Паэмы ў прозе Я. Сіпакова: “Одзіум”, “Хата”, “Ахвярны двор” і інш. “Падарожжа вакол двара” — заключная паэма з ліра-эпічнага цыкла В. Зуёнка “Пяцірэчча”. Драматызацыя паэмнага жанру: творы М. Арочкі, Р. Баравіковай, Л. Рублеўскай, інш. Інтэлектуальная заглыбленасць думкі ў паэмных творах А. Разанава (“Гліна”, “Усяслаў Чарадзей” і інш.). Лірыка-маналагічны характар асобных сучасных паэм. Мадэрнізацыя беларускай паэмы як вынік эстэтычнай рухомасці жанру, актывізацыі асацыятыўнага тыпу мыслення.

Новыя падыходы ў мастацкім асэнсаванні ваеннага мінулага. Трагічная праўда часу ў творах другой паловы 80—90-х гг. (А. Адамовіч, В. Быкаў, I. Шамякін, I. Чыгрынаў і інш.). Проза пра вайну і традыцыі М. Гарэцкага, К. Чорнага, сусветна вядомых пісьменнікаў-гуманістаў Л. Талстога, А. Барбюса, Э. М. Рэмарка, Э. Хемінгуэя і інш. Чалавек і вайна, вёска ў гады акупацыі, памяць пра вайну ў творах сучасных пісьменнікаў. Творы, напісаныя на мемуарным матэрыяле, звязаныя з рэпрэсіямі, парушэннем законнасці: М. Бяганская “Мая Галгофа” (1990), Л. Геніюш “Споведзь” (1991), С. Грахоўскі “Такія сінія снягі” (1988), “Зона маўчання” (1990), “З воўчым білетам” (1991), П. Крэнь “Унжлаг” (1999), Б. Мікуліч “Аповесць для сябе” (1987, 1988; поўнае выд. — 1993), П. Пруднікаў “Яжовыя рукавіцы” (1989), “Пекла” (1991). Канцэпцыя мінулага ў раманах Л. Дайнекі “Меч князя Вячкі”, “След ваўкалака”, “Жалезныя жалуды”. Сюжэтныя лініі і архітэктоніка раманаў. Ідэйна-мастацкі змест твораў, характарыстыка асноўных вобразаў. Майстэрства аўтара ў пабудове сюжэта (дынамізм, займальнасць, прыгодніцкія калізіі, інш.). Фантастычныя карціны ў творах В. Гігевіча “Карабель”, “Палтэргейст”, “Кентаўры” і інш. Героі пісьменніка, іх светаадчуванне і жыццёвыя прынцыпы. Інтэлектуальная і маральна-этычная заглыбленасць прозы В. Гігевіча, яе гуманістычная скіраванасць.

Паэтыка дэтэктыўнай літаратуры (займальны сюжэт, прынцып загадкавасці, вострая інтрыга і інш.). У. Караткевіч i эвалюцыя дэтэктыўнага жанру ў беларускай літаратуры. Выкарыстанне пісьменнікамі вопыту сусветнай літаратуры: спецыфіка пабудовы сюжэта, аснова канфлікту, праблематыка і асаблівасці аўтарскага аповеду (Г. Марчук, Ю. Станкевіч, М. Клімковіч, М. Адамчык, Л. Рублеўская і інш.). Сацыяльна-маральная завостранасць канфлікту ў п’есах М. Матукоўскага. Праблематыка твораў драматурга, іх жанравая адметнасць. Майстэрства тыпізацыі і камізму ў п’есе “Мудрамер” (1987). Публіцыстычная скіраванасць драмы “Бездань” (1992), выяўленне ў ёй складанасці ўнутранага стану чалавека. Гратэск і парадокс у мастацкай сістэме камедыі “Калізей” (1992).

Союз белорусских писателей — правопреемник СП БССР. Руководитель — прозаик Борис Петрович (Саченко). Белорусский литературный союз «Полоцкая ветвь» — создан в 1994 году. Руководитель — писатель, поэт Олег Зайцев. Союз писателей Беларуси — создан в 2005 году вышедшими из СБП писателями. Руководитель — генерал-лейтенант МВД, член Совета Республики Николай Чергинец. Поддерживается государством. Существуют и другие некоммерческие литературные организации, в том числе и действующие на общегосударственном уровне, в частности: Белорусский союз литературно-художественных критиков — создан в 1997 году. Руководитель — кандидат искусствоведения, художественный критик Михаил Борозна. Литературно-художественный фонд «Нёман» — создан в 1994 году. Руководитель — писатель Анатолий Кудровец.

67. Музычна-тэатральнае жыщще Беларуси на Сучасным этапе. Сучасная беларуская музыка вельмі разнастайная у жанравым сэнсе. Яна многа ўвабрала ў сябе з сучаснай сусветнай музыцы і таму шырока распаўсюджаны такія напрамкі, як поп-музыка, рок. Меней распаўсюджаны, але таксама вядомы фолк, рэп, хард-рок і іншыя напрамкі сусветнай музыкі, якія яшчэ не маюць такога шырокага прызнання ў насельніцтва Беларусі, як скажам, у Амерыцы ці ў Заходняй Еўропе. Найбольш шырокае прызнанне на Беларусі атрымала так называемая папулярная музыка, ці, як яе яшчэ называюць, поп-музыка. У вытоках беларускай поп-музыкі стаяць такія вядомыя сёння групы, як “Песняры”, “Верасы”, “Сябры”. Іх дзейнасць аказала і аказвае сёння вельмі моцны ўплыў на развіццё беларускай поп-музыкі. Гэта мэтры нашай беларускай эстрады, якія па-ранейшаму карыстаюцца папулярнасцю і вядомасцю ў беларускіх слухачоў. Кажучы пра сучасную поп-музыку, не трэба забываць пра людзей, якія яе пішуць. І тут трэба назваць імёны, вядомыя, напэўна, амаль кожнаму даросламу беларусу. Усім шырока вядомы песенныя творы кампазітараў Я.Глебава, Ю.Семянякі, І.Лучанка, Э.Ханка, Л.Захлеўнага, У.Будніка, В.Іванова, Э.Зарыцкага і інш.

Шырока вядомы ў рэспубліцы і па-за яе межамі выканаўцы Я.Паплаўская, А.Ціхановіч, Т.Раеўская, В.Вуячыч, Я.Еўдакімаў, А.Саладуха, І.Афанасьева, В.Ухцінскі, Ліка, Алеся, Я.Навуменка і іншыя. Набыў папулярнасць у многіх краінах высокапрафесійны Дзяржаўны канцэртны аркестр Беларусі пад кіраўніцтвам М.Фінберга. У значнай ступені дзякуючы яго майстэрству Беларусь займае сёння адметнае месца ў музычным жыцці. З 1992 г. у Віцебску штогод праходзіць свята славянскай эстрады “Славянскі базар”, уздыму ўзроўню выканаўчага майстэрства маладых галасоў садзейнічае фестываль у Маладзечне, які з 1993 г. стаў традыцыйным. У цэнтры канцэртнай дзейнасці стаіць Беларуская дзяржаўная філармонія. Беларусь мае высокапрафесійныя калектывы: акадэмічны хор Нацыянальнай тэлерадыёкампаніі, Дзяржаўны акадэмічны народны хор імя Г.Цітовіча, Дзяржаўная акадэмічная харавая капэла імя Р.Шырмы, Дзяржаўны акадэмічны народны аркестр імя І.Жыновіча, Дзяржаўны акадэмічны сімфанічны аркестр, Дзяржаўны камерны аркестр, Дзяржаўны ансамбль танца, Дзяржаўны харэаграфічны ансамбль “Харошкі”, нацыянальнае тэатральна-канцэртнае аб’яднанне “Беларуская капэла”, дзяржаўны ансамбль народнай музыкі “Свята”.

Пачынаючы прыкладна з 90-х гадоў, з’явілася вельмі шмат маладых таленавітых груп і выканаўцаў, якія сёння крок за крокам заваёўваюць сэрцы сучаснай моладзі. Гэта “Ляпіс Трубецкой”, “Лепрыконсы”, “Н.Р.М.”, “Крама”, “Палас”, “Крыві”, “Нейра Дзюбель”, “Новае неба”, “Уліс”, “Мясцовы час”, “Троіца”, “Бі-2”, “Дзі Бронкс і Наталі”, Л.Краўцова, Дон Санчас і многія іншыя. Продолжает развиваться белорусская песня. 90% песен, которые ныне пишут композиторы, — это песни на слова белорусских поэтов. В репертуаре театра музкомедии в настоящее время 4 постановки белорусских композиторов (Глебов «Миллионерша» и др.). Среди многочисленных музыкальных событий наиболее значимыми являются «Золотой шлягер» — Международный музыкальный фестиваль в Могилеве, Национальный фестиваль белорусской песни и поэзии и, конечно же, «Славянский базар в Витебске» — грандиозный Международный фестиваль искусств.

Способствуют развитию музыкальной эстрады Беларуси и телевизионные проекты, такие как «На перекрестках Европы», «Фэст», «Серебряный граммофон», «Песня года Беларуси» и другие Наибольшее развитие получили такие направления, как инди, рок и фолк. Самые популярные поп-рок команды в стране — J:Морс и Без билета. Альтернативные: Серебряная свадьба, Аддис Абеба, Кассиопея, Gods Tower и другие. К грандам музыкальной сцены можно отнести группы Ляпис Трубецкой и Троица. У Беларусі штогод праходзяць фестывалі, якія прадстаўляюць розныя напрамкі і жанры музычнага мастацтва: «Беларуская музычная восень» «Мінская вясна» «Залаты шлягер» «Музы Нясвіжа» “Нацыянальная музычная прэмія ў галіне эстраднага мастацтва”. Первый раз вы 2011. Дадзены праект праводзіцца па ініцыятыве Міністэрства культуры ў адпаведнасці з пастановай Савета Міністраў у мэтах развіцця нацыянальнага эстраднага музычнага мастацтва, стварэння ўмоў для прасоўвання творчасці таленавітых выканаўцаў, павышэння прэстыжу беларускiх аўтараў, выканаўцаў i прадстаўнiкоў эстраднага музычнага мастацтва. Арганізатарамі праекта з’яўляюцца Міністэрства культуры і закрытае акцыянернае таварыства “Сталічнае тэлебачанне”.

В 2002 г. в Беларуси 27 государственных театров (2 оперы и балета, 17 драматических и музыкальных, 7 театров кукол и Театр юного зрителя). В Минске — 11 театров, Бресте — 2, Витебске — 2, Гомеле — 3, Гродно — 2, Могилеве — 2, Молодечно — 2 (в каждом из этих городов имеется кукольный театр), по одному театру в Бобруйске, Слониме, Мозыре. Актеров, режиссеров, сценографов, театроведов готовят Белорусская государственная академия искусств и Белорусский государственный университет культуры. Действует Белорусский союз театральных деятелей (с 1946 г.), Белорусский союз литературно-художественных критиков (с 1997 г.).

68. Культурная жизнь Гомеля в советское время и на современном этапе.

Архитектура. Для 20-30-х гг. характерно массовое жилое и промышленное строительство. Возведены здания ф-к «Полеспечать», «Труд», «8 Марта», «Спартак», з-дов «Гомсельмаш», станкостроительного им. Кирова, стекольного им. Ломоносова, первые секционные многоквартирные дома (Гомельский дом-коммуна), Дворец железнодорожников. По новым генпланам (30-40-е гг.) город развивался на основе радиально-кольцевой системы планировки с сохранением историч. части города с лучевой планировкой (пр-т Ленина, Советская, Кирова, Пролетарская). В 1940-60-е гг. построены здания пед., лесотехнического, учительского ин-тов, Гом.обл.драм. театра, обл. б-ки, ресторана «Беларусь», пешеходный мост через реку Сож и др. В 70-90-е гг. город развивался (генплан 1977) в северо-вост. и юго-западном направлениях. Застраивались жилые районы Волотова, Осовцы. Среди значит. обществ. построек – гл.корпус ун-та (арх. С.Певный), Дворец молодежи (В.Комар, А.Панин), кинотеатр «Юбилейный»(Тихова), Гом.гос.цирк и др. В 80-90-е гг. на основе поекта детальной планировки (1980, арх. Кривошеев, Рак) формируется полицентрическая, звездчатая композиция, предусматривающая активный выход центра к реке и его совмещение с водно-зеленым диаметром. Пл. Ленина преобразуется в пешеходную зону. Генплан 2003 г. (арх. М.Шумячер) предусматривает градостроительное развитие Гом. до 2015 г. с сохранением гл. композиционной основы – р. Сож и водно-зеленого диаметра. Перспективный генплан включает 7 планировочных районов: Центральный, Новобелицкий, Советский 1, Советский 2, Ж/д 1, Ж/д 2 и район новой застройки – Северо-Западный.

Печать, радио, телевидение. В 1919 г. появились первые многотиражные газеты. В 20-30-е гг. Выходят газеты «Власть Советов» (1922), «Набат молодёжи» (1922-26), «Искра Ильича» (24-27), журналы «Коммунистическое просвещение»(1920-21), «Рабочий досуг» (1925-26) и др. В годы ВОВ в Гомеле печатались газеты «Звезда» (до 13.08.41), агитплакат «Раздавим фашистскую гадину» (19 номеров на рус. яз.). Подпольно издавались газеты «Гомельская праўда», «Партызан Гомельшчыны», После освобождения работали редакции газет «Советская Белоруссия» (дек. 1943-июль1944), «Чырвоная змена» (март 1944). В Гомеле (2006) издаются 22 газеты и 8 журналов: «Гомельская праўда», «Гомельские ведомости», «Вечерний Гомель», «Маяк», «Сельмашевец», «Гомельскі ун-т», «Нефтяник Полесья» и др. Радиовещание существует с марта 1926 г., телевидение – с ноября 1956, цветное – с 1980 г. с дек.1957 г. работает обл. студия телевидения. В Гомеле работает негос. телеканал «Нирея», коммунальное УП «Гомельское городское радио 107.4 FM».

Литературная жизнь. В 1924 г. в Гомеле выступал В. Маяковский. В 1925-27 гг. был создан Гомельский филиал «Маладняка», позднее реорганизованный в филиал Бел. ассоциации пролетарских писателей. Вышли альманахи «Разгон» (1930), «Литературный Гомель» (1934). В 1920-30-е гг. в Г. работали драматург В.Полесский, поэты С.Ракита и П.Трус, прозаик Р.Соболенко. Здесь начинали лит. деятельность Л.Гаврилов, К.Киреенко, Д.Ковалёв, В.Корнев, М.Сурначёв, И.Шамякин. В Вел. Отеч. войну вышел агитплакат «Раздавим фашистскую гадину». Город неоднократно посещали Я.Купала, Я.Колас, П.Бровка, П.Глебка, К.Крапива, МЛыньков, К.Чорный. В пед. ин-те открыт в 1933 лит. факультет (позднее - филол.). В 1958 при газ. «Гомельская праўда» образовано лит. объединение, издан альманах «Литературный Гомель». Гомельский ун-т окончили Э.Акулин, И.Богданович, О.Куртанич, Л.Романова, С.Стешиц, А. и С. Сыс и др.; в нем преподают литературоведы А.Мельникова, О.Шинкоренко, И.Штейнер, поэт В.Ярей. В Г. живут и работают И.Афанасьев, А.Боровский, Г. Говор, МДаниленко, Н.Жданович, Г Лопатин, Т.Мельченко, Ф.Мыслицкий, А.Сопот, В.Ткачёв, Ю.Фатнев, Н.Шклярова и др. В гор. б-ке им. А. Герцена ежемесячно проводятся лит. вечера «Встречи на Замковой», где обсуждаются произведения начинающих и известных авторов. Регулярными за последние десятилетия стали выступления бел. писателей в вузах и б-ках Г. В 1992—97 действовало лит. объединение им. А.Гречаникова «Магістраль», периодически издавался альманах «Магістраль».

Художественная жизнь. В 1920—40-е гг. в Г. работали художественные школы Е.Кравченко, студия С.Ковровского, курсы клубных художников, студия изобразительного иск-ва при Дворце железнодорожников, издавались плакаты «Гомель РОСТА». В 1927-32 действовало обл. отделение «Всебелорусской ассоциации художников». Организовывались областные художественные выставки, 1-я из которых состоялась в 1939. После Вел. Отеч. войны в Г. восстанавливается художественная жизнь, при дворцах культуры предприятий созданы студии изобразительного иск-ва, проводятся выставки. С 1966 действует Гомельская областная орг-ция Бел. союза художников. Выставки работ её членов проводятся в выставочном зале союза (открыт в 1968, с 1991 Гомельская галерея иск-в), Гомельском областном краеведческом музее и его филиалах (Картинная галерея Г.Х.Ващенко, открыта в 2003), выставочном зале Гомельского ун-та им. Ф.Скорины, дворцах культуры предприятий. Среди наиболее значительных выставок - ежегодные областные (1966-2005) и тема­тические (посвященная фестивалю «Сожский хоровод», «Спорт... Спорт? Спорт!», «Ню», все 2003; «Молодые крылья». 2004; «Родной город. Гомель глазами художников», 2004-05; «60 лет Победе», «Рождественские кружева», обе 2005), персональные художников Гомельщины Ю.Бирюкова, Г.Ващенко, В.Гавриленко, Е.Гавриленко, А.Гайлевича, ИДаниловой, А.Дворониной, Н.Казакевича, А. и В. Крыловых. РЛандарского, ПЛукьяненко, С.Ноздрин-Плотницкой, Ю.Платонова, И.Семеко, А.Сушкова, С.Холодилина и др. Развитию нар. и самодеятельного творчества содействуют Гомельский областной дом технич. и художественного творчества, дворец детского творчества «Юность», к-рые организуют смотры, конкурсы, выставки. Профес. кадры художников готовит Гомельское художественное училище.

Театральная жизнь. В 1919-20-е гг. действовали пролетарская муз.-драм. студия, сеть театр. кружков при клубах и рабочих орг-циях, любительский Гомельский театр учащихся, коллектив «Синей блузы» и др. В 1922 издавалася журнал театра, л-ры и иск-ва «Вереск». С 1930 в русле агитационного иск-ва действовал Гомельс кий трам, реорганизованный в 1935 в Гомельский колхозно-совхозный театр. В 1932-37 размешалась база Белорусского третьего государственного театра. В 1938-49 работал Гос. театр кукол Беларуси, в 1939-41 Гомельский областной русский драматический театр. На совр. этапе в Г. работают Гомельский областной драматический театр (с 1954), Гомельский государственный театр кукол (с 1968), Гомельский городской экспериментальный молодежный театр-студия (с 1992). Действуют многочисленные любительские коллективы, нар. театры. В 1989-93 работал профес. Гомельский фольклорный театр «Жалейка». С 1994 в Г. проводится фестиваль «Славянские театральные встречи».