Әдебиеттер тізімі

1. Б.Мырзалиев, С.Қалтаева, Ғ.Успанова,С.Ыдырыс Экономикалық теория (оқу қуралы)

Түркістан, 2006.-278 бет

2. Б.Мырзалиев, Г.Байбосынова, А.Абдирова, Ш.Сунакбаев Экономическая теория (учебное пособие) Туркестан, 2006

3. Аубакиров Я.А. және т.б. Экономикалық теория курсы. - Қазақ университеті, 1999

4. Шеденов О.Қ. Жалпы экономикалық теория. Ақтобе, 2001

5. Мауленова С.С., Құдайбергенов Е.Қ., Бекмодин С.Қ. Экономикалық теория: оқу құралы. Алматы, 2002

6.Теоретическая экономика. Политэкономия. Учебник для вузов. Под ред. Журавлевой Г.П., Мильчаковой Н.Н. – М., Банки и биржи, ЮНИТИ, 1998

7.Учебник по основам экономической теории. /Под ред. В.Д.Камаева – М., 1998

8.Фишер С., Дорнбуш Р., ШмалензиР. Экономика. – М.: Дело, 1994

9.Борисов Е.Ф. Экономическая теория. Учебник. – М., Юрист, 1997

10. Экономика. /Под ред. Булатова А.С. – М., Бек, 1998

11. Курс экономической теории. Под общ. ред. Чепурина М.Н. и проф. Киселевой Е.А.Киров 1994г.

12.Общая экономическая теория. Учебник. Под. общ. ред. акад. В.Н.Видякина и акад. Г.Журавлевой. М, ПРОМО – Медня, 1995г.

13.Теоретическая экономика: Политэкономия. Учебник. Под. Ред. г. Журавлевой и Н.Н. Мильчаковой. М.Банки и биржы. ЮНИТИ. 1997г.

14.Фишер С. Дорнбуш Р., Шмалензи Р. Экономика. Перевод с анг. Со 2-го изд. М.Дело ЛТД,1995г.

15.Экономика.Учебник. под.ред. А.С.БулатоваМ.1994г.

16. А.Маршал. Принципы политической экономики. В 3-х томах. М.Прогресс. 1983г.

17. Б.Х.Хабибуллин. Экономикалық теория: пәні және әдісі. Алматы ҚазМБА 1993ж.

Микроэкономика пәні бойынша бағдарлама

Кіріспе

Сапалы экономикалық білім алу барысында «Микроэкономика» пәнін зерделеудің маңызы зор. Жеке экономикалық субъектілері қызметінің деңгейінде шаруашылық механизмінің жұмысын зерттеу микроэкономиканың пәні бола келе экономика теориясын зерделеу үдерісінде алған теориялық білімдерді бекітуге, ресурстардың (қорлардың) шектелген жағдайларында тиімді экономикалық ойлау дағдыларына ие болуға, соның негізінде осы салада өткізіліп жатқан мемлекеттік саясатты бағалауға мүмкіндік береді. Микроэкономика – динамикалы және қызықты ғылым, осымен қатар оны тәжірибелік бағыттылығы да айырады. Теория мен тәжірибе арасындағы байланысты көрсетіп, теориялық білімдерді практикалық есептер шығару барысында қолдануға мүмкіндік береді. Оқу-тәжірибелік құрал микроэкономика курсында дәстүрлі зерделеуге арналған негізгі мәселелерді қисынға сәйкес, дәйекті жүйелі түрде ашатын 17 бөлімдерден тұрады. Материалды баяндау барысында автор микроэкономика мәселелерін студенттер жеңілдікпен игеру үшін түсінерлік, тығыздық қағидаларды басшылыққа алды. Оқу құралының мазмұны «Микроэкономика» пәнінің оқу бағдарламасына сәйкес келеді. Экономикалық мамандықтарда оқитын студеттерге осы оқу-тәжірибелік құрал пайдалы болатындығына сенімдеміз.

Микроэкономика

Микроэкономика пәні, Микроэкономикалық теорияның мақсаты мен міндеттері. Ресурстардың шектеулілігі мәселесі және оларды таңдау қажеттілігі. Адамдардың қанағатының шексіздігі. Экономикалық ресурстар. Адамдардың тиімді іс-әрекеті туралы гипотеза. Экономиканың негізгі үш мақсаты. Нарық туралы түсінік. Нарық субъектлері. Позитивті және нормативті талдау. Тиімді және өлшемді модельдер.

Құндылық туралы түсінік және бағалар. Сұраныс. Сұраныс функциясы. Сұраныс көлемі. Сұраныс қисығы. Сұраныс өзгеруі. Сұраныс көлемінің өзгеруі. Сұранысқа әсер ететін факторлар. Тауарлар мен қызметтер ұсынысы. Ұсынысқа әсер ететін факторлар. Ұсыныс қисығы. Ұсыныс өзгеруі. Ұсыныс қисығының өзгерісі. Нарықтық тепе-теңдігінің қалыптасуы. Сұраныс және ұсыныс заңдары. Гиффен парадоксы. Веблема нәтижесі. Нарықтық тепе-теңдік.

Икемділік туралы түсінік. Сұраныстың бағалық икемділігі. Сұраныс қисығының икемділігі. Нүктелік икемділік. Доғалық икемділік. Өте икемді және өте икемсіз сұраныс. Сұраныстың икемділігі және түсім өзгеруі. Сұраныстың бағалық икемділігіне әсер факторлар. Сұраныстың қиылысқан бағалық икемділігі. Сұраныстың табыстық икемділігі. Сұраныстың табыстық икемділігіне әсер факторлар. Энгель заңы.

Пайдалылық ұғымы. Пайдалылықтың сандық теориясы. Пайдалылықтың реттік теориясы. Шекті пайдалылық. Госсеннің бірінші заңы – шекті пайдалылықтың азаю принципі. Тұтынушының пайдалылықты максималдау шарттары. Тұтынушы талғамын максималдау шарттары. Госсеннің екінші заңы. Реттіліктің толық жаңа аксиомасы. Транзитивтілік аксиомасы. Тойымдылық аксиомасы. Тұтынушының тәуелсіздік аксиомасы. Талғамсыздық қисығы. Талғамсыздық қисықтарының қасиеттері. Бірін-бірі толық ауыстыратын тауарлар үшін алмастырудың шекті нормасы (MRS). Алмастырудың кемімелі шекті нормасы. Бюджет сызығы. Бюджет сызығының теңдеуі. Бюджет сызығының көлбеуі. Тұтынушының тепе-теңдік шарты. Бұрыштық тепе-теңдік. Салыстырмалы статика және сұранысты талдау. «Баға-тұтыну» қисығы. Нарықтық және жеке сұраныс. «Табыс-тұтыну» қисығы. Сапалы және сапасыз тауарлар. Эйнгель қисығы. Кәдуілгі тауарлар, сапасыз тауарлар және Гиффен тауарлары үшін табысжәне тұтыну тиімділіктері.

Өндіріс туралы түсінік. Өндіріс факторлары. Өндіріс технологиялары. Өндіріс функциясы және оның қасиеттері. Изокванталар картасы. Шекті өнімділіктің азаю заңы. Тұрақты және айнымалы өндіріс факторлары. Өндірістің айнымалы факторларының жалпы, орташа және шекті өнімдері. Қысқа және ұзақ уақыт мерзімдері. Орташа және шекті өнім арасындағы байланыс. Өндіріс стадиялары. Технологиялық алмастырудың шекті нормасы (MRTS). Өндіріс факторларының шекті өнімдерінің өзгеруінің MRTS-ке тигізетін әсері. Капиталды еңбекпен ауыстыру мысалдары. Қолданылатын өндіріс факторларының арасындағы белгіленген пропорция кезіндегі изокванта. Өндіріс факторлары бірін-бірі толық алмастыра алатын жағдайындағы изокванта. Кобб-Дуглас функциясы. Технология өзгерісінің изоквантаға әсері. Өндіріс масштабының тиімділіктері

«Шығындар» туралы түсінік. Өндіріс шығындары және балама шығындар. Айқын және айқынсыз шығындар. Шығындар функциясы. Ұзақ және қысқа мерзімді шығындар. Бухгалтерлік және экономикалық пайда. Бухгалтерлік және экономикалық шығындар. Кәдуілгі пайда. Изокоста. Шығындарды төменгі деңгейге жеткізу шарты. Қысқа уақыт мерзімдегі шығындар. Тұрақты және айнымалы шығындар. Орташа айнымалы, орташа жалпы және шекті шығындар. Олардың арасындағы қатынас. Қысқа уақыт мерзіміндегі барлық шығындар түрінің қисықтары. Шекті шығын және шекті өнімділік арасындағы байланыс. Изокванталар және ауқымнан әртүрлі берілу мүмкіндігіндегі ұзақ мерзімдегі шығындар қисықтары. Ұзақ мерзімдегі орташа және шекті шығындар. Қысқа және ұзақ мерзімдегі шығындар арасындағы байланыс. Ұзақ мерзімдегі шығындар қисығының қысқа мерзімдегі шығындар қисығымен ұқсастығы.

Нарық құрылымдарының алуан түрлілігі. Нақты және идеал құрылымдар. Жетілген бәсекелестіктегі нарық модельдеріне қойылатын шектеулер. Қысқа уақыт мерзіміндегі пайданы мейлінше арттыру. Қысқа уақыт мерзіміндегі шығындарды минималдау. Қысқа уақыт мерзімінде шығындарды азайту азайту үшін өндірісті тоқтату. Қысқа уақыт мерзіміндегі фирманың ұсыныс қисығы. Қысқа мерзімдегі өндіріс саласының ұсыныс қисығы. Ұзақ уақыт мерзіміндегі бәсекелес фирманың тепе-теңдігі. пайдасын мейлінше арттыру. Фирманың ұзақ мерзімді кезеңдегі ұсыныс қисығы. Ұзақ уақыт мерзіміндегі ұсыныс икемділігі. Тұрақты, өспелі және кемімелі өндіріс шығындары бар өндіріс саласы. Тұтынушы және өндіруші ұтымдарына талдау.

Монополия түрлерінің алуандығы. Таза монополия. Салаға кіру үшін тосқауылдар. Монополия өніміне деген сұраныс. Монополистің Монополистің шекті түсімі. Монополистің максималды пайда нүктесі. Қысқа мерзімдегі монополиялық тепе-теңдікті графикалық талдау. Сұраныстың бағалық икемділігі және монополиялық тепе-теңдік. Баға белгілеудегі «бас бармақ» ережесі. Лернер коэффиценті. Ұзақ уақыт мерзімінде пайданы максималдау. Бәсекелестік тепе-теңдік пен монополиялық тепе-теңдікті салыстыру. Монополиялық биліктің әлеуметтік шығындары. Монополиялық биліктің болуының тиімділігі. Жоғары деңгейдегі шектеулі баға орнату. Өндіретін өніміне салық салынуына монополияның реакциясы. Монополияның субсидияға реакциясы. Бағалық дискриминация. Бағалық дискриминация моделі. Әділдік және бағалық дискриминация

Жетілмеген бәсеке және өнімді сараптау. Монополиялық бәсекенің ерекшеліктері. Қысқа мерзімдегі баға мен өнім көлемін анықтау. Ұзақ мерзімдегі монополиялық бәсекелес фирманың тепе-теңдігі. монополиялық бәсекелес фирманың шығыны. Өндірістің қуат артықшылығы. Таратылым шығындары және бағаға байланыссыз бәсекелестік.

Олигополияның негізгі сипаттамалары. Олигополиялық баға қақтығыстары. Курно моделі, Штакельберг моделі, Бертран моделі. Курно және Штакельберг тепе-теңдігін салыстыру. Әсер сызықтары. Баға шектелімінің формуласы. Баға тұрақтылығы және сұраныстың сынық сызығы. Салаға енуді шектейтін баға тағайындау. Салаға кіруге тосқауыл болатын баға белгілеу. Ойындар теориясының элементтері. Басқару шешімдерінің нәтижелері матрицасы. Тұтқындар дилеммасы. Нэш және Парето тиімділіктері. Келісім мүмкіндігі. Картель құру. Тұрақтылық мәселесі.

Өндіріс факторлары туралы түсінік. Өндіріс факторларының нарығындағы сұраныс және ұсыныс. Экономикалық ресурстардың ұсыныс қисығы және оның икемділігі. Ресурстардың икемділігіне әсер ететін факторлар. Тауарлар мен қызметке деген сұраныстың туындысы ретіндегі ресурсқа деген сұраныс. Еңбектің ұсыныс қисығы. Еңбектің нарықтық ұсынысы. Ресурсқа деген шекті шығын қисығы. Жұмыс және демалыс арасындағы таңдау. Еңбекақы өзгеруі нәтижесінде табыс өзгертуі және ауыстыру тиімділігі. Еңбектің кемімелі ұсыныс қисығы. Еңбекке деген фирманың сұраныс қисығы. Өндіріс факторларының нарығындағы тепе-теңдік. Өндіріс факторларының нарығындағы монопсондық билік.