Зертханалық жұмыс №2 Қазіргі заманғы файлдық жүйелердің архиктектурасы. Linux дистрибутивін Интернеттен cd-дискіге көшіру.

(3-4 апта, 5-балл)

Қатқыл дискіні дайындау

Қазір сіздің компьютерінізде Windows ОЖ өзінің файлдық жүйесімен орналасқан болар. Linux басқа типті файлдық жүйесін қолданады, осыған байланысты оны орнату үшін дискі ішін босатып және оны қалыптастыру керек (яғни, онда жаңа файлдық жүйені құру керек). Егер сіз Windows мүлдем өшіргініз келмесе, онда сізге осы дискіде әрбір ОЖ үшін бірнеше бөлімшелер құру керек.

Бірнеше анықталған файлдық жүйелер бар. Сіз өзініз үшін төмендегі екеуінің біреуін таңдай аласыз – оның екеуіде ыңғайлы.

Файлдық жүйе – ОЖ-нің бір бөлігі, файлдар операциясының орындалуын қамтамасыз етеді.

Файлдық жүйе – қатқыл дискідегі биттердің құрылуы мен көрсту амалы.

Бөлім қатқыл дисктің аймағы болып табылады, яғни соған бөлек дискі қылып қарстыруға болады, ол қатқыл дискідегі бөлінген таблицаларды қолднуға жеткізеді (partition table).

Бұл таблица 4 секцияға бөлінгені дикіде басынан-ақ жазылған, 4 бөлімнің сипаттамалары бар: олардың орналасуы, типі және активті түріндегі белгісі.

Активті түріндегі белгісі кейбір ОЖ салушы жұмыскері қолданады, көбірек Windows «актив» бөлімінен ғана жүктелуі мүмкін.

Бұл 4 бөлім алғашқы деп аталады (primary). Бөлімдердің біреуі «кеңейтілген» (extended) тип болуы мүмкін. Бұндай бөлім өзінің таблица бір немесе бірнеше логикалық (logical) деп аталатын бөлікке бөледі. Осы жолмен, қатқыл дисктің кеңістігі сізге қолдануға ыңғайлы болады.

Сонымен, дискіде Linux орнау үшін бос орын бар, бірақ бұл бос орынның барлығы активті бөлімнде орналасқан, Windows ОЖ-сін және барлық мәліметтерін қолданады. Сіз қайта дискінің бар көлемін үлкейте аласыз.

Осыған байланысты сіз үлкен бір бөлімді жоясыз және сонын орынына кішігірім бөлімшелерді құра аласыз. Әрине, барлық мәліметтер жойылады және Windows қайта орнату керек болады. Сіздің іс-әрекетініз:

1. ОЖ қайта орнату үшін сізде компакт-диск бар ма, соны тексерініз;

2. Барлық бар мәліметтеріңздің көшірмесін жасаңыз;

3. f d i s k от Windows утилителі арқылы дискіні бөлімшелерге бөлініз;

4. өзініздің мәліметтерді орналастырыңыз және Linux орнатуға қайта көшіңіз.

Мәліметтермен сақталған үлкен бөлімшелерді кішірейту керек.

Бұны жасау үшін бірнеше программалар бар. Алдындағы Red Hat дистрибутивтері FAT және FAT32 бөлімшелерімен жұмыс істей алатын,бірақ NTFS бөлімшесімен жұмыс істей алмайтын fips утилителіне кіреді. Ол әлі h t t p : //www. igd. fhg.de/~aschaefe/fips мына адреске кіре алмайды, бірақ қазіргі уақыттағы дистрибутивтер кіргізілмеген. Оның орнына барлық файл типтерін оқитын PartitionMagic от Symantec Norton программа қолданылады. Сіздің іс-әрекетініз:

1. Бөлімшенің «соңында» бос орынды кеңейту үшін, бар мәліметтерді (өзініздің дәл сол уақыттағы тізімінізді қарастырыңыз) негізденіз;

2. Дискіде кеңейтілмеген кеңістікті құра отрып, өлімшенің көлемін кішірейтіңіз;

3. Жаңа бөлімшелер құрыңыз. Бұл этапты Linux орнатқанға дейін кейінге қоятұрсаңыз болады: қазіргі замандағы дистрибутивтердің (көбінесе, Fedora Core және Mandrake) инстолляторы дисктің бөлімшелермен жұмыс істеуге арнайы программаларды айтады.

Дискіні бөлу сызбасы ұсынылады

• Ауысу (подкачки) және свопинг (swapping) бөлімі — вертуальды жады қолданылады. Басқаша айтканда, мәліметтер қатқыл дискіде жарамсыз жадыға ауысады. Мысалы, сізде дәл қазір жадыда жарамды 8 Мбайт, ал сіз 16 Мбайт көлемді құжатты ашыуға тырысып көрініз. Жарамды жадыда осыдан кейін алқашқы рет бірнеше мегабайт жүктеледі, ал қалғандары сыртқы жадыда орналасады. Сізге құжаттың соңына бару керек болғанда, жадыдағы ОЖ керек мәліметке ауысады, ал қолданылмағандар сартқы жадыда орналасады. Бөлімшелердің ауысатын көлемі 32 Мбайттан кем болмауы керек. Әдетте, жарамды жадының көлемінің екі есесіне тең болып келеді.

• Бөлім/ boot – жүктеу кезінде ОЖ мен бірнеше файлдардың ядросын қамтиды. Бұл бөлімнің қажеттілігі ≪барьером 1024 цилиндра≫ арқылы шақырылады, яғни BIOS көбінесе компьютерлік тұлға ≪не видит≫ цилиндірлік 1024 номерлерімен. Бұл бөлімнің 100 Мбайт ұсынады.

• Түбірлі бөлімдер, файлдардан тұрады, жүйе және қолданбалы программалармен жұмыс істеу үшін керек;