6. Экономикалық бөлім

Құс етінің технологиясының өзіндік құнын есептеу

Құс етінің босатылатын бағалары калькуляция статьясын есептеу жолымен анықталады. Шикізаттар мен негізгі материалдардың шығын шамасы, жаңа өнімдердің рецептурасы негізінде алынады. Қосымша материалдар мен энергия шығыны, толықтырғыштары бар ет өнімдері үшін қолданылатын шығындар нормасы аналогы байынша алынады.

Қосымша қаражат, қосымша құрал – жабдықтарға, оларды тасымалдауға, жөндеуге кеткен және жаңа өнім өндірісінде қолданылатын компоненттер мен шикізаттарды дайындау үшін, қосымша технологиялық операцияларға қажет учаскелерді ұйымдастыруға кеткен қосымша шығындармен анықталады.

Шикізаттар мен негізгі материалдардың құны келесі формула негізінде анықталады:

С=H * B * Ц

мұндағы, Н – 1кг өнімге кеткен норма, кг

В – уақыт бірлігінде шығарылатын өнім, кг

Ц – құны, тенге.

Кесте-51- Құс етінің дайындау технологиясының өзіндік құн калькуляциясы.

Шикізаттар	100 кг-ға рецептура бойынша шығын нормасы	Бағасы, тг	Құны, тг
Тауық еті	100	500	50000
Асқабақ шырыны	20	90	1800
Өсімдік майы
Барлығы:	100		51800
Дәмдеуіштер гр 100 кг-ға
Тұз	2200	15	33
Қара бұрыш,хош иісті бұрыш	130	25	320
Кориандр,кордамон	10	20	200
Қақтағыш ароматизатор	10	160	1600
Барлығы			2153
Қажетті көмекші материалдар 100 кг-ға, метр
Фольга	2	150	300
Барлығы:			54953

Кесте-53- 100 кг өнімге кеткен энергия шығыны.

Аталуы	Бағасы, тг	Шығыны	Ауысымына, тг	Жылына, тг
Энергия	4,03	9,4	37,88	9848,80
Су	8,32	1,6	13,31	3460,60
Барлығы			51,19	13309,4

Кесте-51- Негізгі экономикалық көрсеткіштер.

№	Аталуы	Ауысымына кеткен шығын, мың тг.	Жылына кеткен шығын, мың тг.
1	Шикізат пен негізгі материалдардың барлығы	103,77	26980,2
2	Жоспар шығымы, %	100	100
3	Толық өзіндік құны	103,77	26980,2
4	Сату құны	150,1	39026
5	Пайда	46,33	12046
6	Энергияға кеткен шығын	13,31	3461
7	Таза пайда	33,02	8585
8	Шығын	117,08	30441
9	Рентабельділігі	15	30

Қорытынды

Халық алдында тұрған маңызды мәселенің бірі – тағам өнімдерін өндіруді көбейтудің түрлері мен тәсілдерін іздестіру.

Толыққанды тамақтанбаған кезде зат алмасуы, ас қорыту, жүрек-қан тамыры, жүйке жүйелерінің, организмнің өзге де жүйелерінің функционалдық қабілеті бұзылады.

Функционалды тамақ өнімі – оның құрамына кіретін дәстүрлі қоректік заттардың пайдалы қасиеттерін пайдаланудан өзге, адам денсаулығына оңды әсерін бере алатын модификацияланған өнім. Осы өнімдерге функционалдық бағыттылықты негізінен алғанда рецептураға енгізілетін биологиялық белсенді қоспалар (ББҚ) береді.

Функционалды өнімдерді өндірген кезде ұнтақтар түріндегі көкөністерді қолданған ақылға сыйымды, көкейге қонымды, алға қойған мақсатқа лайық болып келеді.

МЕМСТ талаптарына сәйкес құс етін әртүрлі дәмдеуіштер мен тағамдық қоспаларды (томат шырыны, асқабақ, лимон қышқылы) пайдалана отырып, дайын өнімнің дәмдік қасиетін, өнімнің жоғары сапасын, шығым дәрежесін көтеру сияқты мәселелер қарастырылды.

Асқабақтың бағалы қасиеттерін, оның бай химиялық құрамын, Қазақстанның біршама аудандарында өсіру мүмкіндігін назарға ала отырып, асқабақты және оны қайта өңдеу өнімдерін тамақ технологияларында кеңінен пайдалану мүмкін болатын және қажетті іс болып табылады.

Ұсынылған технология өнімнің жоғары сапасын сақтап, шығым мөлшерінің көтерілуін қамтамасыз етеді.

Дайын өнім бөгде дәм мен иіссіз, органолептикалық көрсеткіштері (түрі, түсі, иісі, консистенциясы) өзіне тән келеді.

Осындай жағдайларда жасалып отырған өнімге әртүрлі хош иіс беруші тағамдық толықтырғыштарды қолдану еттің гидрофильді қасиеттерінің жоғарылауына, дәм және хош иіс қасиеттерін қалыптастыруда, жағымды түс пен пісіріліп-қақталған өнімдердің шығымын өсіруде маңызы зор.

Біздің Республикамызда құс шаруашылығы мал шарушылығының ең тез жетілетін әрі тиімді саласы.