- •Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
- •«Экономикалық теория» кафедрасы
- •Астана 2012
- •Мазмұны
- •1. «Экономикалық теория негіздері» пәні бойынша
- •Факультеттің барлық бакалавриаттарына арналған силлабус
- •4. Оқу пәндерінің деректемелері:
- •5. Оқу тәртібінің мінездемесі
- •5.3. Пәнді оқытудың міндеттері:
- •6. Негізгі және қосымша әдебиеттер тізімі.
- •6.1 Негізгі әдебиеттер
- •6.2 Қосымша әдебиеттер
- •7. Оқуды бақылау мен оның нәтижелік бағасы
- •8. Оқу пәніне қойылатын талап
- •2. Глоссарий
- •3.Оқу пәнінің тақырыптары бойынша дәріс конспектісі және дәрісті оқыту бойынша әдістемелік нұсқаулар;
- •1. Кіріспе дәріс. Экономикалық теорияның пәні және әдісі
- •Экономикалық теорияның даму кезеңдері төмендегідей бөлінеді.
- •Қорытынды
- •2. Шолу дәрісі. Қоғамдық өндіріс және оның құрылымы
- •Қорытынды
- •3. Ақпараттық дәріс. Экономикалық институттар: меншік және кәсіпкерлік. Экономикалық жүйенің типтері және оның даму заңдылықтары
- •Қорытынды
- •4. Дәріс. Қоғамдық шаруашылықтың формалары. Тауарлық өндіріс. Ақша.
- •Қорытынды
- •5. Кеңестік дәріс. Нарық: түрлері, құрылымы, моделдері. Сұраныс және ұсыныс.
- •Нарықтық жүйенің негізгі белгілірі мыналар:
- •Артықшылығы
- •Кемшіліктері
- •Құрылымы жағынан нарықты мынадый критерилерге бөлуге болады:
- •Нарықтың құрылымдық түрлеріне байланысты. Тауарлар мен қызметтер нарығы
- •Қаржы нарығы
- •Қорытынды
- •Мәселелік дәріс. Бәсеке және монополия.
- •Қорытынды
- •Ақпараттық дәріс. Капитал (қорларының) айналымы және толық айналымы.
- •1. Инвестициялар былай бөлінеді:
- •Қорытынды
- •Қорытынды
- •9. Кеңестік дәріс. Өндіріс факторларының нарығы және факторлық табыстар.
- •Еңбек нарығы
- •Жер нарығы
- •Қоғамда табыстар біркелкі бөлінбейді, табыстың біркелкі бөлінбеуі деңгейі графикте Лоренц қисығымен көрсетіледі.
- •Қорытынды
- •10. Мәселелік дәріс. Ұлттық экономика жүйе ретінде.
- •Қорытынды
- •1. Ақпараттық дәріс. Экономикалық өсу және экономикалық тепе-теңдік
- •«Қазақстан –2030» стратегиясы»
- •Ұзақ мерзімді жеті басымдық:
- •Қорытынды
- •12. Аналитикалық дәріс. Экономикалық цикл. Жұмыссыздық және инфляция.
- •Тоқырау фазасының сипаттамасы:
- •Жандану фазасының сипаттамасы:
- •Өрлеу фазасының сипаттамасы:
- •Мемлекеттің дағдарысқа қарсы қолданылатын құралдары
- •Экономикалық циклдардың типтері
- •Қорытынды
- •13. Дәріс. Мемлекеттік реттеу: мәні, мақсаты, құралдары.
- •Қорытынды
- •14. Аналитикалық дәріс. Мемлекеттің әлеуметік және аймақтық саясаты
- •Қорытынды
- •15. Кеңестік дәріс. Халықаралық экономикалық қатынастар. Сыртқы экономикалық қызметті реттеу
- •Қорытынды
- •Оқу курсы мен тақырыпқа арналған міндетті және қосымша әдебиет пен дереккөздер тізімі
- •Әдістемелік нұсқаулар
- •1 «Экономикалық ресурс» категориясы деп ненi түсiнемiз:
- •1. Тест
- •2) Экономикалық жүйелердің негізгі элементтерін анықтап кестені толтырыңыз:
- •3) Айналым шеңберіндегі мемлекеттің ролін анықтаңыз:
- •2. Төмендегiлердiң қайсысы жетiлген бәсекеге тән емес?
- •1. Тұтынушылар өз қаржысын алдымен қай нарықта жұмсайды:
- •1. Аталған жауаптардың қайсысы «еңбек» санатын сипаттайды?
- •1. Экономикалық өсуді төменгі тұжырымдардың қайсысы көрсетеді:
- •2. Экономикалық өсудің негізгі факторларына қайсыларын жатқызуға болады:
- •3. Экономикалық өсудің экстесивті факторы:
- •4. Төмендегі құбылыстардың қайсысы экономикалық өсуге сай келмейді:
- •2.Инфляция түрлерi:
- •Бақылау сұрақтары
- •6. Білім алушының еңбек көлемі көрсетілген өзіндік жұмысы үшін тапсырмалар
- •Эканомикалық циклдардағы реттеудегі мемлекеттерді анықтау.
- •7. Семинарлық сабақ жоспары
- •Экономикалық теорияның орны мен ролі, пәні және әдіс- тәсілдері.
- •Дискуссия тақырыбы : «Экономикалық мектептер және қазіргі кездегі экономикалық теория»
- •Экономикалық институттар: меншік және кәсіпкерлік. Экономикалық жүйелер типтері мен олардың даму заңдылықтары.
- •Қоғамдық шаруашылықтың формалары. Тауарлық өндіріс. Ақша.
- •Бәсеке және монополия.
- •Экономикалық сөздік жасау қажет;
- •Капитал (қорларының) айналымы және толық айналымы.
- •Өндіріс факторларының нарығы және факторлық табыстар
- •Ұлттық экономика жүйе ретінде Сабақтың мақсаты
- •Экономикалық өсу және экономикалық цикл
- •Талдау сұрақтары
- •Жұмыссыздық пен инфляция экономикалық тұрақсыздықтың көрінісі ретінде
- •Талдау сұрақтары
- •Пәннің оқытылуы бойынша әдістемелік ұсынысы
- •Еңбек көлемі көрсетілген білім алушының өздік жұмысы үшін тапсырмалар және олардың орындалуы бойынша әдістемелік нұсқау
- •Ағымдық, аралық және қорытынды бақылауға арналған материалдар
- •Ағымдық, аралық және қорытынды бақылауға арналған материалдар және олардың орындалуы бойынша әдістемелік нұсқау;
- •8. Оқу материалын жақсы ұғыну мен қабылдауға арналған оқу пәні бойынша иллюстрациялық материал және олармен жұмыс істеу бойынша әдістемелік нұсқау
- •9.Пәнді оқуға қажетті қосымша материалдар жинағын көрсететін хрестоматия немесе қосымша
- •10.Оқу пәндерінің бағдарламалық және мультимедиялық материалдары
1. Тұтынушылар өз қаржысын алдымен қай нарықта жұмсайды:
А)еңбек; В) жер; С)капитал; Д) тауарлар; Е) ақиқат жауап жоқ
2. Негізгі капитал түсінігі нені қамтиды?
А) Машиналар мен құрал-жабдықтарды; В) Дайын өнімді; С) Жұмыс ақысын; Д) Жерді;
Е) Шикізаттар мен материалдарды.
3. Ескірген құралдарды аудару – бұл:
А) Таза инвестиция; В) Шетелдік таза инвестиция; С) Амортизация; Д) Қолдануға болмайтын қорлары; Е) Тұтынушыларды қанағаттандыру заттары.
4. Алыпсатарлардын қызметi:
А) заңды кәсiпкерлiк тәуекелiн арттырады; В) пайда әкеледi; С) экономикалық жарылыс пен құлдырау орын алады; Д) баға тұрақсыздығын арттырады; Е) қоғамның жағдайын көтередi
5. Акционерлік қоғамының бас органы қайсы:
А) директорлар кеңесi; В) өкiлеттiлер жиналысы; С) акционерлердiң жалпы жиналысы; Д) айрықша акция ұстаушылардың жиналысы; Е) қарапайым акция ұстаушылардың кеңесi
6. Корпорация салығының артуы неге әкеледi:
А) сұраныс қисығын оңға жылжытады; В) ұсыныс қисығын оңға жылжытады; С) ұсыныс қисығы өзгермейдi; Д) сұраныс қисығын солға жылжытады Е) ұсыныс қисығын солға жылжытады
8-тақырып. Фирманың өндіріс шығындары және табыстары
Есептерді орындаңыз.
1-есеп :
Фирманың тұрақты шығындары 45 доллар. Қысқа мерзім кезеңіндегі орташа өзгермелі шығындар төмендегі кестеде берілген.
-
Өндіріс көлемі
SAVC
1
17
2
15
3
14
4
15
5
19
6
29
Анықтау керек:
а) Қысқа мерзім кезеңіндегі орташа тұрақты шығындарды, орташа жалпы
шығындарды, шекті шығындарды анықтаңыз.
б) SAVC;SANC;SMC-қисықтарын сызып көрсетіңіз.
2-есеп
Фирманың тұрақты шығындары 60 доллар деп есептейіміз, ал өзгермелі шығындар төмендегі кестеде берілген, кестелі толтырыңыз.
Q |
FC |
VC |
TC |
AC |
0 |
|
0 |
|
|
1 |
|
45 |
|
|
2 |
|
85 |
|
|
3 |
|
120 |
|
|
4 |
|
150 |
|
|
5 |
|
185 |
|
|
3-есеп
Кестені толтырыңыз
Q |
TC |
FC |
VC |
AFC |
AVC |
MC |
0 |
50 |
|
|
|
|
|
2 |
50 |
|
|
|
|
|
5 |
100 |
|
|
|
|
|
7 |
154 |
|
|
|
|
|
9-тақырып. Өндіріс факторларының нарығы және факторлық табыстар.
Тест сұрақтарына жауап берініз
1. Аталған жауаптардың қайсысы «еңбек» санатын сипаттайды?
а) адамның табиғатпен өзара әрекеттестік процесі
б) аралардың немесе аңдардың жұмысы
в) еңбек заттары мен еңбек құралдарын адамның пайдалануы
г) еңбек қаруын адамның пайдалануы
д) адамдардың саналы, мақсатқа лайықты қызметтері, солардың көмектерімен олар сыртқы табиғаттағы заттардың түрлерін өзгертеді, оларды өз қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін икемдейді.
2. Фирманың еңбек ұсынысы қисығы:
а) еңбек сұранысы қисығымен қиылыспайды; б) оң бағытталған; в) ұсыныстың абсолютты икемсіздігін көрсетеді; г) ұсыныстың икемділігін көрсетеді.
3. Еңбек ақыға шекті шығын:
а) өндірілетін өнім бірлігі артқанда айнымалы шығынның артуын
көрсетеді;
б) өндірілетін өнім бірлігі артқанда тұрақты шығынның артуын
көрсетеді;
в) монополист үшін икемді емес;
г) қосымша жұмысшы жалдағандағы жалпы еңбек шығынының
артуын көрсетеді.
4. Нақтылы еңбекақының деңгейі мыналарға байланысты:
а) тауарлар мен қызметтердің баға деңгейлеріне; б) пайда нормасына; в) салық салу ставкасына; г) жұмыс уақыты ұзақтығына; д) жауаптардың дұрысы жоқ
5. Жалақы - ол:
а) табыстан түсетін капиталдың шекті өнімі,
б) мөлшерлеме және сапалы еңбекке алатын жұмысшының табысы;
в) еңбектің шекті өнімінен табыс; г) еңбекке төленетін ақы.
6. Төмендегілердің қайсысы еңбекке сұранысқа әсер етпейді:
а) соңғы өнімге сұраныс; б) еңбектің шекті өнімділігінің өзге ресурстардың шекті өніміне қатынасы; в) өндіріс технологиясы; г) инфляциялық құбылыс негізінде пайда болған атаулы жалақыдағы өзгерістер.
7. Рента деп …. түсіну керек:
а) жылжымайтын мүлікті пайдаланудан түскен табысты;
б) табиғи ресурсты пайдаланудан түскен табысты;
в) көлемі шектеулі табиғи ресурстарды және жерді пайдаланғаны үшін төленген бағаны;
г) уақытша пайдаланғаны үшін жалдаушының жер иесіне төлейтін бағасы.
10-тақырып. Ұлттық экономика жүйе ретінде.
Есептер:
1-есеп.Төмендегі мәліметтерді (млрд .долларды) пайдаланып есептеңіз.
1) ЖҰӨ; 2) ТҰӨ; 3) ҰТ.
Жалдамалы жұмысшылар жалақысы |
194,2 |
Тауарлар мен қызыметтер экспорты |
13,4 |
Амортизация |
11,8 |
Мемелекеттік тауарлары мен қызыметтерді сатып алуы |
59,4 |
Бизнеске жанама салықтар |
12,2 |
Таза жеке ішкі инвестициялар |
52,1 |
Трансферттік төлемдер |
13,9 |
Тауарлар мен қызыметтер импорты |
16,5 |
Табысқа салықтар |
40,5 |
Жеке тұтыну шығындары |
49,1 |
Тестілік тапсырмалар.
1.Жеке табыс бұл:
бір жылда өндірілген барлық тауарлар мен қызметтер жиынтығы.
үй шаруашылығының бір жылда тапқан табысы.
салықтарды төлегеннен кейінгі жекеқажеттіліктерге жұмсалатын қаржы.
ЖҰӨ-нен амартизацияны шегергенде табылады.
2.Өндіріс құрал-жабдықтарын пайдаланғанға жұмсалатын қаржы,бұл:
таза инвестиция.
жалпы инвестиция.
амортизация.
тұтыну тауарларын алуға болмайтын қаржы
3.Төмендегшілердің қайсысы ЖҰӨ құрамына кіреді:
үй шаруашылығындағы әйелдің қызметі.
көршіден сатып алған ескі машина
брокерден жаңа акциялар сатып алу
дүкеннен жаңа кітап сатып алу.
4.ТҰӨ қалай есептеледі?
ЖҰӨ-нен жанама салықтарды шегереміз.
ҰТ-*ға амортизацияны қосамыз.
ЖҰӨ-нен негізгі қордың ескіру құнын шегереміз.
ЖҰӨ-нен инвестицияны шегереміз.
5.Жалпы инвестиция:
табыс бойынша ЖҰӨ-ді есептегенде ескеріледі.
шығындар бойынша ЖҰӨ-ді есептегенде ескеріледі.
ТҰӨ-ді шығындар бойынша есептегенде ескеріледі.
ҰТ-ты есептегенде ескеріледі.
11-тақырып. Экономикалық тепе-теңдік және экономикалық өсу.
Тесттерге жауап беру керек