5. Портландцементтің сапа көрсеткішін анықтау әдістері

Ақпаратты алу тәуелділігіне қарай өнімнің сапа көрсеткішінің мәнін анықтау әдістері бөлінеді:

• Өлшеу

• Тіркеу

• Есептеу

• Органолептикалық

Өлшеу әдіс сапа көрсеткіштерінің негізінде (айталық бұйым массасы, күші, автомобиль жылдамдығының, вибрацияның деңгейінің және т.б.) техникалық өлшеуіш құралдармен анықталады. Өлшеу әдісі техникалық өлшеу құралдарына негізделеді. Өлшеу жүргізу әдістемесі өлшеу әдістерін қолданады; өлшеудің шарттары мен құралы; сапа көрсеткіштерін анықтау операциясындағы алгоримдердің орындалуы; нақтылыұтың бағалануы мен берілгеннің елестету қалпы, нәтиженің нақтылығы, қауіпсіздік техникасының талап етілуі мен қоршаған ортаның қауіпсіздігі. Өзіндік өлшеу нәтижелері қалыпты немесе стандартты шарттар бойынша сәйкесінше қайта есептеу жолымен жүреді. мысалы, қалыпты температурағ , қалыпты атмосфералық қысымға немесе т.б. Өлшеу әдісі көмегімен бұйым массасы, ток күші, қозғалтқыш айналым саны, автомобиль жылдамдығы және т.б. анықталады.

Тіркеу әдісі белгілі бір оқиғаларың сандық есептелуіне негізделеді, заттар немесе шығындар, мысалы снау кезінде бұйының істен шығуы, күрделң бұйымның бөліктер саны(стандартты унификатталған, оригиналды, авторлық куәлікпен қорғалған немесе патенттелген). Бұл әдіспен унификаттау көрсеткіштері, патентті-құқықтық көрсеткіштер анықталады.

Органолептикалық әдіс сезу мүшелерінің қабылдау анализіне негізделеді: көру, есту, сезіну және дәм сезу. Сонымен қоса адамның сезу мүшелері сәйкесінше сезінуді қабылдаушысы ретінде пайдаланылады. Ал, көрсеткіштер осы сезулердің ие болған тәжірибесі негізінде анықталады және балл бойынша көрсетіледі. Бұл көрсеткіштердің нақтылығы мен дұрыстылығы олардың мүмкіндігіне, квалификациясына және тұлғаның икеміне тәуелді, бірақ әдіс кейбір техникалық құралдарды қолдануды мүмкіндіктерін аластамайды. Органолептикалық әдіс көмегімен тағамдық өнімдердің сапалық көрсеткіштері, эстетикалық көрсеткіштері, кейбір эргономикалық көрсеткіштері анықталады. Органолептикалық әдістің көпжақтылығына сенсорлық, дегустациондық және т.б. жатады. Сенсорлық анализдеу тағамдық өнімдердің сапасын бағалауда қолданылады. Сенсорлық анализдеу нәтижесінде түс, дәм, иіс, тағамдық өнімдердің консистенциясы.

Есептік әдіс теориялық және эмпирикалық тәуелділікті қолдануға негізделеді. Бұл әдіспен ең алдымен өнімді проектілеуде, соңғысы әлі экспериментальдық сынақтар объектісі бола алмаған жағдайда қолданылады. Есептік әдіс өндірістің, тоқтаусыз жұмыс істеу,ұзақ жасаушылық, сақталушылық, бұйымның жөндеуге жарамдылығының көрсеткіштерін анықтауда көмектеседі. Оны көбіне қосымша өлшеулер жүргізгенде қолданады. Мысалы, әйнектің сыну көрсеткішінің шамасына қарай айналық шағылу коэффициентін анықтайды, ал болаттың қаттылығына қарай – оның беріктілігін анықтайды. есептеу әдісімен глюкозаның бисульфиттік туындысын және мыстағы фруктозаны хроматографиялық анализ бойынша анықтайды.

Ақпарат көзіне байланысты өнімнің сапа көрсеткішінің мәнін анықтау әдісі бөлінеді:

• Дәстүрлі

• Эксперттік

• Социологиялық

Дәстүрлі әдіс кәсіпорынның, мекеменің(оларға лабораториялар, полигондар, сынақ стендтері жатады) арнайы тәжірибелік және есептік бөлімдеріндегі лауазымды тұлғалармен іске асады.

Эксперттік әдіс өнімнің сапа көрсеткішін анықтауды тек сол немесне басқа сапа көрсеткіштері объективті әдістермен анықталынбаған жағдайда ғана қолданады.

Эксперттік әдістер – анықталмағандық шарттарында немесе тәуекел жағдайларда эксперт тобының туындайтын бағалау әдісі.

Өнімнің сапа көрсеткіштерінің мәнін анықтаудың социологиялық әдісі фактілі және өнімнің потенциалды тұтынушыларымен орындалады. Тұтынушылар көзқарасының жинағы түрлі тәсілдермен орындалады: анкета-сұрақтарды тарату арқылы, көрме-сату организациялары, конференциялар, аукциондар. Нақты нәтиже алу үшін ғылыми негізделген сұрақ жүйесі керек болады және ақпаратты жинау үшін математикалық статистика мен қайта жасау әдістері қажет. Социологиялық әдіс қажеттілікті болжау сұрақтарымен жұмыс істеуге мүмкіндік береді.

Өзімнің курстық жұмысымда портландцементтің сапа көрсеткіштері бойынша мен экпериментальдық әдіспен табамын, сондықтан мен есептеу әдісін қолдандым. Берілген көрсеткіштер мәнін табу кезінде формулалар және кезекті есептеулер керек болғандықтан осы әдісті қолдану тиімдірек.

Сапа көрсеткіші	Анықтау әдісі
Құрамында активті CaO болуы С_СаО =	Есептік әдіс
Құрамында активті MgO болуы C_MgO =	Есептік әдіс
Құрамында активті CO 2	Есептік әдіс
Температурасы мен сөну уақыты m=	Есептік әдіс
Ылғалдылығы W= *100	Есептік әдіс
Дисперттілігі С.Д.=	Есептік әдіс
Құрамында сөндірілмеген ұнтақтың болуы Н.З. =	Есептік әдіс