1) Назвы асоб паводле іх дзейнасці, асаб характару, міф. Істот (абібок, асілак, вадзянік, нячысцік)

2) паняцці жывёльнага свету (берасцянка, бусел)

3) назвы прыродных з’яў (спёка, цемра, надвор’е),

4) назвы пабудоў і іх частак (будынак, падпафетка)

5) этнічныя паняцці і назвы (лявоніха, крыжачок, дранікі).

Запазычаная лексіка беларускай мовы:

o з французскай – галіцызмы (запазычаны ў Пятроўскую эпоху і пасля) Ваенныя назвы (арсенал, маршал), мастацкія назвы (нацюрморт, канферансье), стравы (пюрэ, катлета), адежа (жакет, карсет).

o З англ.: спартыўныя (футбол, пінг-понг, яхта, фрыстайл), вопраткі (ждынсы, світэр);

o з італ. : мастацтва (арыя, сола, віяланчэль, санета), стравы (вермішэль, піца, салямі);

o з іспанскай: стравы (ананас, банан);

o з польскай ( у час Люблінскай уніі): маёнтак, падарунак, быдла;

o з укр.: боршч, худаба.

.Агульнаславянская, усходнеславянская, уласнабеларуская лексіка.

Лексiка бел.мовы паводле паходжання:

1. Агульнаславянская - агульнаславянскае адзінства (3ст. да н. э.-2 пал. 1 ст. да н.э.) людзi і часткi(чалавек, галава, унук),геаграфічныя назвы і з`явы прыроды(зямля, вецер), раслiннага і жывельнага свету (каза, конь), прылады працы(барана, серп), пабудовы(двор, гумно), абстракт.паняццi(любоу,воля

2. Усходнеславянская - усходнеславянскае адзінства (7-8 ст.) жывелы(кошка,сабака),гаспадар.Прылады(карзiна, самавар),стравы(пiрог, цеста), людзей(конюх,пастух), сення,пасля,цяпер

3. Уласнабеларуская - старабеларускае (14-20 стст.) атмасфера з`явы(золак,цемра), абстрактн(абавязак, летуценне),тэрмiны(дзейнiк,пытальнiк), працэсы(бачыць, хiлiць)+бусел,маладзiк, спявак, гаспадар

4.

.Методыка вызначэння запазычанага слова. Засваенне запазычаных слоў: фанетычнае, графічнае, граматычнае, семантычнае.

Прыкметы запазычанняў з неславянскіх моў

 Грэцызмы:

Пачатковы а, э, ф (акіян, эпоха, іласофія, фантазія);

спалучэнне зычных кс, ск, пс, мн, мв у сяр слова(дыск, эліпс, сімптом, лампада);

прыстаўкі а-, ан- анты-, эў- (алатызм, анархія);

суфіксы ум, ус, тар, ёнт (энт), ур, цы(я), ат (тэрмас, рыторыка, абеліск);

пач частка складаных слоў бія(ё), геа(о), філа(о) (біялогія)

Суф ум, ус, тар, ент (энт), ур, цы, -анті (акварыум, радыус, артар, агент)

 Лацінізмы:

Суф ум, ус, тар, ент (энт), ур, цы, -анті (акварыум, радыус, артар, агент)

 Германізмы:

Ш, шт, шп у пачатку ці ў сяр (штаб, шпіль);

хт у сярэдзіне слова (шахта, вахта),

частка майстар(гросмайстар)

 Галіцызмы:

На канцы анс, ер, аж(яж) (сеанс, баланс, суфлёр, камуфляж);

спалуч біо, віо, піо, фіо, уа, уэ, лье, цье, све (біоро, вільеска, барэльер);

нац галосныя на канцы (кашнэ, пано, філе)

 Англіцызмы:

Пач дж (джас, джынс);

канц спалуч ер, ёр (баксёр, катэр, дыспетчар);

канц частка ен (спартсмен)

Паланізмы:

 Спал дл, эн (ен), он (ён), ан (ян) (кабалда, рыдлёўка, арэнда, вантроба, вандроўка);

 гук ц на месцы ўсходнеславянскага ч (цуд, цурацца, моц);

 суф унак (рахунак);

 спалуч лу паміж зычнымі (тлусты, слуп)

 цюркізмы:

Паўтор аднаго і таго ж галоснага гука (атаман, табар, караван, кабан);

спалуч ал, ык, ча (аксакал, балык, каланча)

Асваеннi: