МСМК (белорусский). Горбач, Хромченко

5. Адзначце словы, у якіх пішацца літара о:

а) п_ртмане;	г) п_ліметалы;
б) в_семсот;	д) п_ліглот.
в) ст_клетачны;

6. Вызначце, у якіх словах пішацца літара ў:

а) ваку_м;	г) са_на;
б) ва _ніверсітэце;	д) а_кцыён.
в) шлагба_м;

7. Адзначце словы, у якіх пішацца мяккі знак.

а) ц_мяны;	г) тас_ма;
б) пац_вельваць;	д) сядз_це.
в) Чэрвен_скі;

8. Вызначце, у якіх словах прапушчана літара:

а) пос_ны;	г) бу_галтар;
б) бар_джэй;	д) _пружына.
в) бул_ён;

9. Адзначце назоўнікі, утвораныя з дапамогай суфікса нік :

а) свяцільнік;	г) садоўнік;
б) будаўнік;	д) пясчанік.
в) уласнік;

10. Прыставачна суфіксальным спосабам утвораны:

а) набярэжная;	г) знізу;
б) адпрацоўка;	д) пагорак.
в) абыякавы;

ВЫНІКОВЫ ТЭСТ № 1

Тэмы: “Уводзіны”, “Фанетыка”, “Фаналогія”, “Арфаэпія”, “Графіка”, “Арфаграфія”

Варыянт 1

1.Пералічыце мовы, якія ўваходзяць у паўднёваславянскую моўную падгрупу.

2.Пазначце, у якім годзе была прынята пастанова “Аб практычных мерапрыемствах па правядзенні нацыянальнай палітыкі”, з якой пачаўся працэс беларусізацыі:

а) 1920 г.;	в) 1924 г.;
б) 1926 г.;	г) 1928 г.

3.Адзначце рысы, уласцівыя літаратурнай мове:

а) пісьмовая фіксацыя; б) нарматыўнасць;

в) аднафункцыянальнасць; г) існаванне ў вуснай і пісьмовай формах; д) неапрацаванасць.

4.Адзначце правільную колькасць галосных гукаў у беларускай мове:

а) 5;	г) 12;
б) 10;	д) 8.
в) 6;

5. Адзначце словы, у якіх гукі [з], [с] абазначаюць мяккія зычныя:

а) песня;	в) схема;
б) след;	г) скінуць.

92

6. Адзначце, словы, у якіх сустракаецца гук [г] фрыкатыўны:

а) ганак;	в) гузік;
б) гімн;	г) швагер.

7.Запішыце артыкуляцыйную характарыстыку выдзеленых гукаў:

а) раса; б) лейцы; в) снег.

8.Эпентэза – гэта:

а) устаўка гукаў у сярэдзіну слова; б) выпадзенне асобных гукаў; в) распадабненне гукаў.

9.Запішыце ў фанетычнай транскрыпцыі.

а) Зялёная, а не луг, кучаравая, а не снег. б) Сліва, спіс, зрабілі з бярозы, мячэць.

10.Пазіцыя найменшай залежнасці фанемы – гэта:

а) моцная пазіцыя; б) слабая пазіцыя.

11.Пастаўце націск ў словах.

Слабы, алфавіт, на працягу дня, выпадак, украінскі, камбала, квар тал, грамадзянін, падчыстую, знахар.

12. У выразах спазніўся з за снегу, жаніўся на Алене, разумней на

стаўніка парушана норма:
а) арфаграфічная;	в) лексічная;
б) марфалагічная;	г) сінтаксічная.

13. Адзначце, у якіх словах напісанне не супадае з вымаўленнем:

а) лёгкі;	в) малацьба;
б) бездакорны;	г) нясвіжскі.

14.У беларускім алфавіце колькасць літар:

а) 34; б) 32; в) 23.

15.Устаўце прапушчаныя літары.

а) Ш..птаць; б) д..лікатны; в) карц..р; г) бр..зент; д) Мерым..; е) без..; ё) ..піскапства; ж) акс..суар; з) інж..нер; і) м..латабоец; к) с..мідз..сяты; л) ..лгун; м) аксі..ма; н) Радзі..он; о) пера..маць; п) два..борства; р) мен…ш.

93

Варыянт 2

1.Пералічыце мовы, якія ўваходзяць у заходнеславянскую групу.

2.Назавіце асноўныя дыялектныя масівы на тэрыторыі Беларусі.

3.Якія мовы вылучаюць паводле марфалагічнай класіфікацыі?

4.Выберыце рысы дыялектнай мовы:

а) пісьмовая фіксацыя; б) нарматыўнасць;

в) аднафункцыянальнасць; г) існаванне ў вуснай і пісьмовай формах; д) неапрацаванасць.

5. Адзначце словы, у якіх гукі [з], [с] абазначаюць мяккі зычны:

а) згінуць;	в) схіліць;
б) святочны;	г) скінуць.

6. Вызначце, у якіх словах напісанне не супадае з вымаўленнем:

а) вакзал;	в) сонца;
б) бортінжынер;	г) сціхні.

7. Адзначце словы, у якіх сустракаецца гук [г]&фрыкатыўны:

а) галава;	в) горад;
б) гімн;	г) швагер.

8. Дайце артыкуляцыйную характарыстыку выдзеленым гукам:

а) быў;	в) гарбата;
б) сфера;	г) любіць.

9. Пастаўце націск ў словах.

Бармен, магазін, ракушка, кулінарыя, тэфтэлі, пуловер, атлет, зага# дзя, разбалаваць, смажаніна.

10. Запішыце ў фанетычнай транскрыпцыі.

Крылаў не мае, а лятае; рук не мае, а вала трымае; скіба; ліў з вядра; скеміць; сцвярджаць.

11. Адзначце тыповыя рысы беларускага націску:

а) дынамічны;	в) рухомы;
б) статычны;	г) нерухомы.

94

12.Раздзел мовазнаўства, які вывучае пісьмовыя знакі, суадносіны лі% тар і гукаў, называецца:

а) графікай; б) арфаграфіяй; в) фаналогіяй.

13.Падкрэсліце словы, якія пішуцца згодна з марфалагічным прынцы%

пам:

а) носьбіт;	д) гарадскі;
б) у дзежцы;	е) без веры;
в) у лодцы;	ё) звышімклівы;
г) бугскі;	ж) боязь.

14. Адзначце словы з марфалагічным падваеннем:

а) кішэнны;	е) ванна;
б) бясстрашны;	ё) Аўдоцця;
в) зацішша;	ж) дзесяццю;
г) мяккі;	з) мышшу;
д) рассыпаць;	і) стагоддзе.

15. Устаўце прапушчаныя літары.

Роўн..дзь, грама..тва, сусе..тва, камен..чык, мезе..чык, дз..яч, зер# н..сховішча, ільн..валакно, н..вакаін, не..фашызм, ф..такалаж, м..тагон# кі, сельд..рэй, гр..смайстар, ч..снок, дв..еўладдзе, канц…нтрат, ст…га# довы.

ВЫНІКОВЫ ТЭСТ № 2

Тэмы: “Лексікалогія”, “Фразеалогія”, “Словаўтварэнне”

Варыянт 1

1. Лексікалогія – гэта:

а) раздзел мовазнаўства, які вывучае гісторыю паходжання слоў; б) раздзел мовазнаўства, які вывучае слоўнікавы склад мовы;

в) раздзел мовазнаўства, які вывучае нормы літаратурнага вымаў лення.

2. Семасіялогія вывучае:
а) мнагазначнасць слова;	в) сінанімію;
б) аманімію;	г) антанімію.

3. Вывучэннем уласных імён займаецца:

а) анамастыка; б) этымалогія; в) семасіялогія.

4. У лексічнае значэнне слова ўваходзіць:

а) сувязь паняцця з адпаведнай з’явай жыцця; б) эмацыянальная ацэнка абазначаемага.

5. Полісемія – гэта:

а) мнагазначнасць слова; б) аманімія слова; в) сінанімія слова.

6. Словы са свабодным лексічным значэннем:

а) спалучаюцца свабодна з іншымі словамі; б) спалучаюцца з большай ці меншай колькасцю слоў.

96

7.Адзначце выпадкі метаніміі:

а) клас дрэнна сябе паводзіў; б) есці са срэбра; в) чытаць Купалу.

8.На лексічным узроўні вылучаюць структурныя тыпы амонімаў:

а) поўныя лексічныя; б) няпоўныя лексічныя;

в) поўныя лексіка граматычныя; г) няпоўныя лексіка граматычныя.

9.Сінонімы бываюць:

а) стылістычныя; б) канцэптуальныя; в) семантычныя.

10.Да амаформаў адносяцца:

а) адзін чалавек і пяць чалавек;

б) мог і мох; в) а́тлас і атла́с.

11.Выберыце правільны варыянт ужывання паронімаў:

а) У студэнтаў пасля сесіі пачнуцца вакацыі (вакансіі). б) Адрасант (адрасат) атрымаў ліст.

в) Абанент (абанемент) часова недасягальны.

12.Паводле паходжання беларуская мова ўключае лексіку:

а) індаеўрапейскую; б) агульнаславянскую; в) усходнеславянскую; г) уласнабеларускую.

13.Адзначце цюркізмы:

а) буран;	в) шпіталь;	д) тапчан;	ё) марш;
б) дыван;	г) гузік;	е) цвік;	ж) гарбуз.

14.Прыкметамі запазычання з’яўляюцца:

а) аснова з мовы крыніцы; б) націск як у мове крыніцы;

в) словаўтваральныя марфемы з мовы крыніцы.

15.Адзначце гістарызмы:

а) князь;	в) дзядзькаванне;
б) лучына;	г) імбрычак.

97

16. Да фразеалагізмаў прымыкаюць:

а) прыказкі, прымаўкі; б) крылатыя выразы. в) перыфразы.

17.Парэміялогія даследуе:

а) афарызмы; б) прыказкі, прымаўкі; в) тэрміны.

18.У словах дасягнуць, дачытаць, дакупіць, далячыць, даляжаць рэа лізуецца прыстаўка да як:

а) мнагазначная марфема; б) аманімічная марфема; в) сінанімічная марфема.

19.Словы ляснік, чарната, жартаваць утварыліся спосабамі:

а) суфіксальным; б) суфіксальна постфіксальным; в) бязафіксным.

20. Словаўтваральная норма – гэта:

а) утварэнне і ўжыванне слоў у строгай адпаведнасці з правіламі словаўтварэння;

б) забяспечванне правільнага гукавога і графічнага афармлення вы творнага слова;

в) рэгуляванне ўтварэння новых лексічных адзінак.

Варыянт 2

1. Дыяхронная лексікалогія даследуе:

а) гістарычныя працэсы ў развіцці слоў; б) сучасную лексіку; в) супастаўленне слоў розных моў.

2. Лексема – гэта:

а) лексічнае значэнне слова; б) кампанент лексіка семантычнага варыянта слова; в) устойлівая сукупнасць сем.

3. Вывучэннем найменняў слоў займаецца:

а) анамастыка; б) этымалогія; в) семасіялогія.

98

4.Словы называюць розныя з’явы рэчаіснасці праз абазначэнне:

а) прадметаў; б) прыкметы прадметаў; в) дзеянняў.

5.Да несвабодных лексічных значэнняў належаць:

а) фразеалагічна звязанае; б) сінтаксічна абумоўленае.

6. Паводле спосабу намінацыі выдзяляюць тыпы значэнняў:

а) пераноснае; б) фразеалагічна звязанае; в) прамое.

7. Адзначце выпадкі газетнай метаніміі:

а) краіна села на дыету; б) факультэт цесна супрацоўнічае з іншымі навучальнымі ўстановамі;

в) спартакіяда не развітваецца з сябрамі.

8. Асноўнымі прыкметамі паронімаў з’яўляюцца:

а) наяўнасць аднаго кораня ў кожным слове лексічнай пары; б) выразнае адрозненне ў лексічных значэннях; в) частая сугучнасць прыставак і суфіксаў; г) прыналежнасць да адной часціны мовы.

9. Амалексемы – гэта:

а) словы, якія супадаюць гучаннем і напісаннем; б) словы, якія супадаюць толькі ў асобных граматычных формах;

в) словы, якія аднолькава гучаць, але пішуцца па рознаму.

10. Антытэза – гэта:

а) рэзкае супрацьпастаўленне; б) у адным слове два супрацьлеглыя значэнні.

11. Выберыце правільны варыянт ужывання паронімаў:

а) Дзякуй, калега, за бескарысную (бескарыслівую) працу! б) Яе сукенка выглядала эфектна (эфектыўна).

в) Генеральскі (генеральны) дом нам спадабаўся.

12. Словы зубрылка, кол, шпора, лаба з’яўляюцца:

а) прафесіяналізмамі; б) тэрмінамі; в) жарганізмамі.

99

13. Адзначце лацінізмы:
а) гонар;	в) апеляцыя;	д) колер;	ё) парфума;
б) каптур;	г) бровар;	е) акцыя;	ж) кухня.

14. Агульнаўжывальная лексіка – гэта:

а) словы, ужыванне якіх не залежыць ад месца жыхарства, прафесіі, сацыяльнага становішча;

б) словы, абмежаваныя стылем, жанрам, формай мовы; в) словы, пашыраныя на ўсёй тэрыторыі Беларусі, ужываюцца ў вус

най і пісьмовай формах; г) найбольш важная частка слоўніка нацыянальнай мовы.

15. Да лексікі пасіўнага ўжытку адносяцца:

а) устарэлыя словы;	в) гістарызмы;
б) архаізмы;	г) неалагізмы.

16.Прыкметамі фразеалагізмаў з’яўляюцца:

а) устойлівасць; б) узнаўляльнасць;

в) шматкампанентнасць; г) сэнсавая непадзельнасць.

17.Фразеалагічныя зрашчэнні – гэта:

а) семантычна непадзельныя ўстойлівыя словазлучэнні; б) спалучэнні, цэласнасць якіх матывавана словамі кампанентамі;

в) найбольш свабодныя спалучэнні, адзін з кампанентаў у якіх ужы ваецца ў фразеалагічным значэнні, а другі – у свабодным.

18.Раздзел мовазнаўства, які вывучае структуру слова, марфемы, іх ві ды, будову і заканамернасці спалучэння ў слове, называецца:

а) марфемікай; б) марфалогіяй;

в) словаўтварэннем.

19.Спосабам утварэння слоў трыста, сёння, нельга, потым з’яўля

ецца:

а) марфолага сінтаксічны; б) лексіка сінтаксічны; в) лексіка семантычны.

20.Марфемы могуць быць:

а) мнагазначнымі;	в) сінанімічнымі;
б) аманімічнымі;	г) антанімічнымі.