- •Беларуская мова
- •Тэарэтычны матэрыял да тэмы Мова як сістэма
- •Літаратураня мова і дыялекты
- •Тры славянскія моўныя групы
- •Агульнаславянская і агульнаўсходнеславянская мовы
- •Старажытная ўсходнеславянская народнасць і яе мова
- •Тэарэтычны матэрыял да тэмы Утварэнне беларускай народнасці і яе мовы
- •Беларусь у складзе Рэчы Паспалітай
- •Беларусь у складзе Расійскай імперыі
- •Развіцце беларускай літаратурнай мовы ў пачатку XX ст.
- •Вълчо и кума лиса
- •У вагоне
- •Мікола чытаў, стоячы сярод хаты…
- •Вось так, брат, і запісана. Зразумела?
- •Вот так, брат, и записано. Понятно?
- •Микола читав, стояч серед хати…
- •Отак, брат, і написано. Зрозуміло?
- •Тэарэтычны матэрыял да тэмы Слова як адзінка мовы
- •Асноўныя лексічныя значэнні слова
- •Сучасная беларуская лексіка паводле паходжання
- •Запазычаныя словы
- •Агульнаўжывальная лексіка і лексіка абмежаванага ўжывання
- •Лексікаграфія
- •9. Карыстаючыся этымалагічнымі слоўнікамі, выпішыце: а) агульнаславянскія; б) усходнеславянскія; в) уласна беларускія; г) запазычаныя словы.
- •1. Перакласці словы на беларускую мову. Паставіць націск, вызначыць адрозненні ў вымаўленні слоў у беларускай і рускай мовах.
- •2. Устаўце прапушчаныя літары ў беларускія словы і вызначце, які гук будзе вымаўляцца ў першым пераднаціскным складзе ў рускіх і беларускіх словах.
- •Тэма 5. Развіцце эканамічнай тэорыі і яе сучасныя накірункі Агульнае паняцце эканамічнай сістэмы.
- •Р/м Экалагічныя праблемы Беларусі.
- •4 Гадзіны
- •Тэарэтычны матэрыял па тэме Сістэма часцін мовы
- •Род назоўнікаў
- •Род некаторых назоўнікаў у беларускай і рускай мовах можа не супадаць:
- •Лік назоўнікаў
- •Скланенне назоўнікаў.
- •5. Растлумачыць правапіс канчаткаў.
- •6. Перакласці на беларускую мову. Вызначыць род назоўнікаў, падабраць да іх прыметнікі.
- •8. Прааналізаваць назоўнікі ў сказах.
- •Тэма 5
- •Тэарэтычны матэрыял да тэмы Лічэбнік
- •Разрады лічэбнікаў.
- •Сінтаксічная сувязь лічэбніка з назоўнікам.
- •Асаблівасці скланення лічэбнікаў.
- •Займеннік
- •Правапіс займеннікаў.
- •6. Перакладзіце тэкст на беларускую мову. Выпішыце лічэбнікі, вызначце іх разрад, граматычную форму, сінтаксічную функцыю.
- •Віды словазлучэнняў
- •Віды выказніка
- •Тыпы аднасастаўных сказаў
- •Знакі прыпынку пры аднародных членах сказа.
- •Аднародныя і неаднародныя азначэнні.
- •Складаны сказ
- •1. Прааналізуйце тэарэтычны матэрыял па тэме.
- •2. Зрабіце сінтаксічны разбор сказаў.
- •Тэарэтычны матэрыял да тэмы
- •Агульная характарыстыка стыляў.
- •Прааналізаваць тэаратэчны матэрыял па тэме.
- •Прааналізаваць тэксты. Вызначыць, да якога стылю яны адносяцца.
- •Размеркаваць словы паводле стылевай прыналежнасці.
- •Скласці сказы са словамі-штампамі.
- •Навуковы стыль.
- •Навуковы стыль
- •Анатацыя.
- •Рэцэнзія.
- •Рэферат
- •Афіцыйна-дзелавы стыль.
- •Змест ксрс (14 гадзін)
- •Тэма 4. Заняткі 2. Асаблівасці фанетычнай сістэмы мовы. Арфаэпія. Графіка. Арфаграфія. План
- •Тэарэтычны матэрыял да тэмы Фанетычная сістэма беларускай мовы
- •Класіфікацыя гукаў:
- •Галосныя гукі. Правілы іх вымаўлення .
- •Правапіс галосных Правапіс літар о, э - а.
- •Правапіс е, ë, я, і
- •Правапіс прыстаўных галосных Прыстаўная галосная і пішацца ў слове, якое пачынаецца збегам зычных, першыя з каторых л, р, м.
- •Правапіс літар і, ы, й пасля прыставак
- •Правапіс у –ў
- •Зычныя гукі. Правілы іх вымаўлення і перадачы на пісьме. Вымаўленне зычных
- •Вымаўленне спалучэнняў зычных
- •Правапіс зычных. Правапіс звонкіх і глухіх, шыпячых і свісцячых
- •Правапіс д –дз, т – ц
- •Правапіс спалучэнняў зычных
- •Правапіс прыстаўной літары в
- •Правапіс мяккага знаку
- •Правапіс апострафа
- •Ужыванне вялікай літары
- •Пытанні да тэмы
- •Тэрміналогія
- •Практычныя заданні да тэмы
- •1 Варыянт
- •3 Варыянт
- •Тэма 5 Заняткі 2. Асаблівасці ўжывання прыметнікаў у беларускай мове.
- •Тэарэтычны матэрыял да тэмы Прыметнік
- •Пытанні да тэмы
- •Тэрміналогія
- •1. Прааналізаваць тэарэтычны матэрыял да тэмы:
- •3.Перакласці на беларускую мову.
- •Тэма 5. Заняткі 4. Асаблівасці ўтварэння і ўжывання дзеясловаў і форм дзеясловаў у беларускай мове.
- •Тэарэтычны матэрыял да тэмы
- •Дзеепрыметнік
- •Утварэнне дзеепрыметнікаў
- •Спосабы перакладу дзеепрыметнікаў на беларускую мову
- •Дзеепрыслоўе як дзеяслоўная форма
- •Пытанні да тэмы
- •Тэрміналогія
- •Практычныя заданні
- •2. Перакласці на беларускую мову. Звярнуць ўвагу на адрозненні ва ўтварэнні форм інфінітыву.
- •3. Утварыць форму 3-й асобы адз. Ліку цяперашняга часу ад рускіх і беларускіх дзеясловаў.
- •4. Перакласці на бел. Мову. Вызначыць адрозненні ва ўжыванні дзеепрыметнікаў
- •5. Перакласці на беларускую мову. Звярнуць увагу на ўтварэнне дзеепрыслоўяў.
- •6. Напісаць паведамленне па тэмах:
- •Тэма 6. Заняткі 2. Асаблівасці кіравання дзеясловаў у беларускай мове
- •Тэарэтычны матэрыял да тэмы
- •Пытанні да тэмы
- •Практычныя заданні
- •Тэма 6. Заняткі 3. Асаблівасці спалучэння лічэбнікаў у беларускай мове.
- •Тэарэтычны матэрыял да тэмы
- •Сінтаксічная сувязь лічэбніка з назоўнікам.
- •Пытанні да тэмы
- •1. Дапасаваць назоўнікі да лічэбнікаў.
- •2. Перакласці на бел. Мову.
- •3. Перакласці, раскрываючы дужкі. Вусна прааналізаваць асаблівасці сінтаксічнай сувязі назоўнікаў з лічэбнікамі.
- •Тэма 10. Справавыя лісты: моўнае афармленне і рэдагаванне (4 гадзіны)
- •Тэарэтычны матэрыял да тэмы
- •Узоры афармлення листоў
- •Прыкладныя тэксты службовых лістоў
- •Дырэктару Мінскага станкабудаўнічага завода
- •Аўтабіяграфія
- •Службовы ліст
- •Пытанні да тэмы
- •2 Варыянт
- •3 Варыянт
- •4. Патрабаванні да заліку па беларускай мове
- •Пералік тэарэтычных пытанняў да заліку па беларускай мове:
- •5. Асноўная і дадатковая літаратура
- •6. Тэксты для развіццыя мовы. Беларусь
- •Симеон полоцкий
- •Белорусский народ
- •Знаменитые белорусы
- •Сказ аб Беларусі.
- •Наш Францыск Скарына.
- •Бацька гарадоў беларускіх.
- •Чарнобыльская катастрофа
- •Сведка часу
- •7 . Тэксты для перакладу Экономическая теория. Задачи и функции экономической теории.
- •Отрасль и сфера деятельности – галіна і сфера дзейнасці
- •Частные предприниматели – прыватныя прадпрыймальнікі
- •Сократить производство – скараціць вытворчасць
- •История развития экономической теории
- •Развитие экономики и общества – развіцце эканомікі і грамадства
- •Понятие экономической системы
- •Экономичеческая система – эканамічная сістэма
- •Налоговая ставка – падатковая стаўка
- •Производство и потребности. Классификация потребностей. Их структура.
- •Запросы стимулируют производство – запросы стымулююць вытворчасць Потребность – патрэбнасць
- •Понятие хозяйствования. Хозяйствование и хозяйствующий субъект. Классификация форм хозяйствования
- •Хозяйствование – гаспадаранне
- •Факторинг – фактарынг
- •Менеджмент – менеджмент Маркетинг - маркетынг
- •Продукт как итог производства
- •Рынок: условия возникновения и развития. Сущность и функции рынка
- •Условия возникновения - умовы ўзнікнення
- •8. Краткий словать экономических терминов
Вълчо и кума лиса
Направили си кумчо вълчо и кума лиса къщичка. Заживели заедно. Купили си гърне мед.
-
Да го изядем, лиске! – рекъл вьлчо.
-
Не бива, вълчо! – отговорила лиска. – Ще го скрием за гости.
-
Да го скрием, сестричке!
Речено, сторено. Скриват мед в хралупата. Ала кума лиса често-често се навърта около хралупата и се облизва. Дали ще остане медец за гости, – кой знае?
W wagonie
Do wagonu wchodzi nowy pasazer. Wszystkie miejsca sa zajete. Na lawce obok kobiety siedzacej pod oknem lezy damska torebka. Pasazer zwraca sie do kobiety:
– Prosze zabrac swoja torebke.
-
To nie moja torebka, – odpowiada. – Zaraz przyjdzie pasazerka, ktora ja tu polozyla.
Pasazer wiesza plaszcz, kladzie walizke na polce i powtarza jeszcze raz:
– Prosze zabrac torebke.
Kobieta znow mowi, ze to nie jej torebka, i odwraca sie do okna. W przedziale panuje milczenie. Pasazer stoi i czeka.
Rozlega sie gwizdek, pociag rusza.
-
gdziez jest ta pasazerka? – pyta mezczyzna.
Kobieta milczy, nawet nie odwraca glowy.
– Widocznie zostala na peronie i martwi sie teraz o swoja torebke, – mowi pasazer i rzuca torebke przez okno.
– Och, och, to moja torebka! – wola kobieta.
W przedziale rozlega sie smiech.
– Ma, na co zasluzyla, – mowi jedna z pasazerek.
У вагоне
До вагону входзі новы пасажэр. Вшыстке мейсца сон заентэ. На лавцэ обок кобеты седзонцэй под окнэм лежы дамска торэбка. Пасажэр звраца сен до кобеты:
-
Прошэн забрацьсвоён торэбкэн.
-
То не моя торэбка, – одповяда. – Зараз пшыйдзе пасажэрка, ктура ён ту положыла.
Пасажэр веша плашч, кладзе валізкэн на пулцэ і повтажа ешчэ раз:
-
Прошэн забраць своён торэбкэн.
Кобета знув муві, жэ то не ей торэбка, і одвраца сен до окна. В пшэдзяле пануе мільчэне. Пасажэр стоі і чэка.
Розлега сен гвіздэк, поцёнг руша.
– Гдзеж ест та пасажэрка? – пыта мэнжчызна.
Кобета мільчы, нават не одвраца гловы.
– Відочне зостала на пэроне і мартві сен тэраз о своён торэбкэн, – муві пасажэр і жуца торэбкэн пшэз окно.
– Ох, ох, то моя торэбка! – вола кобета.
В пшэдзяле розлега сен смех.
-
Ма, на цо заслужыла, – муві една з пасажэрэк.
Данік глядзеў на Міколу. Сябар яго ўстаў, падышоў да паліцы і зняў з яе кнігу.
– Гэта Янка Купала, – сказаў ён. – Той самы, што і пра Машэку напісаў. Памятаеш? – падмігнуў ён Даніку.
– Ага, таксама па-змоўніцку ўсміхнуўся Сівы…
– І пра мяне ён напісаў, – гартаў кнігу Міколка. – Глядзі вось, верш: “Я шавец-маладзец”. І пра сябе напісаў. Пра цябе і пра маму тваю. Вось паглядзім. Ага! Ну, слухай.
Гэта была размова беднай маці-сялянкі з хлопцам сваім, які пасвіў чужыя каровы. У хлопца было тое, чаго ў Даніка ніколі не будзе, – бацька і браты. Было і тое, чаго ў Даніка яшчэ няма, – служба ў чужых людзей… Было, аднак, і галоўнае, што радніла Сівага з тым пстушком, – горкая доля.
Мікола чытаў, стоячы сярод хаты…
– Ну, і галоўнае, што ты, браце Даніла, запамятай назаўсёды:
не плач,маці, і не злуйся
На жыццё,
Як я ў сілачку ўбяруся,
Змагу ўсё.
Вось так, брат, і запісана. Зразумела?
У адказ Данік змог вымавіц толькі сваё “ага”. За яго адказала маці.
-
Як жа хораша, божачка, – уздыхнула яна. – Чула, Алена, га? – спыталася ў Міколавай маці, якая таксама не прала, а слухала.
-
Ну, што, Данік, –сказаў Мікола, – хочаш вось так навучыцца чытаць?
Даник не спускал глаз с Миколы. Друг его встал, подошел к полке и снял с нее какую-то книгу.
– Это Купала, – сказал он. – Тот самый, что и про Машеку написал. Помнишь? – подмигнул он Данику.
– Ага, – так же заговорщики улыбнулся Сивый…
– И обо мне он написал, – перелистывая книгу, говорил Микола. – Вот гляди, стих: “Я швец-молодец”. И о тебе написал. О тебе и о твоей маме. Сейчас найдем. Ага! Ну, слушай.
Это был разговор матери-крестьянки с сыном своим, который пас чужих коров. у малчика было то, чего Даник навеки был лишен, – отец и братья. Было и то, чего он еще не успел испытать, – служба у чужих людей… Было, однако, главное, что роднило Сивого с тем пастушком, – горькая доля.
Микола, стоя посреди хаты, читал…
– Ну, и вот что ты, брат Данила, должен запомнить навсегда:
Ты не жалуйся, матуся,
На судьбу,
Как я силы наберуся, –
Все смогу.