1. Amaliy mashg’ulotlar mavzulari, asosiy matn, topshiriqlar, variantlari, masala

Va misollar, ko’rsatmalar

№1 amaliy mashg'ulot.

Cho’lg’amlari ta’mirlangan va pasporti yuqolgan elektr motorini hisoblash doir misol.

Texnik talablar;

Elektr dvigatel 1000 ayl/min aylanish tezligi bilan 380 V kuchlanishli elektr toki bilan ishlashga mo'ljallangan. Motor versiyasi himoyalangan.

O'lchov ma'lumotlari:

Stator

Magnit o’zakning tashqi diametri Da1 , mm	460
Magnit o’zakning ichki diametri, D1 , mm	310
Magnit o’zakning umumiy uzunligi, l1 , mm	225
Ventilasyon kanallari soni , nk1,	3
Ventilasyon kanalining kengligi , bk1 , mm	10
Po’latning to'ldirish koeffitsienti (po’lat list qalinligi 0,5 mm , po’lat listlar oraligi lakli izolyatsiya), kc1	0,93
Pazlar soni , Z1	72
Tishning keng joyidagi kengligi, b''1 ,mm	9,3
Tishning keng joyidagi kengligi, b'1 , mm	6,9
Paz balandligi, hp1 , mm	32
Pazning kesim yuzasi, Q p1	375

Rotor

Rotorning tashqi diametri, Da2 , mm	300
O’zakning ichki diametri, D2 , mm	85
O’zakning umumiy uzunligi, l2 ,mm	225
Po'lat listlarning to'ldirish koeffsenti, kc2	0,93
Pazlar soni, Z2,	90
Tishning keng joyidagi kengligi, b''2 , mm	5,4
Tishning tor joyidagi kengligi, b'2 , mm	3,6
Paz balandligi, hp2 , mm	65
Paz kengligi, a2 , mm	12
Val uchi diametri, dv ,mm	85

Hisoblash.

1. Qutblar soni.

2p = 6000 / n_c = 6000 / 1000 = 6

2. Qutb bo'linmasi.

τ₁ = π D₁/ 2p = 3,14·310 / 6 = 162 mm

3. Stator tish bo’linmasi.

t_Z1 = π D₁/ Z₁ =3,14·310 / 72 =13,5 mm

4. Rotor tish bo’linmasi

t_Z2 = π D₂/ Z₂ =3,14·300 / 90 =10,5 mm

5. Faol stator po'latdan to'plami uzunligi

L_st1 = k_c1 (l₁ - n_k1 b_k1 ) = 0,93·(225-3∙1) =181 mm

6. Chelik rotorli to'plamning faol uzunligi.

l_st2 = k_c2 l₂ = 0,93∙225 = 210 mm

7. Stator tish kengligini hisoblash.

b₁= + = ∙ 6,9 + ∙ 9,3 = 7,7 mm

8. Rotor tish kengligini hisoblash.

b₂ = b'₂ + b''₂ = · 3,6 + · 5,4 = 4,2 mm

9. Stator pazorning balandligi.

h_a1 = - = - 32 = 43 mm

10. Rotorning pazorning balandligi.

h_a2 = - = - 65 = 42 mm

11. Elektr motorining taxminiy quvvati.

Р = C_AD²₁l₁n;

3.1.1-rasmga ko'ra, τ₁ = 162 mm и 2p = 6 - C_A = 2,6∙10^-6 ;

P = 2,6 ∙ 22,5∙1000∙ = 58 кВт.

12. (3.2) va (3.3) formulalar bo'yicha havo oralig’idagi induksiya qiymati kichikligi sababli qabul qilinadi. K_z va k_a qiymatlari 3.1 jadvalga tanlaymiz. 3.1, navbati bilan, 1.75 va 2.8.

= = 1,75∙ ∙ = 0,80;

= p = 2,8 ∙ 6 = 1,85.

Qabul qilingan qiymat =0,80 Тл.

13.Stator tishidagi induksiya,

B_Z1 = = 0,8 ∙ = 1,13

14. Stator yarmosidagi induksiya.

B_Z2 = 0,55 = 0,55∙ 0,8 ∙ ∙ =1,31.

15. Rotor tishidagi induksiya .

= ∙ = 0,8 ∙ ∙ = 2,14.

16. Rotor yarmosidagi induksiya.

B_a2 = 0,55 = 0,55 0,8 ∙ ∙ = 1,10.

Stator va rotor tishlaridagi induksiya, stator va rotor yarmostidagi induksiyalar 2.2 jadvalda ko'rsatilgan ruxsat etilgan chegarada. Shuning uchun Bd tanlangan qiymatini o’zgartirishga hojat yo'q.

17. Stator cho’lg’amini ikki qatlamli qisqartirilgan qadam etib tanlaymiz, u 0.85 ga teng.

18. Stator faza cho’lg’amlari va qutblaridagi pazlar soni

= = = 4.

19. Stator cho’lg’am qadami

= = = 10,2

10 deb yaxlitlab olamiz.

20. Stator cho’lg’amining cho’lg’am koeffitsientini 2.3-jadvaldan tanlaymiz: k _ob1 = 0,931.

21. "Olmaxon katagi" tipli rotor cho’lg’ami uchun fazalar soni

= = 90.

22. Rotor cho’lg’amining cho’lg’am koeffitsientini k_ob2 = 1.

23. Rotor cho’lg’amining fazadagi o’ramlar soni w_EF2 = 0.5.

24. Stator pazlaridagi effiktiv o’tkazgichlar soni, a₁ = 2 deb qabul qilamiz.

= = 10² = 8,8

9 deb yaxlitlab olamiz.

25. Stator faza cho’lg’amlaridagi effiktiv simlar soni

= = =54.

№2 amaliy mashg'ulot.

26. Paz kesim yuzasining to'ldirish koeffitcenti f_n" = 0,75 deb qabul qilanadi. Bush paz kesim yuzasining to'ldirish koeffitcenti f_n' = 0.67 (f_n"va f_n' uchun o'rtacha qiymatlar olinadi) deb hisoblanadi. Shunda pazda joylashgan izoliyatciyalangan o’tkazgichlarning kvadratining umumiy kvadrati yuzasi quyidagicha bo’ladi.

= = 0,75 ∙ 0,67 ∙ 375 = 187 .

27. Birinchi n₁ = 4 deb taxminga kelsak, biz izolyatsiya qilingan elementar o'tkazgich kvadrat maydonini va uning diametrini aniqlaymiz:

= = =5,20 ;

= = =2,30 мм.

PELBO markali izolyatsiyasiz elementar o'tkazgich diametri bo'ladi;

= −∆ = 2,30 – 0,21 = 2,09 мм.

Yuqorida ta'kidlab o'tilganidek, o'tkazgich izolyatsiyasiga zarar yetkazmaslik uchun simning diametri 1.81 mm dan oshmasligi kerak. Shuning uchun a₁ yoki n₁ ning oldindan qabul qilingan qiymatini o'zgartirish tavsiya etiladi.

28. = 2 va = 5 deb, quyidagi yakuniy natijani;

= =4,10 ;

= = 2,02 ;

= 2,02−0,21 = 1,81 ;

= 3,20 .

29. Rotor sterjen o’lchamlarini pazga qarab kengligi 5,5 mm va 14,5 mm gacha bo'lgan balandlikda tanlanadi, rotor sterjen kesim yuzasi;

= 5,5 ∙ 14,5 = 80 .

30. 2.2-jadvalga binoan, stator cho’lg’amidagi tok zichligi;

= 4,0 A/ .

31. Stator faza cho’lg’amidagi nominal tok;

= = 4,0∙2∙3,2=128 A.

32. Rotor faza cho’lg’amidagi nominal tok;

= 1,025 = 0,9 = 0,9∙128 ∙ = 385 А.

33. Rotor sterjenidagi tok zichligi;

= = = 4,8 А/ .

34. Stator cho’lg’amidagi elektromagnit yuklama;

= = = 425А/mm.

35. Stator cho’lg’ami uchun j₁ A₁ ishlab chiqarilishi.

4,0∙425 = 1700 / mm.

36. Rotor cho’lg’amidagi elektromagnit yuklama;

= = = 368 А/mm.

37. Rotor cho’lg’ami uchun ishlab chiqarish j ₂ I₂

4,8 368 = 1766 / mm

33-37 punktlardagi qiymatlar ruxsat etilgan chegarada.

38. Elektrodvigatelning taxminiy quvvati

= = = 84,0 kW ∙ А.

39. 2.4 jadvalga ko’ra cos φ = 0.87 va η = 0.91 bo’lganda elektrodvigatelning nominal quvvati;

P = η = 84,0 ∙ 0,87 ∙ 0,91 = 66 kW.

Olingan quvvat qiymati dastlabki hisob-kitoblarga to'g'ri keladi. (12% xatolik).

40. Motor quvvati va aylanish tezligi uchun val uchi diametri tekshiriladi.

≈ (19,5 ÷ 25) ≈ 20 = 81mm.

yoki 5.1 rasmga binoan val uchi diametri 85 mm bo'lganda mustahkamlik shartlarini qanoatlantiradi.

№3 amaliy mashg'ulot.

Pazning to'ldirish koeffitsientiningi o'zgartirganda elektrodvigatelni modernizatsiyasi oid misol.

A63-4 seriyali quvvati 14 kW, kuchlanishi 220/380 V bo’lgan elektr motori quvvatni oshirish maqsadida cho’lg’amlari qayta o’ralgan.

Elektr dvigatelining zavod versiyasidagi parametrlari jadvalda ko'rsatilgan.

Pazdagi o’tkazgichlarning umumiy soni	64
Pazdagi parallel shoxobchalar soni a1	2
Effektiv o’tkazgichdagi elementar o'tkazgichlar soni	2
Izolyatsiyasiz elementar o'tkazgichning diametri de1, mm	1,30
O’tkazgich izolyatsiya markasi	PELBO
Ikki tomonlama izolyatsiya qalinligi Δ , mm	0,21
Izolyatsiyalangan o'tkazgichning diametri dE1, mm	1,51
Paz izolyatsiyasining qalinligi, mm	0,60
Pazni to'ldirish koeffitsienti	0,29

Ta'mirlash vaqtida o'rash sxemasi, Effektiv o’tkazgichdagi elementar o'tkazgichlar soni va fazadagi parallel shoxobchalar soni o'zgarmaydi.

Quyidagi parametrlar o'zgartirildi.

1. Pazdagi elementar o'tkazgichlar soni; 64 ta o'tkazgich o'rniga 60 ta o'tkazgich yotqizish, buning sababi zavodning ishlab chiqarish ko'rsatkichini cheklash emasligi va uning 7 foizga ko'payishi juda qulay bo'lganligi sababli bu pasayish juda o'rinli.

2.Paz izolyatsiyasining qalinligi; 0,60 mm qalinlikdagi izolyatsiyalash o'rniga qalinligi 0,30 mm gacha bilgan, elektr mustahkamligi yuqori bo’lgan zamonaviy izolyatsiyalash materiallaridan ishlatiladi.