3.5 Автоматты басқару жүйесін ендірудің экономикалық тиімділігін есептеу

Қызмет көрсететін персоналдың негізгі жалақысының жылдық қорын төмендегідей кестеге сәйкес есептейді:

6 - кесте

Еңбекақының жылдық қоры

№	Қызмет	Саны	Айлық жалақы, тг	Мамандыққа айына
1	БӨаМ бастығы	1	70000	70000
2	Инженер БӨаМ	2	60000	120000
3	Инженер-электроншы	2	55000	110000
4	Кезекші оператор	6	35000	210000
Барлығы		11	220000	510000

Қызмет көрсетушiнің негiзгi еңбекақсының жылдық қоры

ЖҚ_е.а=12∙Қа=510000∙12=6120000 тг.

мұндағы, Қа – қызмет көрсетушiнi еңбекақының айлық қоры, тг.

Негiзгiсi еңбекақыдан басқа түнде жұмыс iстеудi және мереке күндерiндегi жұмысқа есептесетiн қосымша төлем бар болады. Еңбекақылардан 10% құрайтын сыйлық ақшаны есепке аламыз. Жылдық өлшемнің сый ақысы құрайды

Ж_ө.с/а.= ЖҚ_еа∙0,1 (79)

Ж_ө..с/а.= = 6120000∙0,1=612000 тг.

Аудандық коэффициенттiң есепке ала,еңбекақысының жылдық қоры

ЖҚ_е/а.ак=ЖҚ_еа∙1,2 (80)

ЖҚ_е/а.ак =6120000∙1,2=7344000 тг.

Еңбекақының жалпы ортақ қоры

ОҚ_е/а= Ж_ө.с/а+ ЖҚ_е/а.ак (81)

ОҚ_е/а =612000+7344000=7956000 тг.

Бөлiп шығарулары бар еңбекақының ортақ қоры

Е_{бөл.ш.өңд}=(ОҚ_е/а-(Н_п/100%∙ ОҚ_е/а))∙Н_с/100%+ ОҚ_е/а (82)

Е_{бөл.ш.өңд} =(7956000-(0,1∙7956000))∙0,11+7956000=8743644 тг.

Автоматтандыру жүйесіне енгізуден бұрын берілген құрылғыда өзіндік құны С_{ө.қ.баст}=1550 тенге тоннасына құрады.

ТҮАБЖ енгiзуiне дейiн өнiм өндiру көлемi 10000 т/жыл құрады

Автоматтандыру жуйесінін кейінгі эксплуатациялык шығын:

Э_шығ.=А_ж+Ш_а.ж+Ш_ж.м.+Ш_эл.+Е_{бөл.ш.өңд.} (83)

мұндағы, А_ж – есептеуiш кешен және төменгі автоматиканың құралдарына ортақ амортизациялық төлемдер, тг;

Ш_а.ж. – автоматиканың құралдарының ағымдағы жөндеуiне шығындар, тг;

Ш_ж.м. – басқару жуйесі жабдықтарының құрамына кеткен шығындар, тг;

Ш_эл. – электр энергиясына кеткен шығындар, тг;

Е_{бөл..ш.өңд.} – бөлiп шығарулары бар еңбекақының ортақ қоры, тг.

Э_шығ.= 366423,68 +121658,7625 +85161,13375+4638047,7 +8743644=13954935

Жаңа жүйенiң енгiзуiнде өзiндiк құнның салыстырмалы өзгеруі

С_{өз.қ.жаң.}=Э_шығ./Q_н (84)

С_{өз.қ.жаң} =13954935 /10000=1395,4935тг.

Өнiмнiң өзіндік құнның төмендеуінің үнемділігі

Э=(С_{өз.қ.баст}-С_{өз.қ.жаң})∙ Q_н (85)

Э =(1550-1395,4935)∙10000=1545065 тг.

Автоматты басқару жүйенi енгiзуiнен экономикалық жылдық эффект, мына формула анықталады

Э_ж=Э-Е_н∙К_в (86)

мұндағы, Э_ж – жылдық өндірістің үлкеюіне байланысты үнемділік, тенге; Е_н – тиімділіктің нормативті коэффициенті, жоқ болғанда салалық нормативтiк коэффициенттерi 0,3 тең болады

Э_ж=1545065 -0,3∙2433175,25=815112,425тг.

Шығындардың өзін – өзі өтеу мерзімін келесі формуламен есептейміз

Т_қайт.м=К_в/Э_ж (87)

Т_қайт.м =2433175,25/815112,425=3

Дипломдық жобада «НДФЗ» фосфор агломератын балқыту өндірісінің автоматты басқару жүйесін жобалау қойылған. Бұл жоспарда балқыту цехтың жұмыстарын оперативті жоспарлау, технологиялық үрдісті үйлесімді басқару есептерінің шешілуі қарастырылған.

Фосфор агломератын электр балқыты үрдісі фосфор өндіретін өндірістердің технологиялық тізбегінің маңызды бөлігі болып табылады, ол едәуір дәрежеде барлық металлургиялық кешендердің тиімді жұмыс істелуін анықтайды. Автоматтандыру жүйесінің өз құнын өтеу уақыты 5 жыл деп бағаланады.

9