5.1 Кестеде көрсетілгендей жабдықтарды төмендегі тізімді қолдана отырып зертханалық жағдайларында (ендірілген ыдыстық сақтау батарея бар) контроллер заряд-разрядты жұмысын зерттеу.

Таблица 5.1

Перечень аппаратуры для выполнения работы

Обозначение	Наименование	Тип	Параметры
G1	Блок питания	224.2	~ 220 В / 6 А
А1	Блок фотоэлектрического модуля	2317.1	12 В / 4,8 Вт
А2	Источник света	2331.1	2 прожектора ~ 220 В / 300 Вт
А3	Блок нагрузки и измерения	2318	15 В / 0,5 А / 5 Вт
А4	Контроллер заряда-разряда (с встроенным емкостным накопителем-аккумулятором)	2316.2	12 В / 1 А / 16,6 Ф
Р1	Блок мультиметров	508.2	3 мультиметра 0…1000 В ; 0…10 А ; 0…20 МОм

14. I_{м тогының мәнін 0,1 А ге дейін түсіргеннен} кейін 1 минуттан соң Жарық басқарғышын қоректендіру блогын сағат тіліне қарсы тірелгенше бұраймыз.

15. Аккумулятордың ток зарядын I_{Р басқару тұтқасы арқылы жүктеме блогын теңестіріңіз , мысалы, 0,5 А осы уақыттан бастап сағат бойынша уақытты есептеңіз.}

16. 5,2- кестеге басталған уақыттан өткен уақытқа дейінгі уақыт мәнін (1 мин. интервал) және оған сәйкес келетін Амперметр мәнін және вольтметр мәнін енгізіңіз.

17. “Режим” және “Аккумулятор күйі” индикаторларының өзгерістерін тіркеңіздер, уақыт өтуіне байланысты.

18. Эксперимент аяқталғанда Жарық басқарғышы басқару тұтқасын сағат тіліне қарсы тірелгенше бұрап. G1 қоректендіру блогының автоматты өшіргіштерін өшіріңіз.

19. 5,1 және 5,2 кестедегі мәндерді қолдана отырып I_м=f(t), U_м=f(t), I_З=f(t), I_р=f(t), U=f(t) қажетті сипаттамаларды тұрғызыңдар.

t, мин
IР, А
U, В

Бақылау сұрақтары:

1. Қысқа тұйықталу тогы дегеніміз не?

2. Қысқа тұйықталу тогы несімен қауіпті?

3. Қысқа тұйықталу тогынан қорғанудың қандай жолдары бар?

4. Не үшін жасанды тұйықталу қажет?

5. Не үшін күн понельін ток көзіне тік бұрышпен қояды?

6. Ток күшіне температура қалай әсер етеді?

7. Фотоэлемент арқылы жинақталатын ток?

8. Пайдалы әрекет коэффициенті дегеніміз не?

9. Жарық көзінен энергияны тасымалдау қалай жүзеге асады?

10. Вольтметр мен амперметр қалай қосылады?

Рисунок 5.1. Снятие тока и напряжения модуля и аккумулятора

Лаб №6

Режим мәндерін алу: аккумуляторсыз ішкі жүйенің қуаты, аккумулятор зарядын және бірмезгілдегі ішкі жүйенің қуаты

Жұмыстың мақсаты: фотоэлектрлік станцияның режим модельдерін эксперименттік зерттеу.

Жұмысты орындау үшін аппаратураның тізімі:

Обозначение

Наименование

Тип

Параметры

G1

Блок питания

224.2

~ 220 В / 6 А

А1

Блок фотоэлектрического модуля

2317.1

12 В / 4,8 Вт

А2

Источник света

2331.1

2 прожектора ~ 220 В / 300 Вт

А3

Блок нагрузки и измерения

2318

15 В / 0,5 А / 5 Вт

А4

Контроллер заряда-разряда (с встроенным емкостным накопителем-аккумулятором)

2316.2

12 В / 1 А / 16,6 Ф

Жұмыстың орындалу тәртібі:

1. Экспериментте қолданылатын құралдардың ток көзіне ажыратылғанына көз жеткізіңіз.

2. 6,1 суретте көрсетілгендей етіп схеманы жинаңыздар.

3. Басқару бұрағышын *Жарық басқарғышы* сағат тіліне қарсы тірелгенше бұраңыз.

4. Басқару бұрағышын *Жүктеме* сағат тіліне қарсы тірелгенше бұраңыз.

5. Фотоэлектрлік модульді түсіп жатқан жарыққа 90 градус бұрышпен орнатыңыз.

6. Қауіпсіз өшіруді және автоматты өшіргішті қосыңыз.

7. *жүйе* Блогының өшіргіштерін жіне мультиметрлер мен жүктеме блогын қосыңыз.

8. Экспериментке қатысатын мультиметрлер блогын қосыңыз.

9. *жарықты басқару* бұрағышын бұрай отырып вольтметр арқылы жүйенің кернеуін 400 Вт/м² деп алып эксперимент барысында тұрақтылығын бақылаңыздар.

10. *Жарық басқарғышы* басқарғышының және *жүктеме* блогының бұрағышын бұрай отырып, фотоэлектрлік модульінің келесі режимдерде жұмыс істеуіне қол жеткізіңіздер:

• Фотоэлектрлік модуль сыртқы жүктемесіз аккумуляторды зарядтайты;

• Фотоэлектрлік модуль аккумуляторды зарядтайды және бір уақытта сыртқы жүктемені қоректендіреді;

• Фотоэлектрлік модуль аккумуляторсыз сыртқы жүктемені қоректендіреді;

• Фотоэлектрлік модуль және аккумулятор бір уақытта сыртқы жүктемені қоректендіреді;

• Электрлік энергияны жинаушы аккумуляторсыз сыртқы жүктемені қоректендіреді.

11. . Эксперимент аяқталғанда Жарық басқарғышы басқару тұтқасын сағат тіліне қарсы тірелгенше бұрап. G1 қоректендіру блогының автоматты өшіргіштерін өшіріңіз.

12. “Режим” және “Аккумулятор күйі” индикаторларының өзгерістерін тіркеңіздер, уақыт өтуіне байланысты.

Бақылау сұрақтары:

11. Қысқа тұйықталу тогы дегеніміз не?

12. Қысқа тұйықталу тогы несімен қауіпті?

13. Қысқа тұйықталу тогынан қорғанудың қандай жолдары бар?

14. Не үшін жасанды тұйықталу қажет?

15. Не үшін күн понельін ток көзіне тік бұрышпен қояды?

16. Ток күшіне температура қалай әсер етеді?

17. Фотоэлемент арқылы жинақталатын ток?

18. Пайдалы әрекет коэффициенті дегеніміз не?

19. Жарық көзінен энергияны тасымалдау қалай жүзеге асады?

20. Вольтметр мен амперметр қалай қосылады?

Рисунок 6.1 Исследование режимов модели фотоэлектрической станции

Лаб №7

Жел жабдықтарының электрэнергетикалық сипаттамаларын компьютерлік модельдеу

Жұмыстың жоспары:

Жел жабдықтарының электрэнергетикалық сипаттамаларын компьютерлік модельдеу.

Жұмыстың орындалу тәртібі:

Құрылғы төмендегідей жұмыс істейді. Желдің әсеріне жел дөңгелегі қозғалысқа келеді, қозғалысқа келген кездегі айналу моменті генератордың валына беріледі, ол электр тогын өндіреді, ол ток түзеткішке түседі, түзеткіштен шыққан ток пайдалы жүктеме блогына түседі. Жел жылдамдығы артқан кезде жел дөңгелегі тез айналады, және генератор пайдалы жүктеменің жұмысына қажет энергиядан кқп энергия өндіреді, бұл жағдайда құрылғы сигнал береді сосын белгілі аккумуляторлар санын зарядтау басталады.

Есептік қуат келесі формуладан анықталады:

, (7.1)

=1,226 кг/м³ – ауаның тығыздығы. Ауа тығыздығы ρ, қалыпты жағдайда (t=16°C, ρ= 760 мм. рт.ст. немесе 101,3 кПа) р=1,23 кг/м³; F=D²/4 – желдоңғалағының ұамту аймағы м²; _p – желдің есептік жылдамдығы м/с; c_p=0,40,45 – жел энергиясын қолдану энергиясы; _M=0,850,9 редуктордың ПӘК; _Г=0,70,95 - генератордың ПӘК.

D- ның мәні нұсқа бойынша 7,1 кестеден алынады.

ЖЭЖ қуаттық сипаттамасы келесі формуламен анықталады:

, (7.2)

ЖЭЖ жұмысының спецификасын міндетті түрде ескеру керек:

7,2-формула бойынша есептеулер жүргізіліп 7,2 кесте толтырылады және миллиметровкаға есептік қуаттың сипаттамасының N_ВЭУ=f() графигі тұрғызылады.

(7,2-сурет).

7,2- сурет

Бақылау сұрақтары:

1. Үлкен жел потенциалы бар Қазақстанда қанша аудан бар, орташа жылдамдығы 8-10 м/с болатын?

2. Қазақстанның қай жерінде желэнергетикалық ресурстар бар?

3. Желдің коммерциялық жылдамдығы (м/с)?

4. Жел құрылғыларының пайдасы мен кем түстері?

5. Жел құрылғыларының жұмыс принципін түсіндіріңіз?

Таблица 7.1