1 Тапсырма. Электрокардиограмманы жазу:

1.1. “О-МТ” тұтқасын ең жоғарғы орынға қойыңыз

1.2. “1 мВ” кнопкасын басып, ЭКГ-ні жазуды бастаңыз

1.3. ЭКГ-ні үш стандартты тармақтың әрқайсысына жеке-жеке жазыңыз

1.4. Әрбір тармақтағы ЭКГ тістерінің биіктігін (h) жазыңыз және сезгіштігін жазыңыз да потенциалдар айырымын анықтаңыз. Алынған нәтижені 1-кестеге жазыңыз.

ЭКГ-нің уақыттық интервалын (суретті қараңыз) мына формуламен анықтаңыз: , мұндағы – ЭКГ-нің әр тісінің арақашықтығы,  – таспаның қозғалыс жылдамдығы.

1.5. Өлшеу нәтижесін №1 кестеге жазыңыз.

2-тапсырма. Тармақтардағы потенциалдар айырмасы есептеу.

2.1. Әрбір тармақ үшін тістің биіктігін (h) өлшеп, кестеге тіркейміз; биіктік пен сезгіштік (S) арқылы потенциалдар айырмасы (U) әрбір тіс үшін формуламен есептеледі

2.2. Нәтижені №2 кестеге толтыру.

3. Алынған нәтижелерді нормамен салыстырып, қорытынды жасалады.

4. U_I, U_II, және U_III есептелген мәндер үшін анатомиялық осьті, яғни tg -ні есептейміз:

Студенттердің оқытушымен бірігіп істейтін жұмысы - 5 мин.

Жұмыстың зертханалық бөлігі аяқталғаннан соң оқытушы студенттердің жұмыс жасауда алынған нәтижелерін дұрыстығын тексереді. Содан кейін оқытушы тақырыпты студенттермен бірге талқылайды.

Соңғы білім деңгейлерін бақылау -15 мин.

Оқытушы студенттердің зертханалық жұмыс нәтижелерінің қорытындысын тексереді. Тақырыпты сараптай отырып, бақылау сұрақтарын жүргізеді. Студенттер компьютерде сауалнама тапсырады. Оқытушы білім деңгейлерін үш параметр бойынша (ауызша сұрау, зертханалық жұмыс және сауалнамалық тапсырмалар бойынша арифметикалық орташа бағасын қояды) бағалайды.

Ұсынылатын әдебиет: негізгі және қосымша

Негізгі:

1. Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Медицинская и биологическая физика :учебник. – 9-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 558 б. : ил.

2.Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Сборник задач по медицинской и биологической физике : учеб. пособие – 4-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 189 б.

3.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008. – 480 б.

4.Антонов В.Ф., Черныш А.М., Козлова Е.К., Коржуев А.В. Практикум : учебное пособие.– 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж . – 336 б.

5.Самойлов В.О. Медицинская биофизика. СПб.: СпецЛит, 2007ж . –496 б

Қосымша:

1.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж. – 480 б.

2.Антонов В.Ф., Коржуев А.В. Физика и биофизика : курс лекций для студентов медицинских вузов : учебное пособие. – 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2007 ж. – 240 б.

3.Рубин А.Б. «Биофизика». изд.МГУ, 2006 ж.- 435 б.

4. В.А.Тиманюк, Е.Н.Животова. Биофизика. М., 2004 ж. – 703 б.

5.А.Н.Ремизов, А.Г.Максина, А.Я.Потапенко. Медицинская и биологическая физика, М."Высшая школа".2004ж– 560б

6. Оразақынов К.Б., «Физика және биофизика пәндеріне арналған оқу құралы», Алматы, 2011 ж. - 242 бет.

7. www. Sciencedirect.com.

8. www.thecochranelibrary.com.

9. www.springerlink.com.

10. www.webofknowledge.com.

11. http://dlib.eastview.com.

Бақылау сұрақтары:

1. Ұлпалар мен мүшелерде биопотенциалдардың пайда болу механизмі, тірі ағзадағы потенциалдың мәні.

2. Эйнтховен теориясының негізі неде?

3. Кардиограмма нені тіркейді және қандай тәуелділікті көрсетеді?

4. Кардиограмманы пайдалана отырып, әртүрлі жүрек циклінің моменттерінде жүрек биопотенциалының мәнін анықтау

5. Кардиограмманың интервалдары қалай белгіленеді? Суретін сал.

6. Интервалдардың уақыттық ұзақтығы қалай анықталады? Олардың мәні қандай?

7. Кардиограмманы пайдалана отырып, жүректің жиырылу жиілігін және анатомиялық осьтің орнын анықтау

8. Эхокардиографияның физикалық негізі.

9. Артериядағы пульстік толқынның таралуы.

Сауалнамалық тапсырмалар

1. Диагностикалау мақсатында ұлпалар мен ағзалардың биопотенциалдарын тіркеу .... аталады:

А. авторадиография

В. электрография

С. рентгенодиагностика

D. термограффия

Е. фонокардиография

2. Сол жақ қарыншадан бір жиырылғандағы аортаға лақытырылған қанның мөлшері:

A. систолдық көлем

B. диастолдық көлем

С. МОК қанның минуттық көлемі

D. қанның секундық көлемі

Е. Пульстық көлем

3. Миокарда жасушасының әсерлік потенциалы негізгі ......кезеңдерден тұрады

A) 3

B) 4

C) 2

D) 5

E) 6

4. Кардиограмма векторы –

A. ток өткізбейтін дене

B. жүрек циклінің өзгеру уақытындағы Р_с –ның өзгермеуі , векторының геометриялық нүктелердің орны

C. жүрек циклінің өзгеру уақытындағы Р_с –ның өзгеруі , векторының геометриялық нүктелердің орны жүрек циклінің өзгеру уақыты

D. жүректің кеңістіктегі электр өрісін зерттеу

E. жүректің кеңістіктегі магнит өрісін зерттеу

5. Жүректiң жиырылу кезiнде қанның түтiкшелерде ығысуын адам денесiнде .....

баллистокардиография – тiркейдi

А) пульс

В) жүректiң ығысу жиiлiгiн

С) қозғалысын

D) массаны

Е) биопотенциалды

6. Эхокардиография әдiсi жүректiң құрылымы мен қозғалуын .... көмегiмен

А) Жоғары жиiлiктi айнымалы токпен

В) Комптон эффектiсi

С) Рентген сәулеленудiң жұтылуымен

D) Ультрадыбыстың шағылуынан

Е) Импедансты тiркеу

7. Баллистокардиография кезiнде қанның аортаға айдалуы дене қозғалысымен жүргiзiледi

А) алдына

В) артында

С) қарама-қарсы бағытта

D) сол бағытта

Е) дене ығысуы жүрмейдi

8. Жүректiң механикалық жұмысын көрсететiн зерттеу әдiсi:

А. Баллистокардиография

В. Фонокардиография

С. Эхокардиография

D. Электрокардиография

Е. Энцефалография

9. Соққыдағы қан көлемi деп:

А. Бiр систолдағы жүрек қарыншасынан лақтырылған қан көлемi

В. Бiр минуттағы жүрек қарыншасынан лақтырылған қан көлемi

С. Бiр сағаттағы жүрек қарыншасынан лақтырылған қан көлемi

D. Бiр тәулiктегi жүрек қарыншасынан лақтырылған қан көлемi

Е. Бiр секунттағы жүрек қарыншасынан лақтырылған қан көлемi

10. Жүректiң сол қарыншасынан периодты систолынан лақтырылған қан, жоғары қысыммен толқын түрiнде аорта және артерия бойымен тарайды. Бұл:

А. Электрлiк толқын

В.Пульстiк толқын

С. Тұрғын толқын

D. Жазық толқын

Е. Де-Бройль толқыны

11. Жүрек биопотенциалын сипаттайтын дипольдің электр моментінің векторы:

А. Электр векторының поляризациясы

В. Дипольдің электр өрісінің кернеулігі

С. Дипольдің магнит өрісінің кернеулігі

D.Интегральды электрлік векторы

Е. Умов – Пойтинг векторы

12. Адам жүрегіне қысқа мерзімді күшті токпен әсер ету әдісі:

А. Франклинизация

В.Дефибрилляция

С. Дарсонвализация

D. Фарадизация

Е. Гальванизация

13. Эхокардиография деп жүректің қозғалыс құрылымы мен құрылысын оқып үйренудегі ..... негізделген әдісті айтамыз:

1. ультрадыбысты диагностикада

2. биопотенциалдарды тіркеу

3. жұтылған ультрадыбыс

4. шағылған ультрадыбысқа

5. жүректің шулары мен тондарын тіркеу

14. Үшінші тармаққа сәйкес электродтардың орналасу қалпы:

1. Оң қол мен сол аяқ

2. Оң қол мен сол қол

3. Сол қол мен оң аяқ

4. Оң аяқ пен сол аяқ

5. Сол қол мен сол аяқ

15. ЭКГ-ны моделдегенде, оны қоршаған диполдік ортаның қарастырылуы:

А. біртекті

В. Изотропты

С. шектелген

D. біртекті емес

Е. Анизотропты

16. Кардиограммада тіркелетін:

1. тістер

2. Сегменттер

3. жиіліктер

4. мембраналық потенциал

5. интервалдар

17. Бірінші стандартты тармақта тіркейтін электродтар мынаған сәйкес келеді:

A. оң және сол қолдар

B. оң қол мен сол аяқ

C. сол аяқ пен сол аяқ

D. оң аяқ пен оң қол

E. оң және сол аяқтар

18. Асқазан кешенін кардиограммада мына тістер құрайды:

1. QRS

2. PRS

3. PQT

4. SRQ

5. SQR

19. Кардиограмманың қай интервалының ұзақтығы үлкен мәнге ие болады ( сек-н):

1. PQ

2. QRS

3. RR

4. ST

5. QT

20. Синусоидалы аритмияда R - R (P – P) интервалдарындағы айырмашылық:

1. 0.1 сек және одан да көп

2. 1 сек және одан да көп

3. 0.1 сек және одан да аз

4. 0.01 сек

№7. Тақырыбы: Электроэнцефалография.ЭЭГ-нің негізгі ырғақтары. ЭЭГ-ні тіркеу және сараптау принциптері

Мақсаты:

• Электроэнцефалограмманы тіркеу мен сараптау принциптерін үйрену.

• Мидың сыртқы электрлік өрісін ЭЭГ көмегімен оқып үйрену.

• ЭЭГ-ні генездеу үшін пирамидалық нейрондардың электрлік белсенділігі өзара байланысының маңызы.

Оқытудың міндеттері:

1. Орталық жүйке жүйесін зерттеу әдістерін оқып үйрену.

2. ЭЭГ-нің негізгі ырғақтарын оқып үйрену

Ұйымдастыру бөлімі - 5 мин

Студенттерді түгендеу және олардың сабаққа қатыспау себебін анықтау, конспектлерін тексеру.

Қалыптастыратын құзыреттілік түрлері: білімділік, практикалық дағдылар

Тақырыптың негізгі сұрақтары - 45 мин

1.ЭЭГ –ні тіркеу үшін қандай әдістер қолданылады?

2.Пирамидалық нейрондардың электрлік белсенділігінің негізігі типтері қандай?

3.ЭЭГ-да қандай жаңа әдістер қолданылады?

4. Пирамидалық нейрондардың электрлік белсенділігі өзара байланысының қандай маңызы бар?

5.ЭЭГ-ні генездеудің маңызды шарты қандай?

Үзіліс - 10 мин

Оқыту мен үйрету әдістері:

1. негізгі және бақылау сұрақтарын талдау мен талқылау

2. типтік және ситуациялық тапсырмаларды орындау

3. тестлеу

4. қателерді түзету

Сабақта қалыптастыратын құзыреттілікті бақылау әдістері:

- компьютерлерде тестлеу (студент өзінде төменгі деңгейдегі білімділік пен дағдыларды қалыптастыратын ұғымдары – берілген тақырыптың негізгі анықтамалары, теориялық сұрақтары бар «тестке» жауап беруі қажет);

- шығарылған есептердің дұрыстығын тексеру

- оқыту материалдарын талдау кезінде пікір алмасу

Студенттердің өзіндік жұмыстары - 30 мин.

Типтік және ситуациялық есептердің мазмұнымен танысу. Осы есептердің шешу жолдарын іздестіру. Формулаларды түрлендіру және физикалық шамалардың өлшем бірліктерін ХБЖ-ге келтіру.

Есептер:

1. Бастағы ми қабығының қалыңдығы , қабықтың меншікті кедергісі, қабықтағы пирамидалық нейрондар орташа тығыздығының коэффициенті, нейрондардың дипольдік моментінің орташа стандарттық ауытқуы.болғандағы пирамидалық нейрондар ЭЭГ-нің стандарттық ауытқуын есептеңіздер.

2. ара қашықтықта дипольдің электрлік моментінің бағытымен салыстырғандабұрышпен орналасқан А нүктесіндегі диполь өрісінің потенциалын табыңыз. Диэлектрлік орта – су. Диполь бір біріненқашықтықта орналасқан шамасызарядтардан жасалынған.

3. Ара қашықтығы , зарядтарының шамасыболатын диполь, кернеулігіболатын электр өрісінде еркін орналасқан. Дипольді 30⁰ бұру үшін қандай жұмыс атқарылуы керек?

Студенттердің оқытушымен бірігіп орындайтын жұмысы - 5 мин

Типтік және ситуациялық есептерді шығарғаннан кейін, оқытушы студенттер әрекетінің дұрыстығы мен реттілігін тексереді. Содан кейін оқытушы тақырыпты талдау мақсатында студентерден жауап алады.

Білімнің қорытынды деңгейін бақылау - 15 мин

Оқытушы студенттердің шығарған есептерінің нәтижелерін тексереді. Содан кейін студенттер білімді бақылауға арналған тест тапсырады. Оқытушы студенттер білімін жоғарыда көрсетілген құзіреттіліктер бойынша бағалайды (ауызша жауап, шығарылған есептердің дұрыстығы мен тест тапсырмалары және арифметкалық бағалар қояды).

Ұсынылатын әдебиет: негізгі және қосымша

Негізгі:

1. Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Медицинская и биологическая физика :учебник. – 9-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 558 б. : ил.

2.Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Сборник задач по медицинской и биологической физике : учеб. пособие – 4-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 189 б.

3.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008. – 480 б.

4.Антонов В.Ф., Черныш А.М., Козлова Е.К., Коржуев А.В. Практикум : учебное пособие.– 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж . – 336 б.

5.Самойлов В.О. Медицинская биофизика. СПб.: СпецЛит, 2007ж . –496 б

Қосымша:

1.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж. – 480 б.

2.Антонов В.Ф., Коржуев А.В. Физика и биофизика : курс лекций для студентов медицинских вузов : учебное пособие. – 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2007 ж. – 240 б.

3.Рубин А.Б. «Биофизика». изд.МГУ, 2006 ж.- 435 б.

4. В.А.Тиманюк, Е.Н.Животова. Биофизика. М., 2004 ж. – 703 б.

5. Оразақынов К.Б., «Физика және биофизика пәндеріне арналған оқу құралы», Алматы, 2011 ж. - 242 бет.

6. www. Sciencedirect.com.

7. www.thecochranelibrary.com.

8. www.springerlink.com.

9. www.webofknowledge.com.

10. http://dlib.eastview.com.

Бақылау сұрақтар:

1. ЭЭГ-нің көпарналы жазбасы ........ мүмкіндік береді

2. Халықаралық жүйе бойынша электродтарды стандартты орналастырудың түрлері

3. ЭЭГ-нің миды зерттеудің басқа әдістеріне қарағанда қандай артықшылықтары бар?

4. ЭЭГ-нің көмегімен нені анықтауға болады.

5. Мидың когеренттік талдауы нені бағалауға мүмкіндік береді.

6. Мидың эхоэнцефалографиясы негізделген құбылыс?

7. Референттің нөлдік потенциалы ретінде қай жерлер алынады?

8. ЭЭГ заманауи медицинада қандай облыстарында қолданылады?

9. Биологиялық заттардың құрылымы мен құрылысын зерттеу кезінде қолданылатын негізгі спектропиялық әдістерді көрсетіңіз?

Сауалнамалық тапсырмалар:

1. Мидың ісігі мен сулы ісіктерін анықтау әдістері.

А.ультрадыбысты терапия

В. ультрадыбысты кардиография

С. эхоэнцефалография

D. электромиография

Е. энцефалография

2. Биологиялық объектілердің жасушалары мен ұлпаларында пайда болатын электр кернеуінің аталуы:

А. электр өрісі

В. электромагниттік толқын

С. Биопотенциалдар

D. Биологиялық мембраналар.

Е. Электр өткізгіштік.

3. Жүрек диполінің электрлік моменті векторы сипаттайды:

А. екі тармақ арасындағы биопотенциалдар өзгерісін

В. стандарт тармақтар арасындағы биопотенциалдар өзгерісін

С. жиілікке тәуелді сәйкес келетін диапазондардың бөлінуін

D. тері-гальваникалық реакцияны

Е. жүректің нерв-бұлшық ет жүйесі қозуының тізбегін

4. Диполь – бұл .... тұратын жүйе:

А. бір-бірінен l қашықтықта орналасқан, шамалары тең, екі оң зарядтан

В. бір-бірінен l қашықтықта орналасқан, шамалары тең, екі теріс зарядтан

С. бір-бірінен l қашықтықта орналасқан, шамалары тең, таңбалары қарама-қарсы екі зарядтан

5. Фонокардиография, реография и баллистокардиография әдістері неге негізделгендігін көрсетіңіз:

А. электрлік емес шамаларды электрлік тіркеу

В. әртүрлі ағзалардың биопотенциалдарын тіркеу

С. электрлік шамаларды тіркеу

D. импульстік тондарды тіркеу

Е. жүректегі шуларды тіркеу

6. Ағзадағы электрлік өрісті тіркеу тпсырмалары:

А. ұлпалар мен ағзалардың электрлік кедергілерін анықтау

В. электрлік импульстер түрлерінің өзгерістерін анықтау

С. электр потенциалдарының пайда болуына қоршаған ортаның әсерін оқып үйрену

D. ауруларды диагностикалау үшін қалыпты және потологиялық жағдайдағы ағзалар мен ұлпалардың биопотенциалдарын тіркеу

Е. ішкі ағзалардың шекараларын анықтау

7.Диагностикалау мақсатында ұлпалар мен ағзалардың биопотенциалдарын тіркеу .... аталады:

А. авторадиография

В. электрография

С. рентгенодиагностика

D. термограффия

Е. фонокардиография

8. Бастағы мидың биоэлектрлік белсенділігін анықтау әдісі:

А. Энецефалография

В. электрография

С. эхоэнцефалография

D. электромиография

Е. электрокардиография

9. Бұлшық еттің биоэлектрлік белсенділігін анықтау әдісі:

А. Энецефалография

В. электрография

С. эхоэнцефалография

D. электромиография

Е. электрокардиография

10. Электроэнцефалография – бұл....

А. Бұлшық еттің биоэлектрлік белсенділігін анықтау әдісі

В. Бастағы мидың биоэлектрлік белсенділігін анықтау әдісі:

С. Диагностикалау мақсатында ұлпалар мен ағзалардың биопотенциалдарын тіркеу

D. Бастағы мидың ісігі мен сулы ісіктерін анықтау әдісі

Е. Фонокардиография, реография и баллистокардиография әдістері

№9.Тақырыбы: Биологиялық (электрлік емес) сигналдардың электрлік сигналдарға түрленуі. Датчиктер мен электродтардың конструкциялары, олардың негізгі сипаттамалары.

Сабақтың мақсаты:

 термистор мен терможұптың жұмыс істеу принципін оқып үйрену

 дене температурасын анықтауда термистор мен терможұпты градуирлеуді үйрену

 жартылай өткізгіштердің температураға тәуелділігін оқып үйрену

Оқытудың міндеті:

 Датчиктердің көмегімен медико-биологиялық ақпарат алу

 Биологиялық жүйелерді зерттеуде медициналық құралдар мен аппараттардың негізгі топтары

Ұйымдастыру кезеңі: 5-мин.

Студенттердің сабаққа қатысуын тексеріп, келмеген және дайындалмаған себептерін айқындап, жаңа сабаққа назар аударуын ұйымдастыру.

Құзыреттілікті қалыптастыру саны: білімділік, практикалық дағды, құқықтық құзыреттілік.

Сұрақтар:

1. Өткізгіштер және жартылай өткізгіштердің қасиеттері

2. Зоналық теория тұрғысынан өткізгіштер , жартылай өткізгіштер және диэлектриктердің айырмашылығы

3. Контактілі потенциал айырымы деген не?

4. Контактілі потенциал айырымының пайда болу себептері

5. Пельтье эффектісінің маңызы

Үзіліс -10 мин.

Оқыту және сабақ беру әдістері:

1. Негізгі және бақылау сұрақтарды талқылау

2. Типтік және ситуациялық есептерді шығару

3. Тест тапсыру

Құзыреттілікті қалыптастыру әдістері:

• Компьютерде сауалнама тапсыру (студент берілген тақырып бойынша минималды білімді және дағдыны тексеруге арналған теориялық сұрақтардан, негізгі анықтамалардан тұратын сауалнамаға жауап беруі тиіс).

• Зертханалық жұмыстың орындалуы, қателіктерді есептеу және өлшеу нәтижелерін график түрінде көрсету

• Оқыту материалын талдпу кезінде пікір алмасу

• Аппаратпен жұмыс, құралмен жұмыс істеуде техникалық қауіпсіздікті сақтау

Студенттің өз бетімен жұмысы -30 мин.

1-тапсырма. Термисторды бөліктеу

1. Құрылғының схемасын жинақтау

2. Жылу кедергілерден және қыздырғыштан тұратын ыдыстағы судың бастапқы t⁰ температурасын белгілеу, көпірді бейтараптандыру. Жылукедергі R-дің мәнін жазу.

3. Суды қайнағанға дейін қыздыра отырып, әрбір 20-25 с сайын термистордың кедергісін өлшеп отыру.

4. Алынған нәтижелерді 1 кестеге жазып толтыру.

5. Өткізгіштер кедергілерінің температураға тәуелділік графигін тұрғызу.

6. Кедергінің жылулық коэффициентін мына формуламен анықтау

2 -тапсырма. Терможұпты бөліктеу

1. Терможұптың ұштарын суы бар ыдыстарға салып, екі ыдыстағы

температураны өлшейміз

2. Суы қайнағанға дейін әр бір 20-25с сайын гальванометрдің әр бір ауытқу бөлігін

өлшеп, 2-ші кестеге жазамыз.

3. Терможұптың сезгіштігін мына формуламен анықтаймыз:

4. n=f (t⁰C) тәуелділік бойынша график тұрғыз, қорытынды жаса.

Студенттердің оқытушымен бірігіп істейтін жұмысы - 5 мин.

Жұмыстың зертханалық бөлігі аяқталғаннан соң оқытушы студенттердің жұмыс жасауда алынған нәтижелерін дұрыстығын тексереді. Содан кейін оқытушы тақырыпты студенттермен бірге талқылайды.

Соңғы білім деңгейлерін бақылау -15 мин.

Оқытушы студенттердің зертханалық жұмыс нәтижелерінің қорытындысын тексереді. Тақырыпты сараптай отырып, бақылау сұрақтарын жүргізеді. Студенттер компьютерде сауалнама тапсырады. Оқытушы білім деңгейлерін үш параметр бойынша (ауызша сұрау, зертханалық жұмыс және сауалнамалық тапсырмалар бойынша арифметикалық орташа бағасын қояды) бағалайды.

Ұсынылатын әдебиет: негізгі және қосымша

Негізгі:

1. Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Медицинская и биологическая физика :учебник. – 9-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 558 б. : ил.

2.Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Сборник задач по медицинской и биологической физике : учеб. пособие – 4-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 189 б.

3.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008. – 480 б.

4.Антонов В.Ф., Черныш А.М., Козлова Е.К., Коржуев А.В. Практикум : учебное пособие.– 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж . – 336 б.

5.Самойлов В.О. Медицинская биофизика. СПб.: СпецЛит, 2007ж . –496 б

Қосымша:

1.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж. – 480 б.

2.Антонов В.Ф., Коржуев А.В. Физика и биофизика : курс лекций для студентов медицинских вузов : учебное пособие. – 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2007 ж. – 240 б.

3.Рубин А.Б. «Биофизика». изд.МГУ, 2006 ж.- 435 б.

4. В.А.Тиманюк, Е.Н.Животова. Биофизика. М., 2004 ж. – 703 б.

5. Оразақынов К.Б., «Физика және биофизика пәндеріне арналған оқу құралы», Алматы, 2011 ж. - 242 бет.

6. www. Sciencedirect.com.

7. www.thecochranelibrary.com.

8. www.springerlink.com.

9. www.webofknowledge.com.

10. http://dlib.eastview.com.

Бақылау сұрақтары:

1. Өткізгіштер, жартылай өткізгіштер олардың қасиеттері

2. Аумақтық теория тұрғысынан өткізгіштердің, жартылай өткізгіштердің және диэлектриктердің арасындағы айырмашылық.

3. Потенциалдың контактылық айырмасы дегеніміз не?

4. Потенциалдың контактылық айырмасының пайда болу себептері

5. Пельтье эффектісінің маңызы

6. Қандай стоматологиялық датчиктер бар

Сауалнамалық тапсырмалар:

1. Термистор деп….деп аталады:

A) Кристалды жартылай өткізгіш

B) Жіңішке металл өткізгіш

C) Керамикалық өткізігіш

D) Термоэлемент

E) Барометр

2. Термисторды градуирлеу деп аталады

A) Кедергінің температураға тәуелділік графигі

B) Ток күшінің кедергіге тәуелділік графигі

C) Токтың температураға байланысты кестесі

D) Кедергінің өзгерісін көрсететін кесте құру

E) ЭҚК –ң температураға тәуелділік графигі

3. Терможұпты градуирлеу деп … аталады

A) Кедергінің температураға тәуелділік графигі

B) Ток күшінің кедергіге тәуелділік графигі

C) Токтың температураға байланысты кестесі

D) Кедергінің өзгерісін көрсететін кесте құру

E) ЭҚК –ң температураға тәуелділік графигі

4. Уитсон көпірі мен кедергіні анықтайтын формуланы көрсетіңіз:

A) B) C) D) E) Rt=Rm

5. Терможұпты градуирлеу деген…

A) Индуктивтік кедергінің температураға тәуелділік графигі

B) Кедергінің температураға тәуелділік графигі

C) Кернеудің температураға тәуелділік графигі

D) ЭҚК – тіңтемператураға тәуелділік графигі

E) Ток күшінің кедергіге тәуелділік графигі

6. Поляризация құбылысын электр өрiсiнiң әсерiнсiз де, деформация кезiнде байқауға болатын эффект:

1. Пьезэффект

2. Фотоэффект

3. Пельтье эффектiсi

4. Комтон эффектiсi

5. Термоэлектрлік эффект

7. Параметрлік датчиктерді көрсетіңіз:

1. Пьезоэлектрлік, тензометрлік

2. пьезоэлектрлік, фотоэлектрлік

3. сыйымдылықты, фотоэлектрлік

4. сыйымдылықты, реостатты

5. реостатты, фотоэлектрлік

8. Белсендi (генераторлы) датчиктер:

1. Пьезоэлектрлiк, тензометрлiк

2. Пьезоэлектрлiк, фотоэлектрлiк

3. Сыйымдылықты, фотоэлектрлiк

4. Сыйымдылық, реостатты

5. Реостатты, фотоэлектрлiк

9. Механикалық деформация әсерінен белсенді кедергісі өзгеретін датчикті көрсетіңіз:

1. Пьезоэлектрлік.

2. Тензодатчик.

3. Индуктивтік.

4. Реостаты.

5. Белсенді.

10. Терможұп дегеніміз:

1. Әр түрлi екi өткiзгiштен немесе жартылай өткiзгiштен тұратын тұйықталған тiзбек

2. Бiрдей екi өткiзгiштен тұратын тұйықталған тiзбек

3. Кедергi термометрi

4. Өткiзгiштен немесе жартылай өткiзгiштен тұратын тұйықталған тiзбек

5. Бiрдей екi өткiзгiштен немесе жартылай өткiзгiштен тұратын тұйықталған тiзбек

№ 10 тақырып. Ж Ж, АЖЖ және УЖЖ токтарды қолдануға негізделген терапевтік техника. Тұрақты токты қолдануға негізделген терапевтік техника.

Мақсаты:

1.ЖЖ, УЖЖ және АЖЖ өрістердің әсерінен ұлпалардың қызу механизмін оқып үйрену

2. Ультражоғары жиілік (УЖЖ) аппаратының жұмыс істеу принципімен танысу

3. Гальванизация аппаратының жұмыс істеу принципімен танысу

4. Айнымалы өрістің және тұрақты токтың әсерінен ұлпалардың қызу механизмін оқып үйрену

Оқытудың міндеті:

1. УЖЖ –терапия аппаратының блок схемасын және қолданылуын түсіндіріңіз.

2. УЖЖ-терапия аппаратымен алғаш жұмыс жасауды үйрену (жерге жалғануды тексеру, қосу, электродтарды орналастыру, терапевикалық контурды резонансқа келтіру).

3. ЖЖ, УЖЖ және АЖЖ өрістердің әсерінен ұлпалардың қызуының биофизикалық механизмін түсіндіре алуды үйрену

Ұйымдастыру кезеңі - 5 мин.

Студенттердің сабаққа қатысуын тексеріп, келмеген себептерін айқындап, жаңа сабаққа назар аударуын ұйымдастыру.

Құзыреттілікті қалыптастыру саны: білімділік, практикалық дағдылар, құқықтық құзыреттілік.

Тақырыптың негізгі сұрақтары -45 мин.

1.УЖЖ-терапия аппаратының құрылғысы және оның жұмыс істеу принципі.

2. ЖЖЖ электр өрісінің электролиттерге және диэлектриктерге әсері

3. УЖЖ электр өрісінің электродтар арасындағы таралуы

4. Терапевтикалық контурдың қолданылуы, оның схемасы

5. Терапевтикалық контурдағы айнымалы сыйымдылықты конденсатордың қолданылуы

6. АЖЖ-өрістің әсерінің ерекшелігі (микротолқындықтерапия)

7. Гальванизация аппаратының құрылғысы және оның жұмыс істеу принципі.

8. Гальванизацияның физикалық негізі

9. Тұрақты токтың ағза ұлпаларына әсері

Үзіліс -10 мин.

Оқыту және сабақ беру әдістері:

1. Негізгі және бақылау сұрақтарды талқылау

2. Зертханалық жұмыстың орындалу нәтижелерін талқылау

3. Тест тапсыру

4. Қателіктерді есептеу

Құзыреттілікті қалыптастыру әдістері:

1. Компьютерде сауалнама тапсыру (студент берілген тақырып бойынша минималды білімді және дағдыны тексеруге арналған теориялық сұрақтардан, негізгі анықтамалардан тұратын сауалнамаға жауап беруі тиіс).

2. Зертханалық жұмыстың орындалуы, қателіктерді есептеу және өлшеу нәтижелерін график түрінде көрсету

- Оқыту материалын талдпу кезінде пікір алмасу

- Аппаратпен жұмыс, құралмен жұмыс істеуде техникалық қауіпсіздікті сақтау

Студенттің өз бетімен жұмысы: -30 мин

Ультражоғары жиілік терапия (УЖЖ) аппаратының жұмыс істеу принципімен танысу. ЖЖ токтарымен емдеу үшін оларға сәйкес жиілікті анықтау. Құралдардың қарапайым кемшіліктерін анықтап, сақтандырғыштар мен сигналдық шамдарды қолдану.

1-ші тапсырма. УЖЖ электр өрісінің кеңістікте таралуын зерттеу

1. УЖЖ аппаратының электродтарын бір-біріне параллель орналастырыңыз

2. ДА-ны екі электродтың орталығына орналастырыңыз. ДА қосылған микроамперметр электродтардан алыс орналасуы керек.

3. Кернеуді өзгертіп отырып аппараттың индикаторының көрсеткішін қызыл спектрдің ортасына қойыңыз. “Қуат” тұтқасын бұрай отырып микроамперметрдің көрсеткішін максимумға жеткізіп қойыңыз.

4. ДА-ны горизонталь жазықтықта 1 см-ден жылжыта отырып, микроамперметрдің көрсеткішін кестеге жазыңыз.

5. ДА-ны горизонталь жазықтықта жылжытқандай, вертикаль осі бойынша 1 см-ден жылжыта отырып микроамперметрдің көрсеткішін сол кестеге жазыңыз.

6. , тәуелділік графиктерін сызыңыз,

2- ші тапсырма. УЖЖ электр өрісінің электролиттер мен диэлектриктерге жылулық әсерін бақылау

1. Электролит пен диэлектрикті УЖЖ аппаратының электродтарының арасына орналастыр

2. Т_эл және Т_диэл кюветаға сұйықтардың алғашқы температурасын өлшеңіз.

3. Аппаратты ток көзіне қосып әрбір 3 минут сайын сұйықтардың температурасын өлшеңіз

4. Қлшеу нәтижелерін кестеге жазыңыз.

5. Ж УЖЖ өрісінің әсерінен электролит пен диэлектрик температураларының уақытқа байланысты өзгеру графиктерін салыңыз

,

6. Электр өрісінің электролит пен диэлектриктерге әсері туралы қорытынды

3-ші тапсырма Гальванизация аппараты электродтарының полярлығын анықтау

1. Мақтаны KІ ерітіндісіне шылап оны шынының үстіне қойыңыз.

2. Шыланған мақтаның үстіне электродтарды бір-бірінен 1см қашықтықта орналастырыңыз

3. Бірнеше секунд бойы ток жіберіп, электродтардағы құбылысты байқаңыз да оған түсінік беріңіз.

4. Қорытынды

Студенттердің оқытушымен бірігіп істейтін жұмысы - 5 мин.

Зертханалық жұмыс аяқталғаннан соң оқытушы студенттердің зертханалық жұмысының нәтижелерінің дұрыстығын тексереді. Содан кейін оқытушы тақырыпты студенттермен бірге талқылайды және оның практикалық қолданылуын сұрайды.

Соңғы білім деңгейлерін бақылау -15 мин.

Оқытушы студенттердің зертханалық жұмыс нәтижелерінің қорытындысын тексереді. Тақырыпты сараптай отырып бақылау сұрақтарын жүргізеді. Компьютерде сауалнама тапсырады. Оқытушы студентті жоғарыда көрсетілген құзіреттіліктер бойынша бағалайды.

Ұсынылатын әдебиет: негізгі және қосымша

Негізгі:

1. Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Медицинская и биологическая физика :учебник. – 9-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 558 б. : ил.

2.Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Сборник задач по медицинской и биологической физике : учеб. пособие – 4-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 189 б.

3.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008. – 480 б.

4.Антонов В.Ф., Черныш А.М., Козлова Е.К., Коржуев А.В. Практикум : учебное пособие.– 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж . – 336 б.

5.Самойлов В.О. Медицинская биофизика. СПб.: СпецЛит, 2007ж . –496 б

Қосымша:

1.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж. – 480 б.

2.Антонов В.Ф., Коржуев А.В. Физика и биофизика : курс лекций для студентов медицинских вузов : учебное пособие. – 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2007 ж. – 240 б.

3.Рубин А.Б. «Биофизика». изд.МГУ, 2006 ж.- 435 б.

4. В.А.Тиманюк, Е.Н.Животова. Биофизика. М., 2004 ж. – 703 б.

5. Оразақынов К.Б., «Физика және биофизика пәндеріне арналған оқу құралы», Алматы, 2011 ж. - 242 бет.

6. www. Sciencedirect.com.

7. www.thecochranelibrary.com.

8. www.springerlink.com.

9. www.webofknowledge.com.

10. http://dlib.eastview.com.

Бақылау

Сұрақтар:

1. УЖЖ аппаратының негізгі блогы, және олардың қолданылуы (аппараттың схемасын сызыңыз және атап өтіңіз). Электродтар құрылғылары.

2. Тір ұлпалардың электрөткізгіштігі

3. Терапевтикалық контурдың УЖЖ генераторымен байланысы қалай жүзеге асырылады?

4. УЖЖ электр өрісінің көмегімен қыздыру процедура кезінде терапевтикалық контурды не себептен резонанстық күйге келтіреді?

5. Диэлектрикте және электролиттердегі жылу мөлшерін есептеуге арналған форрмуласын келтіріңіз және механизмін түсіндіріңіз

6. УЖЖ терапия аппаратымен әсер етудің индуктотермиядан айырмашылығы қандай

7. Гальванизация аппаратының негізгі блогы, және олардың қолданылуы

8. Тұрақты токтың ағзаға әсерінің механизмін түсіндіру

Сауалнамалық тапсырмалар:

1. Бұлшық еттердің жиырылу қабілеттілігін арттыру үшін: