Шпора. Латинский. Тексты на латинском
..docxУрок 10 текст 1
Paulo ante legebamus Romulum et Remum a pastore regio inventos uxori ejus educatum traditos esse. Itaque pueri inter pastores educabantur et paulatim adolescebant. Adolescentes in silvis et montibus vicinis cum aliis juvenibus venabantur et multas bestias feras necabant. Interdum Romulus et Remus etiam latrones, qui in eis locis pastores infestabant, aggrediebantur et praedam, latronibus ademptam, inter pastores dividebant. Sed ipsos aliquando latrones aggressi sunt et Remus a latronibus captus ad Amulium regem punitum adductus est.
Текст 2
1. Non progredi est regredi, 2.Hominis mens discendo alitur et cogitando.3. Decorum est » о mia niori (Hor.). 4. Nulla aetas ad discendum sera est. 5. Ave, Caesar i 'uri :.e saliitant. 6. Vincere scis, Hannibal, victoria uti nescis. 7. Nil adn;i;uri. 8. Memento mori! 9. Hoc uno praestamus feris, quod colloquimur inter nos et quod dicendo exprimere sensa possumus (Cic).
10. Dubitando ad veritatem pei venimus. 11. Docendo discimus. 12. Quid mihi, putas, agendum est? 13. Modus vivendi. 14. Onus probandi. 15. Quod erat demonstrandum (Q.e.d.V
урок 11 текст 1
DE ROMULO ET REMO ROMAE CONDITORIBUS
{Окончание)
Faustulus pastor regius iam antea suspicabatur nepotes ipslus Numitoris regis a se in Tiberis fluminis ripa inventos esse, sed nulli id aperiebat. Nunc autem arbitratus Remum magno in periculo esse et Numitori et Romulo rem narrat1. Turn Romulus cum amlcis suis Amulium aggreditur et rege occiso
Remum fratrem liberat. Quo liberate^nepotes regnum Numitori avo reddunt. Numitore mortuo fratres urbem novam sibi condendam esse statuunt. Itaque in PalatTno colle, qui haud procul a Tiberi situs erat, arcem parvam ponunt. Controversia inter fratres orta Romulus Remum fratrem suum occidit urbemque
novam a suo nomine Romam nominat.
Текст 2
1. Mens sana in corpdre sano. 2. Aqua et panis — vita canis. 3. Fames artium magistra est. 4. Pax mater artium appellatur. 5. Finis coronat opus.
6. Vis vim vi pellit. 7. Maria montesque polliceri. 8. Vina bibunt homines,animalia cetera fontes. 9. Tempora mutantur et nos mutamur in illis. 10. Dum
vires annique sinunt, tolerate labores {Ovidius). 11. Turbato melius capiuntur flumine pisces. 12. Quod culque temporis ad vivendum datur, eo debet esse
contentus (Cic). 13. Cupidus te audiendi sum. 14. Nihil agendo homines male agere discunt {Cato M). 15. Nunc est bibendum, nunc pede libero // pulsanda
tellus {Horatius). 16. Tu mihi sola places // nee iam te praeter in Urbe. Formosa (e)st oculis // ulla puella meis {Tibullus).
Примечания к тексту. 1. rem narrat — рассказывает об [этом] событии; rem —
Лес: к res, rei вещь, дело, событие и т.д. 2. Те praeter = ptaeter te. 3. Quod temporis —
gen. generis (см. урок 12)
урок 12 текст 1
DE SABlNIS
Itaque urbe condita Romulus, quia Romani (id fuit nomen civibus urbis novae) mulieres non habebant, ad gentes finitimas legatos mi sit uxorum petendarum
causa. Finitimi Romanis filias suas in matrimonium non dederunt. Legatione Romanorum nusquam benigne accepta, Romulus dolo id impetrandum
esse statuit. Itaque Romani ludos instituerunt et gentes finitimas ad eos spectandos invitaverunt. Sabinorum gens cum liberis uxoribusque Romam
venit. Dum invitati ludos spectabant, iuvenes Romani ex composite* Sablnos aggressi filias eorum rapuerunt. Parentes virginum ex urbe profugerunt et post
aliquid temporis bello indicto ad hanc iniuriam vindicandam Romanos aggressi sunt. In magno campo proelium commissum est. lam diu acriter pugnatum est,
cum mulieres Sabmae inter milites se proiecerunt et clamaverunt se causam belli, se et viris et parentlbus causam caedis esse. «Mori, — aiunt, — malumus,
quam sine vobis vivere». Silentio repente facto duces harum precibus commoti foedus pacemque fecerunt. Sablni a Romanis recepti numerum civium Romanorum
auxerunt.
Текст 2
1. Veni, vldi, vici (Caes.). 2. Feci, quod porui. 3. Erant in quandam civitate rex et reglna. Hi tres filias forma conspicuas habuere (Apuleius). 4. Suebi vinum ad se omnino importari non sinunt, quod ea re ad laborem ferendum
remollescere homines atque effeminari arbitrantur (Caes.). 5. Socrates adiuvabat Euripidem in tragoediis scribendis. 6. Tiberius Gracchus triumvir creatus est dividendis agris. 7. Demosthenes Platonis audiendi studiesus fuit.
Примечания к тексту: 1) ex composite — no уговору, 2) 4. ea re — из-за этого
(см. res, rei).
Урок 13 текст 1
DE OEDIPO REGE
Laius, rex Thebanorum, ex oraculo Delphico accepit se a filio suo interfectum iri. Itaque servo suo praecepit, ut filium parvulum in monte Cithaerone
exponeret, ut ille perlret. Servus autem infantem servavit et pastori alicui ad educandum commendavit. Ille puerum Polybo Corinthiorum regi eiusque uxori
tradidit, qui, quod suos liberos non habebant, pro filio suo eum educaverunt et Oedipum appellaverunt. Itaque Oedipus in domo Polybi educatus est. Sed
aliquando in convivio unus convivarum dixit Oedipum non esse filium Polybi. His verbis audltis, quamquam Polybus ei persuadere conabatur non esse credendum
his convlvae ebrii verbis, Oedipus Delphos sibi porficiscendum esse statuit ad oraculum Apollinis consulendum, ut ex deo veritatem de parentibus
suis noscere posset. Oedipo de oraculo Delphico responsum est eum occisurum patrem suum, matrem suam autem in matrimonium ducturum esse.
Текст 2
1. Edimus, ut vivamus, non vivimus, ut edamus. 2. Unum habemus os, duas autem aures, ut plus audiamus, minus dicamus. 3. Legem brevem esse oportet,
ut ab imperltis facile teneatur. 4. Leonidas, rex Lacedaemoniorum, ante pugnam milites monuit, ut gloriam patriae memoria tenerent. 5. Xerxes, rex Persarum, ut Lacedaemonii arma traderent, postulavit. Turn Leonidas: «Veni, — inquit, — et cape». 6. Spectatum veniunt, veniunt, spectentur ut ipsae (Ovidius).
Урок 14 текст 1
Itaque Oedipus, ut farurri horfibile evitaret, ne patrem suum occideret neque matrem in matrimonium duceret, Corinthum relinquendam sibi esse statuit et
in alias terras proficiscendum. In itinere senex quidam ei obviam factus est. AcrT inter eos controversia orta Oedipus ira commptus senem ilium occldit.
Denique ad Thebas, urbem Graeciae celebrem, venit.iam multos annos Thebani
crudelitate Sphingis, terribilis monstri, multa mala passi sunt. Nam Sphinx ante portas urbis in saxo sedens omnibus vel in urbem ingredientibus vel ex urbe
egredientibus difficile aenigma proponebat: «Quid ingreditur mane quattuor pedibus, meridie* — duobus, vesperi — tribus?»| Nemo hoc aenigma solvere
poterat, itaque omnes a Sphinge inteiiiciebanturTSolus Oedipus illud aenigma solvere potuit: «Homo, — inquit, — infans pedibus et manibus** ingreditur,
vir — pedibus, senex autem baculo nititur». Turn Sphinx de saxo se deiecit. Ita Thebani hoc ingenti periculo*** liberati sunt. Cives grati Oedipum, virum
fortem, de urbe liberanda ac servanda optime meritum, regem suum nominaverunt elque reglnam suam in matrimonium dederunt, quia paulo ante rex
Thebanorum iter faciens interfectus est.
Текст 2
1. Vita brevis, ars longa (Hippocrates). 2. Omnis ars naturae imitatio est. 3. Fortem fortuna adiuvat. 4. Sapienti sat. 5. Pares cum paribus vetere proverbio
facile congregantur. 6. Sero venientibus ossa. 7. Non omnia possumus omnes. 8. Gallia est omnis divisa in partes tres (Caesar). 9. Latrante uno latrat statim
et alter canis. 10. Homo sapiens. 11. Omnia mea mecum porto. 12. Persis appropinquantibus^Lacedaemonii Thermopylas occupaverunt. 13. Alienos agros
irrigas tuis sitientibus. 14. Те, dulcis coniunx, te sol(o) in litore secum Те veniente die, te decedente canebat (Vergilius).
Примечания к тексту: 1. * meridie — в полдень: vesperi вечером; duobus, tribus
(abl. от duo, tres) — количественные числительные один, два, три представляют
собой склоняемые прилагательные; ** manibus — abl. pi. от существительного IV
скл. manus, us/рука (см. ур. 15); *** hoc ingenti periculo — abl. separations (аблатив
отделения, удаления, движения)', bene (optime) mereri de ... + abl. — иметь большие
заслуги в чем-либо.
2. 11. omnia — пот. — асе. pi. ср. рода (если в качестве одиночного определения
выступают слова с широкими, абсолютными контекстными связями (bonus — хороший,
malus — плохой), то они часто ставятся перед определяемым словом); 14. 'Это
стихи из поэмы Вергилия «Георгики», кн. IV, где рассказывается миф об Орфее и
Эвридике; te — Эвридика, canebat - Орфей; die — abl. sing, от существительного
V скл. dies, diei день.
Урок 15 текст 1
DE OEDlPO REGE "
{Окончание)
Multos annos Oedipus Thebis omnium consensu feliciter regnavisse dicitur, cum vehemens pestilentia in urbe orta est. Multi cives gravl quodam* morbo
affecti subita morte exstincti sunt. Nullum huius mali remedium inveniri posse videbatur. Turn Oedipus oraculi Apollinis consulendi consilium cepisse narratur
legatumque Delphos misisse numen dei percontatum. Oraculum Delphicum ab Oedipo consultum respondit causam illlus casus esse interfectorem Laii regis,
qui in urbe maneret; itaque eum urbe expellendum esse, ut urbs hac macula purgaretur. Response oraculi accepto Oedipus omnem operam dedisse dicebatur,
ut malefactorem requireret requisitumque urbe exepelleret. Itaque interfectorem statim devovit nesciens se hunc virum esse et se, igitur, ipsum devovisse. Ne suspicari quidem poterat se regis interfectorem esse, quia rex Thebanorum non
ab uno viro, sed a grege magno latronum occTsus esse tradebatur. Sed brevi tempore** horribilem veritatem comperit. Nam senex ille, qui iter faciens in
trivio ab Oedipo occTsus erat, ipse Laius rex Thebanorum et Oedipi pater fuit.
Ita Oedipus intellexit se contra suam voluntatem manu suo patrem occidisse, matrem autem suum in matrimonium duxisse. Intolerabili dolore animi affectus
ipse oculos sibi eruisse narratur, ne hunc mundum, quern scelere suo maculaverat, aspicere posset, et cum Antigona filia domum suam urbemque
rellquit.
Текст 2
1. Manus manum lavat. 2. Radix doctrlnae amara esse, fructus vero dulcis esse dicitur. 3. Recte et vere dicebat Caesar delectum verborum esse originem eloquentiae, idemque multo ante eum Aristoteles docuerat. 4. Casus belli. 5. Pro domo mea. 6. Senectus a Cicerone occasus vitae nominabatur. 7. Quidquid est natum, moritur, quidquid moritur, natum erat. 8. Sensim sine sensii aetas senescit nee subito frangitur (Cicero). 9. De gustibus non est disputandum. 10. Videmus multitudinem pecudum partim ad vescendum, partim ad cultus agrorum, partim ad vehendum, partim ad corpora vestienda esse (Cicero).
11. Socrates dicebatur adiuvare Euripidem in tragoediis scribendis. Примечания к тексту. * quodam — аЫ sing, неопределенного местоимения
quidam, quaedam, quoddam некий, какой-то; ** brevi tempore — abl temporis (см.
урок 8).
Урок 16 текст 1
DE РОЁТА ENNIO ET SCIPIONE NASlCA
Scipio NasTca, cum ad poetam Ennium venisset eique ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset domi non esse, sensit illam domini iussu dixisse et ilium intus esse. Paucis post diebus*, cum ad NasTcam venisset Ennius et eum ad ianuam quaereret, exclamat NasTca se domi non esse. Turn Ennius: «Quid?
Ego non audio vocem tuam?» Huic NasTca: «Homo es impudens. Ego, cum te quaererem, ancillae tuae credidi, tu mihi non credis ipsi?» (Cicero, De oratdre,
II, 276).
DE CYRSILO
Athenienses, cum Persarum impetum nullo modo possent sustinere statuerentque,
ut urbe relicta coniugibus et liberis Troezene depositis naves conscenderent libertatemque Graeciae classe defenderent, Cyrsilum quendam
suadentem, ut in urbe manerent Xerxemque reciperent, lapidibus cooperuerunt
(Cicero, De officiis. Ill, 48).
Текст 2
1. Rerum omnium magister usus dicitur. 2. AmTcus verus amore, more, ore, re cognoscitur. 3. Principes mortales, res publica aeterna. 4. Nil agenti dies
longus esse dicitur. 5. Carpe diem (Horatius). 6. Dies diem docet. 7. Nulla dies sine linea. 8. Cum Galli Clusium oppidum Romanis socium obsiderent,
Roma legati missi sunt, qui illos monerent, ut obsidionem solverent. 9. Sunt rebus novis nova ponenda nomina. 10. Ut ad cursum equus, ad arandum bos, ad
indagandum canis, sic homo ad duas res, ad intelligendum et agendum natus est. 11. Haec studia adolescentiam alunt, senectutem oblectant, secundas res ornant,
adversis perfugium ac solatium praebent, delectant domi, non impediunt foris, pernoctant nobiscum, peregrinantur, rusticantur (Cicero, Pro Archia poetd, 7).
12. Est modus in rebus, sunt certi denique fines (Horatius).
Примечания к тексту: 1) paucis post diebus = post paucos dies; Troezene — в Трезене; Roma — из Рима;
2) И. Это место из речи Цицерона «В защиту поэта Архия» использовал М.В. Ломоносов в известных стихах: Науки юношей питают, / Отраду старцам
подают, / В счастливой жизни украшают, / В несчастный случай берегут; / В
домашних трудностях утеха, /Ив дальних странствах не помеха, / Науки пользуют везде: / Среди народов и в пустыне, / В градском шуму и наедине, / В покое сладки
и в труде. (М.В. Ломоносов. Ода на день восшествия на престол императрицы
Елисаветы Петровны 1747 г.); adversis (= adversis rebus).