В) Үш фазалы жүктеме симмериялы болса, онда жүйенің лездік куатының мәні период ішінде өзгермейді.

Негізгі әдебиеттер: [1(162-184), 3(397-405)]

Қосымша әдебиеттер: [ 5,6,7,8]

Бақылау сұрақтары:

1.Үш фазалы тізбектің активті, реактивті және толық куаты қалай анықталады?

2. Үш фазалы тізбектің активті ңуатын қалай өлшейді?

3 Өзара индуктивті байланысқан элементтері бар үш фазалы тізбектерді есептеу қалай жүргізіледі?

4. Үш фазалы желінің балама сұлбаларына түсініктеме беріңіз

5. Үш фазалы жүйенің бір фазалы жүйеге қарағанда қандай артықшылықтары бар?

№15 Дәріс. Периодтық синусоидалы емес тоқ тізбектері

Синусоидалы емес ток немесе кернеу деп уақытқа тәуелді синусоидалы емес заңдылықпен өзгеретін ток пен кернеуді айтады. Тізбекте синусоидалы емес ток немесе кернеу қоректендіргіш синусоидалы емес э.қ.к. өндіретін болса немесе тізбектің элементтерінің кем дегенде біреуі сызықты емес болса, немесе олар уеқытқа тәуелді периодты түрде өзгерген жағдайларда пайда болады. Синусоидалы емес токтар немесе кернеулер периодты қисықтар немесе периодты емес қисықтар арқылы сипатталады. Біз периодты синусоидалы емес токтар немесе кернеулер ( 47-сурет) тізбегін қарастырамыз. Сызықты тізбекке периодты синусоидалы емес э.қ.к, ток немесе кернеу әсер еткен кезде болатын құбылыстарды зерттеу жұмыстарын жеңілдету мақсатында синусоидалы емес э.қ.к-тің, токтың немесе кернеудің қисықтарын Фурье қатарларына жіктеу тиімді.

Егер период 2π-ге тең болса, онда кез келген синусоидалық емес шамаларды Фурье қатарына жіктеу арқылы өрнектеуге болады.

Жалпы жағдайда,

мұндағы - тұрақты құрамдас бөлік;,...,-синусоидалық және косинусоидалық гармоникалардың амплитудалары.

Математикадан:, мұндағы

, .

Бұл формуланы пайдаланып Фурье қатарын жазамыз:

Сонымен периоды 2-ге тең синусоидалы емес шамаларды тұрақты мүшесі бар және синусоидалық гармоникалардың жиынтығының қосындылары ретінде көрсетуге болады.

Симметриялы, периодты қисық сизықтардың қасиеттері. 1)Абцисса өсіне симметриялы қисық сызықтар үшін . Мұндай қисық сызықтардың өрнектеріде тұрақты мүше мен жұп гармоникалар болмайды: A₀=A₂=A₄=A₆=0; ;

2) Ордината осіне симметриялы қисық сызықтар үшін . Бұл кезде синусоидалы гармоника болмайды:;;

3) Координата басына симметриялы қисық сызық үшін . Өрнектерде тұрақты мүше және косинусоидалы гармоника болмайды, яғниА₀=0,;

Фурье қатарындағы коэффициеттерін графикалық тәсілмен табу. Бұл тәсіл анықталған интегралды шекті санды қосылғыштар қосындысымен ауыстыруға негізделген. Егер f(ωt)-функциясы аналитикалық емес, графикалық түрде берілсе, онда А₀ ,А′_км және А″_км- коэффициенттерін мына өрнектер бойынша анықтайды:

;

мұндағы т- периодтық синусоидалық емес функцияны бірдей кесінділерге бөлгендегі сан. Коэффициенттерді есептеу үшін Т-периоды т бірдей интервалға бөлінеді және сол т бөліну нүктелеріндегі қисықтың -ординаталары анықталады, мұндағык=1,2,3...m.

Ара тәріздес қисықты функция үшін :.

Синусоидалы емес шамалардың әрекеттік мәндері. Токтың әрекеттік мәні: .

Мұндағы

Екінші қосылғыштың интегралы , ал үшінші қосылғыштың интегралы нөлге тең болады. Сонда, сол сияқты

Сонымен әрекеттік мән тұрақты мүшенің квадратына мен гармоникалардың әрекеттік мәндерінің квадратының қосындыларының квадрат түбірі ретінде табылады.

Синусоидалы емес шамалардың модульдарының орташа мәні деп бұл функцияның период ішіндегі модулінің орташа мәнін айтады:

,

Егер f(ωt) абцисса өсіне қатысты симметриялы болса және жарты период ішінде f(ωt) функциясы өзінің таңбасын өзгертпесе, онда модуль бойынша орташа мән жарты периодтағы орташа мәнге тең.